Αέριο πεπτικού συστήματος: Πότε πρέπει να σας δει γιατρός;

Όλοι οι άνθρωποι έχουμε στα έντερα μας αέρια, τα οποία ελευθερώνονται περίπου 14 φορές την ημέρα μέσω του ορθού. Το μεγαλύτερο μέρος του αερίου αποτελείται από άοσμους ατμούς – διοξείδιο του άνθρακα, οξυγόνο, άζωτο, υδρογόνο και μερικές φορές μεθάνιο. Το θείο που παράγεται από τα βακτήρια του παχέος εντέρου, ευθύνεται για την δυσάρεστη οσμή του αερίου.

Τι προκαλεί αέριο στο πεπτικό σύστημα;

Το αέριο στο πεπτικό σύστημα προκύπτει από δύο βασικές αιτίες:

1. Αεροφαγία (κατάποση αέρα)

Όταν τρώμε ή πίνουμε γρήγορα, όταν μασάμε τσίχλες, όταν καπνίζουμε ή όταν έχουμε χαλαρές οδοντοστοιχίες καταπίνουμε αέρα, ο οποίος απελευθερώνεται σε μεγάλο ποσοστό μέσω του ρεψίματος. Ο υπόλοιπος αέρας απορροφάται εν μέρει από το λεπτό έντερο και όσος απομένει εισέρχεται στο παχύ έντερο και απελευθερώνεται μέσω του ορθού.

2. Διάσπαση τροφίμων από αβλαβή βακτήρια του παχέος εντέρου

Υπάρχουν ορισμένοι υδατάνθρακες (ζάχαρη, άμυλο και ίνες) που δεν υποβάλλονται σε πέψη ή δεν απορροφούνται από το λεπτό έντερο λόγω έλλειψης ή απουσίας ορισμένων ενζύμων. Αυτοί οι υδατάνθρακες περνούν στο παχύ έντερο, όπου διασπόνται από αβλαβή βακτήρια παράγοντας υδρογόνο, διοξείδιο του άνθρακα και αέρια μεθανίου, τα οποία απελευθερώνονται μέσω του ορθού.

Ποια τρόφιμα προκαλούν αέρια;

Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο για τον Διαβήτη, το Πεπτικό σύστημα και τις Νεφροπάθειες, τα περισσότερα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες προκαλούν αέρια, ωστόσο, τα λίπη και οι πρωτεΐνες προκαλούν λιγότερα αέρια. Τα τρόφιμα που προκαλούν περισσότερα αέρια είναι:

Ραφινόζη. Πολυμερές σάκχαρο που υπάρχει στα φασόλια, το λάχανο, τα λάχανα Βρυξελλών, το μπρόκολο, τα σπαράγγια και άλλα λαχανικά και στα δημητριακά ολικής αλέσεως.
Λακτόζη. Φυσικό σάκχαρο που υπάρχει στο γάλα και στα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως το τυρί, το παγωτό και τα μεταποιημένα τρόφιμα, όπως το ψωμί, τα δημητριακά και η σαλάτα. Εάν μετά την κατανάλωση αυτών των τροφών διαπιστώσετε ότι έχετε αέρια, τότε ενδεχομένως να έχετε δυσανεξία στη λακτόζη.
Φρουκτόζη. Είναι το σάκχαρο που υπάρχει στα κρεμμύδια, τις αγκινάρες, τα αχλάδια και το σιτάρι. Σημειώνεται ότι η φρουκτόζη χρησιμοποιείται και ως γλυκαντικό σε ορισμένα αναψυκτικά και χυμούς.
Σορβιτόλη. Το σάκχαρο των φρούτων, όπως μήλα, αχλάδια, ροδάκινα και δαμάσκηνα. Επιπρόσθετα, χρησιμοποιείται και ως τεχνητό γλυκαντικό σε πολλές διαιτητικές τροφές και καραμέλες.
Το άμυλο. Τα περισσότερα άμυλα, όπως το άμυλο των πατατών, του καλαμποκιού, των ζυμαρικών και του σιταριού, παράγουν αέρια διότι διασπώνται στο παχύ έντερο. (Το ρύζι είναι το μόνο άμυλο που δεν προκαλεί αέρια)
Διαλυτές ίνες. Οι διαλυτές ίνες διαλύονται εύκολα στο νερό και παίρνουν μια μαλακή, γλοιώδης υφή στο έντερο. Υπάρχουν στο πίτουρο βρώμης, τα φασόλια, τα μπιζέλια και στα περισσότερα φρούτα.
Αδιάλυτες ίνες. Οι αδιάλυτες ίνες υπάρχουν στο πίτουρο σιταριού και σε ορισμένα λαχανικά. Πρόκειται για τις ίνες που περνούν αμετάβλητες μέσω των εντέρων.

Ποια συμπτώματα δείχνουν ότι ένα άτομο έχει υπερβολικό – χρόνιο αέριο;

Το αέριο σπάνια προκαλεί χρόνια συμπτώματα, ωστόσο κάποια κοινά συμπτώματα που δείχνουν ότι ένα άτομο έχει υπερβολικό αέριο αναγράφονται πιο κάτω. Σημειώνεται ότι κάθε άτομο μπορεί να παρουσιάσει διαφορετικά συμπτώματα.

1. Ρέψιμο: Το ρέψιμο κατά τη διάρκεια ή μετά την ολοκλήρωση του γεύματος είναι φυσιολογικό, ωστόσο εκείνοι που ρεύονται συνεχώς σημαίνει ότι καταπίνουν μεγάλες ποσότητες αέρα, ο οποίος απελευθερώνεται πριν εισέλθει στο στομάχι. Το χρόνιο ρέψιμο μπορεί να υποδηλώνει μια διαταραχή στο ανώτερο γαστρεντερικό σύστημα, όπως πεπτικό έλκος, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (GERD) ή γαστρίτιδα. Σύμφωνα με το NIDDK, τα σπάνια σύνδρομα χρόνιων αερίων που σχετίζονται με το ρέψιμο είναι:

Σύνδρομο Meganblase. Το σύνδρομο Meganblase προκαλεί χρόνιο αέριο και ρέψιμο. Χαρακτηρίζεται από έντονη κατάποση αέρα και φούσκωμα στο στομάχι μετά από βαριά γεύματα. Σημειώνεται ότι το φούσκωμα και η δυσκολία στην αναπνοή που προκαλεί το εν λόγω σύνδρομο, συγχέεται πολλές φορές με την καρδιακή προσβολή.
Σύνδρομο αερισμού. Το σύνδρομο αερισμού εμφανίζεται συνήθως μετά από χειρουργικές επεμβάσεις. Ειδικότερα, μια χειρουργική επέμβαση μπορεί να δημιουργήσει βλάβη στην βαλβίδα που υπάρχει ανάμεσα στον οισοφάγο και το στομάχι, επιτρέποντας έτσι την ευκολότερη έλευση του αέρα στο στομάχι.

2. Κοιλιακό φούσκωμα. Η φούσκωμα είναι συνήθως αποτέλεσμα κάποιας διαταραχής που σχετίζεται με την κινητικότητα του εντέρου, όπως το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου (IBS). Οι διαταραχές στην κινητικότητα του εντέρου χαρακτηρίζονται από μη φυσιολογικές κινήσεις και συστολές των εντερικών μυών, οι οποίες πολλές φορές δίνουν μια ψευδή αίσθηση φουσκώματος, λόγω της αυξημένης ευαισθησίας στο αέριο.

Το σύνδρομο της σπληνικής καμπής είναι μια χρόνια διαταραχή που προκαλεί φούσκωμα, καθώς το αέριο παγιδεύεται στις καμπές του παχέος εντέρου.
Η νόσος του Crohn, ο καρκίνος του παχέος εντέρου ή οποιαδήποτε άλλη ασθένεια σχετίζεται με εντερική απόφραξη προκαλεί φούσκωμα στην κοιλιά και αέρια.
Οι εσωτερικές ουλές από κάποια χειρουργική επέμβαση μπορούν να προκαλέσουν φούσκωμα και πόνο.
Τα λιπαρά τρόφιμα μπορούν να καθυστερήσουν την πέψη προκαλώντας φούσκωμα και δυσφορία, αλλά όχι απαραίτητα υπερβολικό αέριο.

3. Κοιλιακός πόνος και δυσφορία. Το αέριο προκαλεί πόνο σε μερικούς ανθρώπους. Όταν το αέριο συσσωρευθεί στην αριστερή πλευρά του παχέος εντέρου, ο πόνος μπορεί να συγχιστεί με κάποιο καρδιακό πρόβλημα, ενώ όταν συσσωρευθεί στην δεξιά πλευρά, ο πόνος μπορεί να μοιάζει με τον πόνο που προκαλούν οι χολόλιθοι ή η σκωληκοειδίτιδα. Για τον λόγο αυτό πρέπει να συμβουλεύεστε πάντα τον γιατρό σας για σωστή διάγνωση.

Πώς γίνεται διάγνωση;

Τα συμπτώματα που προκαλεί το αέριο στο πεπτικό σύστημα μπορεί να είναι αποτέλεσμα κάποιας σοβαρής διαταραχής, η οποία πρέπει να προσδιοριστεί. Εκτός, λοιπόν, από την εξέταση του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς και τη φυσική εξέταση, ο γιατρός θα προβεί και στις ακόλουθες εξετάσεις όπου κρίνει πως είναι απαραίτητο:

Κοιλιακή ακτινογραφία. Μια απλή ακτινογραφία στην κοιλιακή χώρα
Διατροφικό ημερολόγιο. Ο ασθενής θα πρέπει να κρατήσει σημειώσεις για το καθημερινό διατροφολόγιο του, για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, σημειώνοντας παράλληλα και τις φορές που αερίζεται κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Κολονοσκόπηση. Η κολονοσκόπηση είναι μια διαδικασία που επιτρέπει στον γιατρό να εξετάσει ολόκληρο το μήκος του παχέος εντέρου και να ταυτοποιήσει μη φυσιολογικές αναπτύξεις, όπως φλεγμονή στον ιστό, έλκη, αιμορραγία και καρκίνο του παχέος εντέρου. Κατά τη διαδικασία εισάγεται ένας μακρύς, εύκαμπτος και φωτιζόμενος σωλήνας στον ορθό του ασθενούς, επιτρέποντας στον γιατρό να δει την εσωτερική επένδυση του παχέος εντέρου και να αφαιρέσει ιστό για περαιτέρω εξέταση.
Σιγμοειδοσκόπηση. Η σιγμοειδοσκόπηση είναι μια διαγνωστική διαδικασία που επιτρέπει στον γιατρό να εξετάσει το εσωτερικό του σιγμοειδές τμήματος του παχέος εντέρου για να ανακαλύψει ανώμαλες αναπτύξεις και τις αιτίες που προκαλούν διάρροια, κοιλιακό πόνο, δυσκοιλιότητα και αιμορραγίες. Κατά τη διαδικασία εισάγεται στον ορθό του ασθενούς ένας λεπτός, εύκαμπτος, φωτιζόμενος σωλήνας που ονομάζεται σιγμοειδοσκόπιο, ο οποίος φουσκώνει το έντερο για να μπορεί να ελεγχθεί ευκολότερα το εσωτερικό του.
Εξέταση ανώτερης γαστρεντερικής σειράς. Στην περίπτωση που ένας ασθενής ταλαιπωρείται από χρόνια συμπτώματα αερίων, τότε ο γιατρός θα ψάξει τις αιτίες στην υπερβολική κατάποση αέρα μέσω της εξέτασης της ανώτερης γαστρεντερικής σειράς. Κατά την εν λόγω εξέταση, εξετάζονται τα όργανα του ανώτερου μέρους του πεπτικού συστήματος: ο οισοφάγος, το στομάχι και ο δωδεκαδάκτυλος. Κατά τη διαδικασία θα ζητηθεί από τον ασθενή να πιεί ένα υγρό που ονομάζεται βάριο. Το βάριο είναι ένα μεταλλικό, χημικό υγρό που επικαλύπτει το εσωτερικό των οργάνων, ώστε να φαίνονται πιο καθαρά στην ακτινογραφία που θα ακολουθήσει.