5 τρόποι να μιλήσετε στο παιδί σας για το κάπνισμα

Από πολύ νωρίς, τα παιδιά λαμβάνουν το μήνυμα ότι το κάπνισμα είναι επικίνδυνο. Το κάπνισμα απαγορεύεται στους περισσότερους δημόσιους χώρους, πολλοί άνθρωποι δεν επιτρέπουν το κάπνισμα στα σπίτια τους και το κάπνισμα, γενικά, είναι λιγότερο διαδεδομένο από ό,τι παλαιότερα. Τα μικρά παιδιά που δεν βρίσκονται τακτικά κοντά στον καπνό του τσιγάρου δεν αντέχουν την μυρωδιά του. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας παρατηρούν, ωστόσο, ότι άνθρωποι καπνίζουν – ακόμη και άγνωστοι στο δρόμο. Και αν ο καπνιστής είναι μέλος της οικογένειας, το παιδί σας μπορεί να προβληματιστεί γιατί αυτό το άτομο κάνει κάτι “κακό”. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι επίσης πιθανό να σχολιάσουν δυνατά  “Κοίτα, αυτό το άτομο καπνίζει!“.

Πώς πρέπει να μιλήσετε για το κάπνισμα στο παιδί σας;

1. Επικεντρωθείτε στην υγεία. Σε αυτή την ηλικία, είναι σημαντικό να επαινέσετε το παιδί σας για τη φροντίδα του σώματός του και της συνολικής του υγείας. Βεβαιωθείτε ότι γνωρίζει ότι οτιδήποτε δεν είναι τροφή – είτε πρόκειται για τα λουλούδια του κήπου, είτε για τα καθαρίστηκα του σπιτιού, είτε για τον καπνό του τσιγάρου – μπορεί να είναι επικίνδυνο να το φάει, να το πιει ή να παίξει μαζί του. Εξηγήστε του ότι το κάπνισμα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για τα παιδιά, επειδή το σώμα και ο εγκέφαλός τους εξακολουθούν να αναπτύσσονται και να εξελίσσονται και το τσιγάρο θα επιβραδύνει την ανάπτυξή τους
2. Ξεκαθαρίστε τις αξίες σας. Αν κανείς στην οικογένειά σας δεν καπνίζει, θα είναι σχετικά εύκολο να δώσετε στο παιδί σας να καταλάβει ότι αποδοκιμάζετε τον καπνό. “Πω, δεν μυρίζει άσχημα ο καπνός του τσιγάρου;” μπορείτε να πείτε όταν μυρίζετε τον καπνό του τσιγάρου. Μπορείτε να επισημάνετε ότι το κάπνισμα δεν επιτρέπεται στα εστιατόρια ή στα καταστήματα, εφιστώντας την προσοχή σε πινακίδες που δείχνουν ένα τσιγάρο με μια κόκκινη γραμμή να το διαπερνά. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας λατρεύουν να επιδεικνύουν την κατανόηση τέτοιων πινακίδων. Αν δηλώσετε με σαφήνεια τη γνώμη σας για το τσιγάρο από τη στιγμή που το παιδί σας είναι μικρό, θα έχετε ισχυρό αντίκτυπο. Σε αυτή την ηλικία, αν τους πείτε ότι είναι κακό, νομίζουν ότι είναι κακό. Αντίθετα αν εσείς, ο σύντροφός σας ή κάποιος συγγενής ή στενός φίλος είναι καπνιστής, θα είναι πιο δύσκολο να βοηθήσετε το παιδί σας να καταλάβει ότι δεν θέλετε ποτέ να καπνίσει. Κρατήστε τα σχόλιά σας απλά και περιεκτικά. “Ναι, κάνω ένα τσιγάρο μερικές φορές“, μπορείτε να πείτε. “Μακάρι να μην είχα αρχίσει ποτέ να καπνίζω, γιατί είναι πολύ δύσκολο να το σταματήσεις. Αλλά καπνίζω μόνο έξω, όταν δεν είσαι μαζί μου. Δεν θέλω να αναπνέεις τον καπνό του τσιγάρου, γιατί είναι πολύ κακό για τα μικρά παιδιά“
3. Διδάξτε στο παιδί σας πώς να κάνει σωστές επιλογές. Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει πώς να παίρνει σωστές αποφάσεις τώρα, όσο είναι ακόμα μικρό. Δεν είναι καθόλου έτοιμο να σκεφτεί αν πρέπει ή όχι να καπνίσει, αλλά μπορεί να μάθει να κάνει πρακτικές επιλογές στην καθημερινότητά του: ποια ρούχα να φορέσει το πρωί (από μια επιλογή ρούχων που ταιριάζουν στον καιρό), ποια παπούτσια να φορέσει όταν βρέχει, ποιο φαγητό αποτελεί ένα υγιεινό σνακ για το απόγευμα. Μην την μαλώνετε επειδή κάνει μια επιλογή που δεν είναι δική σας – πείτε του ήρεμα γιατί εσείς θα κάνατε μια διαφορετική και υποχωρήστε στις προτιμήσεις της όποτε είναι δυνατόν. Επιβραβεύστε το για τις καλές αποφάσεις που παίρνει όποτε αυτό κρίνεται σκόπιμο
4. Μάθετε στο παιδί σας πώς να λέει όχι. Αν το παιδί σας μάθει από μικρή ηλικία να διεκδικεί με αυτοπεποίθηση τις απόψεις του, θα μπορέσει να διαχειριστεί πιο σωστά την πίεση των συνομηλίκων στην προεφηβική και εφηβική ηλικία, όταν το κάπνισμα γίνεται πιο συνηθισμένο. Σύμφωνα με το Υπουργείο Παιδείας των ΗΠΑ, το 70% όλων των παιδιών δοκιμάζουν το τσιγάρο – το 40 % από αυτά πριν φτάσουν στο γυμνάσιο. Ακούστε το όταν διατυπώνει τις απόψεις του, και όταν διαφωνείτε μαζί του, κάντε το με σεβασμό. Τα παιδιά που ακούνε συστηματικά: “Αυτή είναι μια ανόητη ιδέα, γιατί να το σκεφτεί κανείς αυτό;” ή “Μη αντιμιλάς!”, είναι, ως έφηβοι, λιγότερο σίγουροι, πιο επαναστατικοί και λιγότερο ικανοί να ακούσουν αυτές τις εσωτερικές φωνές που κηρύσσουν τη λογική
5. Διαβεβαιώστε το παιδί σας ότι το εγκρίνετε. Τα παιδιά είναι πιο πιθανό να πειραματιστούν με τον τσιγάρο αν η αυτοεκτίμησή τους είναι χαμηλή ή αν αναζητούν για στοργή και προσοχή σας. Χτίστε από νωρίς καλές βάσεις λέγοντας συχνά στο παιδί σας πόσο πολύ το αγαπάτε και επαινώντας το ειλικρινά όποτε το αξίζει

Πώς μπορείτε να απαντήσετε στις ερωτήσεις των παιδιών σας για το τσιγάρο;

• “Τι είναι τα τσιγάρα;”

Μπορείτε να πείτε απλά: “Τα τσιγάρα είναι φτιαγμένα από καπνό, τον οποίο καπνίζουν οι άνθρωποι. Ο καπνός είναι ένα κακό ναρκωτικό που βλάπτει το σώμα“.

• “Γιατί τα τσιγάρα είναι κακά για σένα;”

“Επειδή παράγουν καπνό που είναι πολύ κακός για να τον αναπνέεις“, μπορείτε να πείτε. “Το κάπνισμα βλάπτει την καρδιά και τους πνεύμονες, όταν αναπνέεις τον καπνό. Ακόμα κι αν δεν καπνίζουμε στην  οικογένεια (παθητικό κάπνισμα), αν βρίσκεσαι στο ίδιο δωμάτιο με έναν καπνιστή, αναπνέεις τον ίδιο κακό αέρα. Όταν κάποιος αρχίσει να καπνίζει, είναι δύσκολο να το σταματήσει, γι’ αυτό είναι καλύτερο να μην το ξεκινήσεις ποτέ“.

• “Γιατί η θεία Ελένη καπνίζει;”

Τα παιδιά δικαίως μπερδεύονται όταν τους λένε ότι το κάπνισμα είναι επικίνδυνο, αλλά στη συνέχεια βλέπουν έναν αγαπημένο συγγενή ή φίλο να καπνίζει. Και σε αυτή την ηλικία δεν μπορούν να καταλάβουν την πολυπλοκότητα του εθισμού. Πείτε στο παιδί σας: “Η θεία Ελένη άρχισε να καπνίζει όταν ήταν πιο μικρή και δεν ήξερε πόσο κακό μπορεί να της κάνει. Τώρα ξέρει καλύτερα και θέλει να σταματήσει – αλλά είναι πολύ δύσκολο για τους ανθρώπους να σταματήσουν το κάπνισμα από τη στιγμή που το αρχίζουν“.

• “Όποιος καπνίζει θα πεθάνει;”

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μιλούν μόνο κυριολεκτικά και αν γνωρίζουν ότι οι άνθρωποι μπορεί να πεθάνουν από καρκίνο του πνεύμονα, μπορεί να πιστεύουν ότι κάθε καπνιστής που βλέπουν πρόκειται να νεκρός αύριο. Μπορείτε να απαντήσετε: “Δεν πεθαίνει αυτή τη στιγμή και δεν ξέρω πότε θα πεθάνει. Αλλά το τσιγάρο είναι τόσο κακό για τον άνθρωπο που μπορεί να τον σκοτώσει, ακόμα κι αν χρειαστεί πολύς χρόνος“.

Αν είστε εσείς ο καπνιστής για τον οποίο ρωτάει το παιδί σας, η ερώτηση είναι φυσικά πιο δύσκολο να απαντηθεί. Ίσως θελήσετε να τονίσετε: “Θα προσπαθήσω να σταματήσω το κάπνισμα και αν το καταφέρω αυτό, το σώμα μου θα είναι πιο υγιές“. Στη συνέχεια, κάντε πράξη αυτή την υπόσχεση – το παιδί σας θα σας ευχαριστεί!

• “Μπορώ να δοκιμάσω το τσιγάρο σου;”

Οι οικογένειες διαφέρουν ως προς την προσέγγισή τους σε αυτή την ερώτηση, με κάποιες να αφήνουν πράγματι το παιδί τους να δοκιμάσει μια τζούρα ως αποτρεπτικό μέσο. Αλλά αν δεν θέλετε το παιδί σας ποτέ να δοκιμάσει το τσιγάρο, η καλύτερη προσέγγιση μπορεί να είναι να της πείτε: “Όχι. Ο καπνός του τσιγάρου είναι κακός για όλους -ακόμα και για μένα- και ειδικά για σένα που είσαι παιδάκι και το σώμα σου αναπτύσσεται ακόμα”.