6 τρόποι να βοηθήσετε τα παιδιά με προβλήματα μνήμης εργασίας

Τα προβλήματα με τη μνήμη εργασίας – την ικανότητα να κρατάτε στο μυαλό σας τις πληροφορίες που χρειάζεστε για να ολοκληρώσετε μια εργασία – επηρεάζουν τα παιδιά τόσο εντός όσο και εκτός σχολείου. Υπάρχουν όμως πράγματα που μπορούν να κάνουν οι γονείς και στρατηγικές που μπορούν να μάθουν τα παιδιά και τα οποία μπορούν να τα βοηθήσουν να επιτύχουν, ακόμη και αν αυτό δεν τους έρχεται αυτόματα.

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά σας αν έχουν προβλήματα μνήμης εργασίας;

1. Γνωρίστε τα όρια του παιδιού σας

Αν έχετε δώσει στο παιδί σας ένα σύνολο οδηγιών που μοιάζει λογικό, αλλά αυτό συνεχίζει να ξεφεύγει, είναι ένα καλό σημάδι ότι έχει φτάσει στα όρια της μνήμης εργασίας του. Το να συντονιστείτε με το πότε – και πόσο συχνά – το παιδί σας αρχίζει να χάνει το νήμα θα σας βοηθήσει να αποκτήσετε μια σαφέστερη εικόνα της ικανότητάς του να συγκρατεί πληροφορίες. Μόλις μάθετε πού βρίσκονται τα όριά του, θα μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε ως οδηγό για να δίνετε αποτελεσματικές οδηγίες.

Για παράδειγμα, αν παρατηρήσετε ότι το παιδί σας δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες πολλών βημάτων, δοκιμάστε να αναλύσετε τις εργασίες σε μικρότερα, πιο εύχρηστα βήματα:

• Μην: δίνετε μια σειρά από οδηγίες, όπως “Πήγαινε να τακτοποιήσεις τα παιχνίδια σου, μετά βάλε το πατίνι πίσω στη θέση του, πλύνε τα χέρια σου και πες στην αδελφή σου ότι είναι ώρα για φαγητό“
• Κάντε: Προσπαθήστε να επικεντρωθείτε σε μία εργασία κάθε φορά: “Ετοιμαζόμαστε να φάμε βραδινό σύντομα. Ήρθε η ώρα να μαζέψεις τα παιχνίδια σου. Όταν τελειώσεις, ενημέρωσέ με και θα σου πω τι να κάνεις μετά“

2. Διαχωρίστε το

Οι σχολικές εργασίες που φαίνονται απλές επιφανειακά μπορεί στην πραγματικότητα να απαιτούν πολλή μνήμη εργασίας. Με τα παιδιά να προσπαθούν να αντιμετωπίσουν πάρα πολλά ταυτόχρονα, αυτό συχνά μεταφράζεται σε πρόχειρη – ή ημιτελή – εργασία και δημιουργεί άγχος. Η διαίρεση των μικρο-καθηκόντων θα βοηθήσει εσάς και το παιδί σας να σπάσετε την εργασία σε διαχειρίσιμα μέρη.

Για παράδειγμα, όταν τα παιδιά γράφουν μια έκθεση χρησιμοποιούν τη μνήμη εργασίας τους για να ανακαλέσουν σημαντικές πληροφορίες, να δημιουργήσουν και να οργανώσουν ιδέες, να χρησιμοποιήσουν σωστή ορθογραφία και γραμματική και ακόμη και να βεβαιωθούν ότι τα γραπτά τους είναι ευανάγνωστα. Το να προσπαθούν να σκεφτούν τα πάντα ταυτόχρονα μπορεί να γεμίσει το νοητικό τους μπλοκάκι. Αντ’ αυτού, ενθαρρύνετέ τους να προσεγγίζουν μία εργασία κάθε φορά:

• Να παράγουν και να καταγράφουν σημαντικές ιδέες
• Εξετάστε τις πληροφορίες και δημιουργήστε μια δήλωση θέσης
• Σκιαγραφήστε τη δομή
• Γράψτε ένα πρόχειρο προσχέδιο (μην ανησυχείτε για την ορθογραφία ή τη στίξη)
• Επεξεργασία και στίλβωση

Ο διαχωρισμός των εργασιών για το σπίτι ή των συνεδριών μελέτης σε διαχειρίσιμα κομμάτια θα βοηθήσει το παιδί σας να αποφύγει τη γνωστική υπερφόρτωση, να εργαστεί πιο αποτελεσματικά και να αναπτύξει καλές συνήθειες μελέτης.

3. Δημιουργήστε ρουτίνες

Το να βοηθήσετε τα παιδιά να αποκτήσουν ρουτίνες είναι απαραίτητο για να βοηθήσετε τη μνήμη εργασίας. Οι ρουτίνες είναι ο στόχος. Όταν είμαστε σε θέση να αυτοματοποιήσουμε μια εργασία δεν απαιτεί πλέον τη λειτουργία της εργαζόμενης μνήμης. Το να θυμόμαστε τι πρέπει να κάνουμε στη συνέχεια καταλαμβάνει γνωστικό χώρο εργασίας – και αυτό δεν είναι απαραίτητο.

Ακολουθούν μερικές συμβουλές για τη δημιουργία ρουτινών:

• Να είστε συνεπείς: Οι ρουτίνες πρέπει να είναι ακριβώς αυτό – ρουτίνα. Βρείτε ένα μοτίβο που λειτουργεί και μείνετε σε αυτό
• Να είστε υπομονετικοί: Χρειάζεται χρόνος για τη δημιουργία αποτελεσματικών συνηθειών και οι περισπασμοί συμβαίνουν. Μην περιμένετε από τα παιδιά να το καταλάβουν αμέσως. Προσφέροντας υπενθυμίσεις και επαινώντας τις προσπάθειες του παιδιού σας να παραμείνει στην πορεία θα το βοηθήσετε να επιμείνει στη ρουτίνα μέχρι να εμπεδωθεί
• Χρησιμοποιήστε λεκτικές και οπτικές ενδείξεις: Βοηθήστε τα παιδιά να εσωτερικεύσουν τις ρουτίνες προσθέτοντας λεκτικές και οπτικές ενισχύσεις. Για παράδειγμα, οι οπτικές ενδείξεις θα μπορούσαν να είναι οι εξής: Ζωγραφίζοντας μια εικόνα για να δείξετε πώς είναι δομημένη μια έκθεση, γράφοντας τη σειρά των βημάτων για ένα μαθηματικό πρόβλημα, χρησιμοποιώντας σημειώσεις post-it ως υπενθυμίσεις στο σπίτι. Οι λεκτικές ενδείξεις θα μπορούσαν να κυμαίνονται από το να λέει δυνατά κάθε εργασία πριν την κάνει: “Βήμα 3, βάζω την εργασία μου στο σακίδιο μου για αύριο…” μέχρι το να φτιάξει ένα τραγούδι ή ένα ποιηματάκι για να τον βοηθήσει να απομνημονεύσει σημαντικές πληροφορίες στη μακροπρόθεσμη μνήμη

4. Αναθέστε το σε τρίτους

Δεν χρειάζεται να θυμάστε τα πάντα. Εργαλεία όπως οι λίστες εργασιών, οι οργανωτές και οι υπενθυμίσεις απελευθερώνουν ζωτικό “χώρο εργασίας” και διευκολύνουν τα παιδιά να θυμούνται σημαντικές πληροφορίες. Η εξωτερίκευση των οργανωτικών καθηκόντων αποφορτίζει σε κάποιο βαθμό την εργαζόμενη μνήμη. Ενθαρρύνετε τους μαθητές να γράφουν τα πάντα – εργασίες, ιδέες, οτιδήποτε θέλουν να θυμούνται αργότερα.

Αλλά να θυμάστε, τα εργαλεία οργάνωσης λειτουργούν μόνο αν χρησιμοποιούνται. Βοηθήστε το παιδί σας να βρει τα εργαλεία που του ταιριάζουν και κάντε τα εργαλεία μέρος της ρουτίνας του.

Τα παιδιά συχνά πιστεύουν πραγματικά ότι θα θυμούνται τις πληροφορίες αργότερα, οπότε δεν τις γράφουν. Στη συνέχεια, όταν δεν μπορούν να θυμηθούν όλα τα πράγματα που χρειάζονται για να ολοκληρώσουν την εργασία για το σπίτι, απογοητεύονται και ντρέπονται.

Αλλά την επόμενη μέρα το ίδιο πράγμα συμβαίνει ξανά. Είναι σίγουροι ότι μπορούν να θυμηθούν αυτά που πρέπει να κάνουν – μέχρι που δεν μπορούν.

Βοηθήστε το παιδί σας να συνηθίσει να γράφει τις σημαντικές πληροφορίες – εργασίες για το σπίτι, ημερομηνίες για εκδρομές, εκείνη τη ιδέα για την κατασκευή του καλύτερου ρομπότ που έγινε ποτέ – αμέσως, ακόμη και αν πιστεύει ότι θα μπορέσει να τις θυμηθεί.

5. Φάρμακα

Τα φάρμακα που ενισχύουν την προσοχή μπορούν να βοηθήσουν στη μνήμη εργασίας. Τα φάρμακα για τη ΔΕΠΥ δεν αντιμετωπίζουν τα προβλήματα μνήμης εργασίας, αλλά μειώνουν την αφηρημάδα και αυξάνουν την εστίαση, γεγονός που διευκολύνει τα παιδιά να έχουν πρόσβαση στη μνήμη εργασίας τους. Εξακολουθεί να είναι σημαντικό να παρέχονται σαφείς κατευθύνσεις και διαχειρίσιμες οδηγίες.

6. Παιχνίδι

Οι ερευνητές μελετούν αν μέθοδοι όπως η εκπαίδευση του εγκεφάλου μπορούν πράγματι να βελτιώσουν τις ικανότητες της εργαζόμενης μνήμης. Καθώς η έρευνα επεκτείνεται, μπορεί να μάθουμε περισσότερα για την αποτελεσματικότητα αυτών των στρατηγικών, αλλά προς το παρόν τα μακροπρόθεσμα οφέλη δεν είναι ξεκάθαρα. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, οι εφαρμογές και τα παιχνίδια μνήμης μπορούν να χρησιμοποιηθούν παράλληλα με άλλες στρατηγικές, αλλά είναι σημαντικό να επιμείνουμε και σε καθιερωμένες υποστηρίξεις.

Προς το παρόν, ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσετε τα παιδιά με προβλήματα μνήμης εργασίας είναι να επικεντρωθείτε στη δημιουργία και την εξάσκηση υγιών, αποτελεσματικών στρατηγικών αντιμετώπισης. Η δημιουργία ρουτινών, η χρήση εργαλείων και η προσφορά υποστήριξης βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν στρατηγικές στις οποίες θα μπορούν να καταφεύγουν για το υπόλοιπο της ζωής τους.