Ανταγωνισμός: Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του στα παιδιά;

“Ας ξαναπαίξουμε για να μπορέσω αυτή τη φορά να σε νικήσω”, μπορεί να έχετε ακούσει  το παιδί σας να λέει όταν τον κερδίζετε σε ένα παιχνίδι. Συμφωνείτε να ξαναπαίξετε, αναρωτώμενοι κρυφά αν οι προσπάθειές σας να το βοηθήσετε να πετύχει έχουν παρατραβηχτεί. Οι ικανότητές του βελτιώνονται με κάθε παιχνίδι, αλλά είναι πολύ παθιασμένο με το να σας νικήσει για να το προσέξει. Πώς μπορείτε να διδάξετε στο παιδί σας τη διαφορά μεταξύ του να είναι επιτυχημένο και του να οδηγείται στη νίκη με κάθε κόστος; Δείτε πώς να αναγνωρίσετε τα οφέλη και τα μειονεκτήματα του ανταγωνισμού και πώς να μην αφήσετε την όρεξη του παιδιού σας για νίκη να ξεφύγει από τον έλεγχο.

Τι μαθαίνει το παιδί σας από τον ανταγωνισμό;

Είναι αδύνατο να προστατέψετε τα παιδιά σας από τις ανταγωνιστικές καταστάσεις, και μάλλον δεν το θέλετε, ούτως ή άλλως. Το παιδί σας μπορεί να πάρει μερικά πολύτιμα μαθήματα από τον υγιή ανταγωνισμό που θα του χρησιμεύσουν καλά καθώς μεγαλώνει.

1. Τη σημασία του να παίζεις με τους κανόνες. Τα πεντάχρονα παιδιά μόλις αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι οι κανόνες είναι η βάση κάθε παιχνιδιού. Όταν ο καθένας φτιάχνει τους δικούς του κανόνες, κανείς δεν μπορεί να παίξει μαζί και το παιχνίδι δεν είναι ευχάριστο. Όσο νωρίτερα το παιδί σας μάθει αυτό το μάθημα, τόσο πιο διασκεδαστικό θα είναι να παίζει με άλλα παιδιά καθώς μεγαλώνει
2. Πώς να είσαι καλός νικητής και καλός ηττημένος. Ένας καλός νικητής ξέρει να μην λέει :”Να Να, σε νίκησα”. Από την άλλη πλευρά, ένας καλός ηττημένος ξέρει να μην κατσουφιάζει. Αυτό δεν είναι μόνο ένα κρίσιμο μάθημα που πρέπει να μάθει το παιδί σας, αλλά είναι επίσης σημαντικό να το μάθει νωρίς στη ζωή του. Τα εξάχρονα μπορεί να μπορούν να ξεφύγουν με εκρήξεις θυμού όταν χάνουν, αλλά τα 16χρονα που ξεσπούν σπάνια γίνονται ανεκτά. Όσο μεγαλώνει το παιδί σας, τόσο πιο δύσκολο είναι να κάνετε πίσω και να του μάθετε να είναι καλός χαμένος
3. Η αξία του να δίνετε τον καλύτερο εαυτό σας. “Δεν έχει σημασία αν κερδίζεις ή χάνεις, αλλά πώς παίζεις το παιχνίδι”. Το έχετε ακούσει αυτό ένα εκατομμύριο φορές γιατί είναι αλήθεια. Ένας χαμένος μπορεί να αισθάνεται καλά για τις προσπάθειές του επειδή προσπάθησε όσο καλύτερα μπορούσε. Επιπλέον, ο νικητής μπορεί να κοιτάξει πίσω στο παιχνίδι και να συνειδητοποιήσει ότι η νίκη του θα ήταν αδύνατη χωρίς αυτή την επιπλέον ώθηση στο τέλος. Όσο περισσότερο το παιδί σας εκτίθεται σε δύσκολες καταστάσεις, τόσο πιο ξεκάθαρη θα γίνει αυτή η έννοια

Πώς μπορείτε να γνωρίζετε πότε ο ανταγωνισμός είναι εκτός ελέγχου;

Αν και μπορεί να είναι πολύτιμες ευκαιρίες μάθησης, οι ανταγωνιστικές καταστάσεις μπορούν εύκολα να ξεφύγουν από τον έλεγχο. Αναζητήστε σημάδια που δείχνουν ότι το παιδί σας θεωρεί τη νίκη πιο σημαντική από το παιχνίδι. Αν οι κανόνες αλλάζουν συνεχώς και κάποια παιδιά κλέβουν, ενώ άλλα εγκαταλείπουν και αρνούνται να παίξουν, ήρθε η ώρα να κάνετε ένα διάλειμμα. Ίσως θέλετε να προτείνετε στα παιδιά να ασχοληθούν μαζί με ένα παζλ ή να παίξουν ένα παιχνίδι στο οποίο όλοι κερδίζουν.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι του υπερβολικού ανταγωνισμού;

Όταν τα παιδιά επικεντρώνονται υπερβολικά στη νίκη, μπορεί να αρχίσουν να αξιολογούν τον εαυτό τους με βάση το πόσες νίκες πετυχαίνουν. Ακόμα κι αν κερδίζουν το 90% των περιπτώσεων, δεν θα είναι ποτέ ικανοποιημένα. Αυτό είναι καταστροφικό για ένα άτομο. Είναι πάντα σε έναν διάδρομο που ψάχνει για την επόμενη νίκη. Ένας λόγος παραπάνω για να εξαφανίσετε την υπερβολικά ανταγωνιστική φύση από την αρχή.

Πώς μπορείτε να καταλάβετε αν το παιδί σας είναι υπερβολικά ανταγωνιστικό και τι πρέπει να κάνετε γι’ αυτό;

Αν το παιδί σας είναι υπερβολικά επικεντρωμένο στον ανταγωνισμό, θα κάνει τα πάντα για να αποφύγει την ήττα. Μπορεί να εξαπατήσει, να πει ψέματα ή να αλλάξει τους κανόνες ενός παιχνιδιού για να κερδίσει. Επιπλέον, δεν θα δοκιμάσει ένα νέο παιχνίδι ή μια νέα δραστηριότητα αν δεν πιστεύει ότι θα είναι καλό σε αυτό.

Αν το παιδί σας πρέπει να κερδίζει τα πάντα, προσπαθήστε να μάθετε το γιατί. Μιλήστε στο παιδί σας. Φοβάται ότι αν χάσει, δεν θα αρέσει σε κανέναν; Μήπως προσπαθεί να μιμηθεί ένα επιτυχημένο μεγαλύτερο αδελφάκι του;

Βοηθήστε το να βάλει τα πράγματα σε μια προοπτική. Μερικές ήττες δεν σημαίνουν ότι είναι αποτυχημένος στη ζωή του. Προσπαθήστε να επισημάνετε κάποια από τα επιτεύγματά του και υπενθυμίστε του ότι κανείς δεν μπορεί να είναι σπουδαίος σε όλα. Αν το παιδί σας είναι βαθιά αναστατωμένο από κάθε απώλεια, μη φοβηθείτε να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια.

Τι πρέπει να κάνετε αν τα παιδιά σας ανταγωνίζονται πάντα μεταξύ τους;

Τα αδέλφια στρέφονται φυσικά το ένα προς το άλλο όταν αναζητούν έναν συμπαίκτη και είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προκύψουν ανταγωνιστικές καταστάσεις. Υπάρχει μια φυσική αντιπαλότητα μεταξύ των αδελφών. Ωστόσο, δεν θέλετε αυτή η αντιπαλότητα να γίνει ανθυγιεινή. Αν τα παιδιά σας πρόκειται να παίξουν ανταγωνιστικά παιχνίδια, υπενθυμίστε τους ότι η διασκέδαση είναι πιο σημαντική από τη νίκη ή την ήττα. Μπορεί επίσης να θέλετε να αναφέρετε ότι κάθε παιδί έχει ξεχωριστά ταλέντα και ότι η νίκη δεν είναι συνώνυμη με το να είσαι καλύτερος άνθρωπος.

Τι πρέπει να κάνετε αν το παιδί σας χάνει πάντα από τον μεγαλύτερο αδελφάκι του;

Φέρετε το πρόβλημα στην προσοχή των παιδιών σας λέγοντας κάτι σαν: “Σας παρακολουθούσα να παίζετε και παρατήρησα ότι ο Γιάννης κερδίζει πάντα. Αναρωτιέμαι γιατί άραγε;” Επισημαίνοντας το πρόβλημα και περιμένοντας την εξήγηση των παιδιών σας, τα αναγκάζετε να δράσουν ως λύτες προβλημάτων. Θα επισημάνουν πάντα ότι το μεγαλύτερο παιδί σας έχει περισσότερες ικανότητες ή μεγαλύτερη εμπειρία στο παιχνίδι. Αν αυτό ισχύει, προτείνετε μια διαφορετική προσέγγιση των κανόνων για τον μεγαλύτερο παίκτη. Για παράδειγμα, όταν παίζετε παιχνίδια με κάρτες, όπως το Uno, ο νεότερος παίκτης θα μπορούσε να ξεκινήσει με λιγότερες κάρτες. Βοηθήστε τα παιδιά σας να καταλάβουν ότι οι αλλαγές στους κανόνες για τα μεγαλύτερα παιδιά είναι μέρος του παιχνιδιού ώστε να μην αισθάνονται ότι το μικρότερο παιδί έχει ειδική μεταχείριση.