Αναστολείς μονοαμινοξειδάσης

Τι είναι οι αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης; (με λίγα λόγια…)

Οι αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης (αναστολείς της ΜΑΟ, ως συντομογραφία) είναι μία κατηγορία αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Εισήχθησαν στην αγορά στην δεκαετία του 1950 ως τα πρώτα φάρμακα για την κατάθλιψη. Σήμερα πλέον είναι λιγότερο δημοφιλή σε σύγκριση με άλλα αντικαταθλιπτικά, αλλά υπάρχουν ακόμη ασθενείς που επωφελούνται από αυτά.

Πώς λειτουργούν οι αναστολείς της ΜΑΟ;

Οι αναστολείς της ΜΑΟ λειτουργούν μέσω μορίων του εγκεφάλου που καλούνται νευροδιαβιβαστές και επιτρέπουν στα νευρικά κύτταρα να επικοινωνούν μεταξύ τους. Η κατάθλιψη θεωρείται ότι προκαλείται από χαμηλά επίπεδα των νευροδιαβιβαστών ντοπαμίνη, σεροτονίνη και νορεπινεφίνη, τα οποία συλλογικά ονομάζονται μονοαμίνες. Μία χημική ένωση που φυσιολογικά ανευρίσκεται στον οργανισμό, η μονοαμινοξειδάση, απομακρύνει τους συγκεκριμένους νευροδιαβιβαστές.

Αναστέλλοντας την δράση της μονοαμινοξειδάσης, αυτά τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα επιτρέπουν στους νευροδιαβιβαστές να παραμείνουν περισσότερο στον εγκέφαλο και να βελτιώσουν την διάθεση βελτιώνοντας την νευρωνική επικοινωνία.

Κατανοώντας σε βάθος την μονοαμινοξειδάση

Η μονοαμινοξειδάση είναι ένας τύπος ενζύμου που συνεισφέρει στην νευρωνική πυροδότηση σε όλο το σώμα. Παράγεται στο ήπαρ και απομακρύνει τους νευροδιαβιβαστές από τον εγκέφαλο, όταν αυτοί έχουν επιτελέσει την λειτουργία τους.

Πέραν των νευροδιαβιβαστών, όμως, η μονοαμινοξειδάση απομακρύνει και την τυραμίνη, μία ουσία που βοηθά στην ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Επειδή οι αναστολείς της ΜΑΟ παρεμποδίζουν το ένζυμο από την επιτέλεση της λειτουργίας του, η αρτηριακή πίεση επηρεάζεται ως μια «παράπλευρη απώλεια» στην προσπάθεια διατήρησης των νευροδιαβιβαστών στα βέλτιστα επίπεδα. Άτομα που λαμβάνουν τα συγκεκριμένα αντικαταθλιπτικά απαιτείται να ελέγχουν πολύ προσεκτικά την πίεση τους, αποφεύγοντας μάλιστα ορισμένες τροφές.

Η τυραμίνη και οι τροφές προς αποφυγή

Ένα μειονέκτημα των αναστολέων της ΜΑΟ είναι ότι συνοδεύονται από διατροφικούς περιορισμούς εξαιτίας των αυξημένων επιπέδων τυραμίνης στο αίμα.

Όταν η εν λόγω κατηγορία φαρμάκων πρωτοεισήχθη στην αγορά, κανείς δεν γνώριζε για τους κινδύνους σχετικά με την τυραμίνη και την αρτηριακή πίεση. Και αυτό, δυστυχώς, προκάλεσε ένα κύμα θανάτων, δίδοντας το έναυσμα για περαιτέρω έρευνα. Σήμερα πλέον γνωρίζουμε ότι συγκεκριμένα τρόφιμα περιέχουν περίσσεια τυραμίνης και πρέπει να αποφεύγονται όταν λαμβάνονται οι αναστολείς της ΜΑΟ.

Όσο περισσότερο παλαιώνει ένα τρόφιμο, τόσο περισσότερο η περιεχόμενη τυραμίνη αυξάνεται. Αυτό ισχύει για το κρέας, τα τυροκομικά προϊόντα και ποικίλα υπολείμματα τροφών στο ψυγείο σας. Τρόφιμα με επικίνδυνα υψηλά επίπεδα τυραμίνης περιλαμβάνουν:

• Σως σόγιας και άλλα προϊόντα ζύμωσης της σόγιας
• Σαλάμι και άλλα παλαιωμένα κρέατα
• Λάχανο τουρσί

Άλλα τρόφιμα με υψηλά επίπεδα τυραμίνης είναι:

• Η φάβα
• Το tofu
• Όλοι οι ξηροί καρποί
• Παλαιωμένα τυριά, όπως το τσένταρ, η γκούντα, η παρμεζάνα, το ροκφόρ, το ελβετικό τυρί και το μπρι
• Το αλκοόλ, ιδιαίτερα το βερμούτ, οι μπύρες και το κρασί chianti

Άλλες προφυλάξεις

Πέραν των προβλημάτων αρτηριακής πίεσης, άτομα που λαμβάνουν αναστολείς της ΜΑΟ οφείλουν να δίδουν ιδιαίτερη προσοχή σε μία κατάσταση που ονομάζεται σύνδρομο σεροτονίνης, τα συμπτώματα του οποίου περιλαμβάνουν:

• Διεσταλμένες κόρες
• Ανώμαλο ή γρήγορο καρδιακό παλμό
• Σύγχυση
• Πυρετό
• Περιστασιακή απώλεια αισθήσεων

Η κατάσταση αυτή μπορεί να εκδηλωθεί αν ένα άτομο που λαμβάνει αναστολείς της ΜΑΟ, λάβει κι άλλα αντικαταθλιπτικά ή βοτανικό συμπλήρωμα υπερικού.

Για την αποφυγή του συνδρόμου σεροτονίνης, όσοι λαμβάνουν αναστολείς της ΜΑΟ δεν θα πρέπει να λάβουν τίποτε άλλο για δύο εβδομάδες μετά την λήξη της θεραπείας.

Τύποι αναστολέων της ΜΑΟ

Σήμερα οι αναστολείς της ΜΑΟ σπάνια αποτελούν την πρώτη επιλογή φαρμάκου για την θεραπεία της κατάθλιψης. Παρόλα αυτά, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) έχει εγκρίνει τους ακόλουθους αναστολείς:

• Τρανυλκυπρομίνη: μπορεί να λαμβάνεται ως 3 εβδομάδες για την επίτευξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων
• Ισοκαρβοξαζίδη: μπορεί να χρειαστεί από 3 ως 6 εβδομάδες για την εμφάνιση πλήρους δραστικότητας
• Φαινελζίνη: μπορεί να χρειαστεί μέχρι 4 εβδομάδες για να δράσει πλήρως

Σελεγιλίνη

Η σελεγιλίνη είναι ένας νεότερος τύπος αναστολέα της ΜΑΟ. Λειτουργεί αναστέλλοντας εκλεκτικά την μονοαμινοξειδάση Β (ΜΑΟ-Β). Η εν λόγω δράση μειώνει τον καταβολισμό της ντοπαμίνης και της φαινυλαιθυλαμίνης και δεν συνοδεύεται από διατροφικούς περιορισμούς. Είναι διαθέσιμη σε μορφή έμπλαστρου.

Εκτός της κατάθλιψης, η σελεγιλίνη επίσης συνταγογραφείται κατά τα πρώτα στάδια της νόσου Πάρκινσον, καθώς και για την άνοια.

Παρενέργειες των αναστολέων της ΜΑΟ

Οι αναστολείς της ΜΑΟ προκαλούν περισσότερες παρενέργειες από τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά, για αυτό και συνιστούν το τελευταίο καταφύγιο των γιατρών στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Κάποιες από τις παρενέργειες είναι οι εξής:

• Ζάλη
• Ξηροστομία
• Κόπωση
• Αϋπνίες
• Αύξηση σωματικού βάρους
• Νευρικότητα
• Διάρροια
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Μυϊκοί πόνοι
• Δυσκολία στην ούρηση
• Αίσθηση «μυρμηγκιάσματος» στο δέρμα
• Στυτική δυσλειτουργία
• Μειωμένη σεξουαλική επιθυμία

Αναστολείς της ΜΑΟ και κίνδυνος αυτοκτονίας

Ο FDA επιβάλλει την ύπαρξη προειδοποίησης σε αντικαταθλιπτικά που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο αυτοκτονίας σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Βέβαια, οι αναστολείς της ΜΑΟ πολύ σπάνια συνταγογραφούνται για παιδιά. Όλοι οι άνθρωποι που βρίσκονται στην αρχή μιας αντικαταθλιπτικής θεραπείας θα πρέπει να παρακολουθούνται για αλλαγές στην διάθεση, τον τρόπο σκέψης ή την συμπεριφορά. Επιτυχείς αντικαταθλιπτικές θεραπείες θα πρέπει να ελαττώνουν τον κίνδυνο αυτοκτονίας βελτιώνοντας την διάθεση.

Οφείλετε πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν σταματήσετε την λήψη των αναστολέων της ΜΑΟ ή οποιονδήποτε άλλων συνταγογραφούμενων φαρμάκων.

Σύνοψη

Οι αναστολείς της ΜΑΟ είναι μόνο ένας τύπος φαρμάκου για την θεραπεία της κατάθλιψης. Όπως τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά, δεν είναι κατάλληλα για όλους και απαιτούνται εβδομάδες για την εμφάνιση αποτελεσμάτων. Ωστόσο, όταν χρησιμοποιούνται στα πλαίσια μιας συνδυαστικής θεραπείας που συνοδεύεται από αλλαγές του τρόπου ζωής, μπορεί να αποδειχθούν εξαιρετικά αποτελεσματικά στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Για περισσότερες πληροφορίες συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.