Εγκέφαλος και Νευρικό Σύστημα

Άνοια: Μύθοι και αλήθειες

Το Εθνικό Ινστιτούτο για τη Γήρανση των Ηνωμένων Πολιτειών ορίζει την άνοια ως “απώλεια της γνωστικής λειτουργίας (σκέψη, ανάμνηση και συλλογισμός) και ικανότητες συμπεριφοράς σε τέτοιο βαθμό που να επηρεάζει την καθημερινότητα και τις δραστηριότητες ενός ατόμου”. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 5,8 εκατομμύρια άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες άνω των 65 ετών πάσχουν από άνοια. Λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής τις τελευταίες δεκαετίες, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να φτάσει τα 13,8 εκατομμύρια μέχρι το 2050. Παρακάτω θα αναλύσουμε μερικούς από τους συχνότερους μύθους που ακούγονται γύρω από την άνοια:

Η άνοια είναι αναπόφευκτη στις μεγάλες ηλικίες;

Η άνοια δεν αποτελεί ένα φυσιολογικό στάδιο της γήρανσης. Μάλιστα, η νόσος του Αλτσχάιμερ, η οποία είναι η πιο κοινή μορφή άνοιας, υπολογίζεται ότι πλήττει περίπου το 3% των ανθρώπων ηλικίας 65-74. Όσο οι ηλικίες αυξάνονται τόσο αυξάνεται και το ρίσκο του να νοσήσει κανείς, συνεπώς στις ηλικίες 75-84 η νόσος του Αλτσχάιμερ εμφανίζεται σε ποσοστό 17%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους ανθρώπους ηλικίας 85 ετών και άνω είναι 32%.

2. Η άνοια και η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι το ίδιο;

Η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι μια μορφή άνοιας και αφορά το 60-80% των περιστατικών άνοιας. Απαντώνται, όμως, και άλλες μορφές άνοιας, όπως η μετωποκροταφική άνοια, η αγγειακή άνοια, η μικτή άνοια που αποτελεί συνδυασμό των δύο παραπάνω, και η άνοια με σωμάτια Lewy.

Αν ένας συγγενής πάσχει από άνοια, θα αποκτήσω και εγώ;

Το γεγονός ότι η άνοια έχει αποκλειστικά γενετική βάση δεν αληθεύει. Αν και η άνοια βασίζεται εν μέρει σε γενετικούς παράγοντες, η πλειονότητα των περιστατικών δείχνει ότι δεν αρκούν για να προκαλέσουν άνοια, ενώ ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι η ηλικία. Ωστόσο, αν ένας συγγενής έπαθε άνοια πριν την ηλικία των 65, η πιθανότητα να μεταβιβαστεί γενετικά σε απογόνους είναι υψηλότερη.

Η άνοια αφορά μόνο ηλικιωμένους;

Αν και τα ποσοστά άνοιας είναι σημαντικά υψηλότερα σε άτομα άνω των 65 ετών, η άνοια μπορεί να πλήξει και νεότερους ανθρώπους. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι το 0,26% των ανθρώπων μεταξύ 30-64 ετών αναπτύσσουν άνοια. Στην ηλικιακή ομάδα των 55-64 ετών, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 0,4%.

Η χρήση σκευών με αλουμίνιο προκαλεί νόσο του Αλτσχάιμερ;

Σε ένα πείραμα της δεκαετίας του 60, επιστήμονες που έκαναν ενέσεις με υψηλές ποσότητες αλουμινίου σε ποντίκια, ανακάλυψαν ότι παρουσίαζαν νευρολογικές βλάβες παρόμοιες με αυτές που προκαλεί η νόσος του Αλτσχάιμερ. Αντίστοιχα, έρευνες έχουν συνδέσει το αλουμίνιο με τις πλάκες που υπάρχουν στον εγκέφαλο ενός ατόμου που πάσχει από Αλτσχάιμερ. Ωστόσο, το αλουμίνιο εντοπίζεται και σε υγιείς εγκεφάλους και δεν έχει συσχετιστεί με την πρόκληση της ασθένειας αυτής. Αν και οι έρευνες γύρω από τη σύνδεση του αλουμινίου και της νόσου του Αλτσχάιμερ δεν έχουν περατωθεί, η πιθανότητα να παίζει κάποιο ρόλο το αλουμίνιο στην πρόκλησή της είναι πολύ μικρή. Φαίνεται όμως ότι η υψηλή περιεκτικότητα νερού σε αλουμίνιο επηρεάζει αρνητικά ανθρώπους που ήδη πάσχουν από τη νόσο.

Η άνοια σηματοδοτεί το τέλος μιας ουσιαστικής ζωής;

Πολλοί άνθρωποι φοβούνται ότι αν διαγνωστούν με άνοια, δεν θα μπορούν πλέον να οδηγούν, ούτε γενικότερα να είναι δραστήριοι. Ευτυχώς, η άποψη αυτή είναι λανθασμένη, καθώς είναι εφικτό να πάσχει κανείς από άνοια και ταυτόχρονα να ζει μια γεμάτη και ουσιαστική ζωή. Αν και είναι γεγονός ότι με την πάροδο του χρόνου άνθρωποι με άνοια θα χρειαστεί να κάνουν προσαρμογές στη ζωή τους, δεν χρειάζεται να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους στα αρχικά στάδια της νόσου.

Η απώλεια μνήμης είναι πάντα ένδειξη άνοιας;

Παρόλο που η απώλεια μνήμης είναι συχνά ένα από τα πρώτα συμπτώματα της άνοιας, δεν σχετίζεται πάντα απαραίτητα μαζί της. Άλλωστε, η μνήμη λειτουργεί με δυσνόητο τρόπο και όλοι περιστασιακά ξεχνάμε πράγματα. Αν όμως η απώλεια μνήμης αρχίζει να επηρεάζει με αρνητικό τρόπο την καθημερινότητά σας, θα ήταν καλό να συμβουλευτείτε έναν ειδικό.

Η άνοια είναι αποτρέψιμη;

Υπάρχουν παράγοντες που μπορούν να καθυστερήσουν την εμφάνιση άνοιας ή να μειώσουν τις πιθανότητες εμφάνισης συγκεκριμένων τύπων άνοιας. Αντίστοιχα, όμως, υπάρχουν παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες άνοιας και υπολογίζεται ότι οφείλονται για το 40% των περιστατικών άνοιας:

● χαμηλό μορφωτικό επίπεδο

κάπνισμα

παχυσαρκία

κατάθλιψη

● πρόβλημα ακοής

υπέρταση

● σωματική αδράνεια

διαβήτης

● χαμηλά επίπεδα κοινωνικής επαφής

κατάχρηση αλκοόλ

ατμοσφαιρική ρύπανση

● εγκεφαλικές βλάβες

Αν και κάποιοι από αυτούς τους παράγοντες είναι πιο δύσκολο να μεταβληθούν, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να μειώσουν σημαντικά τις πιθανότητες άνοιας.

Τα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να αποτρέψουν την άνοια;

Ως τώρα, δεν υπάρχουν επιστημονικές ενδείξεις που αποδεικνύουν ότι οι βιταμίνες, τα μεταλλικά στοιχεία ή οποιοδήποτε άλλο συμπλήρωμα διατροφής σχετίζεται με την καθυστέρηση ή την αποτροπή της άνοιας. Ωστόσο, οι έρευνες γύρω από την υπόθεση αυτή συνεχίζονται και δεν έχουν απορριφθεί πλήρως.

Οι άνθρωποι με άνοια γίνονται επιθετικοί;

Μερικές φορές, οι άνθρωποι με άνοια δυσκολεύονται ιδιαίτερα στην κατανόηση του κόσμου γύρω τους. Η σύγχυση αυτή ορισμένες φορές εκφράζεται ως θυμός, αν και δεν παρατηρείται σε όλες τις περιπτώσεις, καθώς έρευνες έδειξαν ότι περίπου το 41% των ανθρώπων με άνοια γίνεται επιθετικότερο. Επίσης, οι παράγοντες που επιδεινώνουν την επιθετικότητα των ανθρώπων με άνοια είναι ο σωματικός πόνος που τυχόν βιώνουν και η έλλειψη στενών δεσμών με τους συγγενείς τους ή τα άτομα που τους προσέχουν.

Η άνοια προκαλεί θάνατο;

Η άνοια είναι συχνότερη αιτία θανάτου από ότι υπολογιζόταν, καθώς το 13,8% των θανάτων οφείλονται σε επιπλοκές της άνοιας. Η άνοια αποτελεί μια από τις κυριότερες ανησυχίες των ανθρώπων καθώς μεγαλώνουν. Γι’ αυτό, είναι κομβική η σωστή πληροφόρηση και η αποφυγή του στιγματισμού. Ωστόσο, οι επιστήμονες μελετούν την άνοια καθημερινά προσπαθώντας να βρουν νέους τρόπους για τη θεραπεία και την πρόληψή της, ώστε μελλοντικά να αποφευχθούν τα πιο επίπονα συμπτώματά της.