5+1 συχνότερες διατροφικές διαταραχές και οι επιβλαβείς επιπτώσεις τους

Οι διατροφικές διαταραχές είναι πολύπλοκες καταστάσεις ψυχικής υγείας, που χαρακτηρίζονται από επίμονες διατροφικές συμπεριφορές, οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά την υγεία, τις σκέψεις και τα συναισθήματα ενός ατόμου. Οι διατροφικές διαταραχές μπορεί να έχουν πολύ σοβαρές παρενέργειες στη σωματική και ψυχική υγεία, αλλά και τη κοινωνική ζωή των ανθρώπων που τις βιώνουν.

Οι διατροφικές διαταραχές επηρεάζουν περίπου το 5% του πληθυσμού και συνήθως αναπτύσσονται κατά την εφηβεία και τη νεαρή ενήλικη ζωή. Μερικές από αυτές, όπως η νευρική ανορεξία και η νευρική βουλιμία, επηρεάζουν πιο συχνά τις γυναίκες, αλλά υπάρχουν και άλλα είδη που εμφανίζονται σε άτομα ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου.

Σε σοβαρές περιπτώσεις, οι διατροφικές διαταραχές μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και στο θάνατο, εάν αφεθούν χωρίς θεραπεία, με αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά σημαντική η αναγνώριση των συμπτωμάτων τους και η έγκαιρη αναζήτηση βοήθειας.

Ποιες είναι οι επικίνδυνες ενδείξεις των διατροφικών διαταραχών;

Παρόλο που κάθε είδος διατροφικής διαταραχής έχει διαφορετικά συμπτώματα, όλες έχουν ένα κοινό σημείο που έχει να κάνει με την εμμονή με θέματα που σχετίζονται με το φαγητό και το σωματικό βάρος.

Μερικές ενδείξεις διατροφικών διαταραχών μπορεί να είναι οι εξής:

• Δραματική απώλεια βάρους
• Ανησυχία για κατανάλωση φαγητού σε δημόσιους χώρους
• Εμμονή με το σωματικό βάρος, τις θερμίδες του κάθε τροφίμου, κλπ
• Δυσκοιλιότητα
• Αυξημένη ευαισθησία στο κρύο
• Κοιλιακό άλγος
• Δικαιολογίες για αποφυγή κατανάλωσης φαγητού
• Έντονος φόβος για πρόσληψη βάρους
• Αυστηρός περιορισμός της ποσότητας και του είδους των τροφίμων που καταναλώνονται
• Αποφυγή κατανάλωσης ορισμένων τροφίμων
• Άρνηση του αισθήματος πείνας
• Επανειλημμένο ζύγισμα
• Μοτίβα υπερφαγίας και εμετού
• Ανάπτυξη τελετουργιών γύρω από το φαγητό
• Υπερβολική σωματική άσκηση
• Απώλεια εμμήνου ρύσεως (σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας)
• Γαστρεντερικά προβλήματα
• Ζάλη & λιποθυμία
• Προβλήματα ύπνου
• Ξηροδερμία
• Αραίωση μαλλιών
• Μυϊκή αδυναμία
• Κακή επούλωση πληγών
• Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
• Μη φυσιολογικά αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων (αναιμία, χαμηλά επίπεδα ορμονών, χαμηλό κάλιο, αργός καρδιακός ρυθμός, κλπ)

Ποιες είναι οι συχνότερες διατροφικές διαταραχές;

1. Νευρική ανορεξία

Η νευρική ανορεξία είναι ίσως η πιο γνωστή διατροφική διαταραχή, η οποία επηρεάζει συνήθως γυναίκες στην εφηβεία ή στην νεαρή ενήλικη ζωή. Χαρακτηρίζεται από ασυνήθιστα χαμηλό σωματικό βάρος, έντονο φόβο για την αύξηση του βάρους και διαστρεβλωμένη αντίληψη του σώματος. Τα άτομα που πάσχουν από νευρική ανορεξία καταβάλουν ακραίες προσπάθειες για να ελέγξουν το βάρος τους, με αποτέλεσμα συνήθως να οδηγούνται σε λιμοκτονία.

Η νευρική ανορεξία έχει τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας απ’ οποιαδήποτε άλλη ψυχιατρική ασθένεια, παγκοσμίως. Υπάρχουν 2 είδη νευρικής ανορεξίας:

• Ο περιοριστικός τύπος, στον οποίο τα άτομα προσπαθούν να χάσουν βάρους μέσω της νηστείας ή της υπερβολικής άσκησης
• Ο τύπος υπερφαγίας/καθαρισμού, στον οποίο τα άτομα αφού καταναλώσουν δυσανάλογη ποσότητα τροφής (υπερφαγία), «καθαρίζονται» για να αποβάλουν τις επιπλέον θερμίδες, μέσω πρόκλησης εμετού, χρήσης καθαρτικών ή διουρητικών.

Με την πάροδο του χρόνου, η νευρική ανορεξία μπορεί να οδηγήσει σε απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές, όπως ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού, νεφρικά προβλήματα και επιληπτικές κρίσεις.

Η θεραπεία της νευρικής ανορεξίας περιλαμβάνει την ομαλοποίηση των διατροφικών συμπεριφορών των ανθρώπων που πάσχουν από αυτή και αποκατάσταση του βάρους τους σε φυσιολογικά επίπεδα.

2. Νευρική βουλιμία

Τα άτομα που πάσχουν από νευρική βουλιμία συνήθως περνούν φάσεις, όπου ακολουθούν δίαιτες και τρώνε μόνο τροφές με χαμηλές θερμίδες, οι οποίες εναλλάσσονται με φάσεις υπερφαγίας, όπου καταναλώνουν υπερβολικά μεγάλες ποσότητες τροφών με πολλές θερμίδες. Κάθε επεισόδιο υπερφαγίας διαρκεί συνήθως μέχρι το άτομο να χορτάσει σε σημείο δυσφορίας. Η συμπεριφορά αυτή είναι συνήθως κρυφή και συνδέεται με αισθήματα ντροπής ή αμηχανίας.

Μετά από τα επεισόδια υπερφαγίας, τα άτομα με βουλιμία προσπαθούν με διάφορους τρόπους, όπως νηστεία, έμετος, χρήση καθαρτικών ή εξαναγκαστική άσκηση, να αντισταθμίσουν την κατάσταση για να αποφύγουν την αύξηση του βάρους.

Η νευρική βουλιμία μπορεί να προκαλέσει μια σειρά από ανεπιθύμητα συμπτώματα και σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε ανισορροπία στα επίπεδα των ηλεκτρολυτών στο σώμα, η οποία με τη σειρά της μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση εγκεφαλικού επεισοδίου ή καρδιακής προσβολής.

3. Διαταραχή υπερφαγίας

Τα άτομα με διαταραχή υπερφαγίας, όπως ακριβώς και τα άτομα με βουλιμία, περνούν φάσεις κατανάλωσης υπερβολικής ποσότητας φαγητού σε σύντομο χρονικό διάστημα, βιώνοντας μια αίσθηση απώλειας ελέγχου.

Ωστόσο, σε αντίθεση με άτομα που πάσχουν από βουλιμία, δεν καταφεύγουν στη συνέχεια σε αντισταθμιστικές συμπεριφορές για να απαλλαγούν από το υπερβολικό φαγητό, όπως ο έμετος, η χρήση καθαρτικών, κλπ.

Ένα νέο επεισόδιο υπερφαγίας μπορεί να εμφανίζεται τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα και μετά από αυτό το άτομο συνήθως νιώθει ντροπή, ενοχές και αηδία για τη συμπεριφορά του.

Η διαταραχή υπερφαγίας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για προβλήματα υγείας, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, το εγκεφαλικό επεισόδιο και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2.

4. Σύνδρομο «pica» ή Αλλοτριοφαγία

Το σύνδρομο «pica», ή αλλιώς η αλλοτριοφαγία, είναι μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την κατανάλωση πραγμάτων που δεν θεωρούνται τροφή και δεν παρέχουν καμία θρεπτική αξία. Για παράδειγμα, τα άτομα που πάσχουν από το σύνδρομο «pica» μπορεί να θέλουν να φάνε πάγο, βρωμιά, χώμα, κιμωλίες, σαπούνι, χαρτί, τρίχες, υφάσματα, απορρυπαντικό ρούχων, κάρβουνο, κλπ.

Το σύνδρομο «pica» εμφανίζεται συνήθως σε άτομα που πάσχουν και από άλλες παθήσεις, όπως διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) και σχιζοφρένεια. Τα άτομα που πάσχουν από το σύνδρομο αυτό διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο δηλητηρίασης, λοιμώξεων, τραυματισμών του εντέρου και διατροφικών ελλείψεων. Ανάλογα με το τι καταναλώνουν τα άτομα που πάσχουν από αυτό μπορεί να οδηγηθούν ακόμη και στο θάνατο.

5. Μηρυκαστική διαταραχή

Η μηρυκαστική διαταραχή είναι πρόσφατα αναγνωρισμένη και περιγράφει μια κατάσταση στην οποία ένα άτομο εξεμεί το φαγητό που έχει ήδη μασήσει και καταπιεί, το ξαναμασάει και το ξανακαταπίνει ή το φτύνει. Αυτό συμβαίνει συνήθως μέσα στα πρώτα 30 λεπτά μετά την κατανάλωση ενός γεύματος.

Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται συνήθως κατά τη  βρεφική ηλικία, αλλά και την παιδική ή ενήλικη ζωή. Στα βρέφη εάν δεν επιλυθεί έγκαιρα μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρό υποσιτισμό και θάνατο, ενώ στα παιδιά και στους ενήλικες μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική απώλεια βάρους.

6. Αποφευκτική/Περιοριστική διαταραχή πρόσληψης τροφής

Η διαταραχή αποφυγής/περιορισμού πρόσληψης τροφής περιγράφει μια κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο αντιμετωπίζει διαταραγμένη σχέση με το φαγητό είτε λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος για το φαγητό, είτε λόγω απέχθειας για ορισμένες μυρωδιές, γεύσεις, υφές, χρώματα και θερμοκρασίες φαγητού.

Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά κάτω των 7 ετών, αλλά μπορεί να επηρεάσει και ανθρώπους άλλων ηλικιών. Μερικές από τις επιπτώσεις της διαταραχής αυτής είναι η απώλεια βάρους, τα προβλήματα στην ανάπτυξη και οι ελλείψεις απαραίτητων θρεπτικών συστατικών.