Μολυσματικές ασθένειες

Αντιρετροϊκή θεραπεία: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Τι είναι τα αντιρετροϊκά φάρμακα;

Η αντιρετροϊκή θεραπεία είναι μια κατηγορία φαρμάκων και θεραπείας που αναστέλλουν τη δραστηριότητα ρετροϊών, όπως ο HIV.  Οι ρετροϊοί είναι μια ειδική κατηγορία ιών που έχουν ως γενετικό υλικό RNA αντί για DNA και πολλαπλασιάζονται στα κύτταρα του ξενιστή τους (π.χ. των ανθρώπων) χρησιμοποιώντας ένα ειδικό ένζυμο που ονομάζεται αντίστροφη μεταγραφάση. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ιός SARS-Cov-2 που προκαλεί την νόσο COVID-19, παρόλο που έχει RNA ως γενετικό υλικό, δεν εντάσσεται στους ρετροϊούς.

Η αντιρετροϊκή θεραπεία επιτρέπει σε πολλούς φορείς του HIV να έχουν παρόμοιο προσδόκιμο ζωής σε σχέση με όσους δεν είναι φορείς και γενικότερα να έχουν πιο φυσιολογικές συνθήκες ζωής. Χάρη στη θεραπεία, οι φορείς του HIV αποφεύγουν την ανάπτυξη οξείας HIV λοίμωξης και λόγω του χαμηλού ιικού φορτίου δεν μπορούν να μεταδώσουν τον ιό σε άλλους. Πλέον, η αντιρετροϊκή θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική, λιγότερο τοξική για τον οργανισμό και πιο εύχρηστη από όταν άρχισε να εφαρμόζεται σε ανθρώπους το 1987. Επίσης, οι παρενέργειες που προκαλεί είναι λιγότερες και πιο ήπιες.

Πώς λειτουργούν τα αντιρετροϊκά φάρμακα;

Ο ιός HIV είναι ένας ιός που επιτίθεται στο ανοσοποιητικό σύστημα, δηλαδή την άμυνα του οργανισμού. Ο HIV καταστρέφει συγκεκριμένα λευκά αιμοσφαίρια, τα κύτταρα CD4 Τ-κύτταρα, γεγονός που εμποδίζει τον οργανισμό από το να τον καταπολεμήσει, όπως θα έκανε φυσιολογικά, καθώς ο αριθμός των Τ κυττάρων μειώνεται. Η αντιρετροϊκή θεραπεία αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό του ιού στον οργανισμό, μειώνοντας έτσι το ιικό φορτίο και επιτρέποντας στο ανοσοποιητικό σύστημα να παράγει περισσότερα CD4 Τ-κύτταρα. Παρόλο που η αντιρετροϊκή θεραπεία δεν μπορεί να εξαλείψει εντελώς τον ιό από τον οργανισμό, καθιστά το ανοσοποιητικό σύστημα αρκετά δυνατό ώστε να αντιμετωπίζει λοιμώξεις και προλαμβάνει μερικούς τύπους καρκίνου που σχετίζονται με τον ιό HIV. Στόχος της θεραπείας είναι η καταστολή του ιού, δηλαδή να βρίσκεται στο αίμα με φορτίο μικρότερο από 200 αντίγραφα/mL αίματος.

Ποιοι τύποι αντιρετροϊκών φαρμάκων υπάρχουν;

Οι επικρατέστεροι τύποι αντιρετροϊκών φαρμάκων είναι 5 και συνήθως λαμβάνονται σε συνδυασμό τριών ή παραπάνω, ώστε να επιτευχθεί υψηλότερη δραστικότητα έναντι του ιού HIV.

  • Αναστολείς της νουκλεοσιδικής ανάστροφης μεταγραφάσης (NRTIs)

Οι NRTIs εμποδίζουν τη δράση του ενζύμου που ονομάζεται αντίστροφη μεταγραφάση. Η αντίστροφη μεταγραφάση καταλύει τη σύνθεση DNA με βάση το RNA του ιού, επομένως είναι ένα απαραίτητο ένζυμο για τον πολλαπλασιασμό του HIV στα κύτταρα των ζωντανών οργανισμών.  Μέχρι τώρα, έχουν εγκριθεί και κυκλοφορούν επτά φάρμακα τύπου NRTI, τα οποία χορηγούνται σε μορφή ταμπλέτας.

  • Μη νουκλεοσιδικοί αναστολείς της ανάστροφης μεταγραφάσης (NNRTIs)

Οι NNRTIs λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο με τους NNRTIs. Η διαφορά τους έγκειται στο ότι οι NNRTIs προσδένονται σε διαφορετικό σημείο του ενζύμου αντίστροφη μεταγραφάση προκειμένου να εμποδίσουν τη δράση της.

  • Αναστολείς πρωτεάσης(PIs)

Η πρωτεάση είναι ένα ένζυμο που διασπά δύο πρόδρομα μόρια πρωτεϊνών σε μικρότερα θραύσματα που είναι απαραίτητα για την ιογενή ανάπτυξη, τη μολυσματικότητα και τον πολλαπλασιασμο του ιού. Οι αναστολείς πρωτεάσης προσδένονται στο ένζυμο αυτό καθιστώντας το ανενεργό και αποτρέπει με αυτό τον τρόπο την “ωρίμανση” των νεοσυντιθέμενων ιών. Έτσι, οι ιοί αδυνατούν να πολλαπλασιαστούν και παραμένουν μη μολυσματικοί.

  • Αναστολείς εισόδου

Οι αναστολείς εισόδου εμποδίζουν την είσοδο του ιού HIV στα υγιή CD4 Τ- κύτταρα. Η λειτουργία τους στηρίζεται στην πρόσδεσή τους σε πρωτεΐνες που βρίσκονται στην επιφάνεια των CD4 κυττάρων ή στην επιφάνεια του ιού. Ο HIV, προκειμένου να εισέλθει στα κύτταρα του οργανισμού, πρέπει να προσδεθεί μέσω πρωτεϊνικών αλληλεπιδράσεων στην επιφάνεια των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Με τη δράση των αναστολέων εισόδου, όμως, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί, συνεπώς περιορίζεται η εξάπλωση του ιού στα υγιή κύτταρα του οργανισμού.

  • Αναστολείς ενσωμάτωσης

Οι αναστολείς ενσωμάτωσης εμποδίζουν τον ιό HIV από την παραγωγή ενός ενζύμου που είναι απαραίτητο για την εισβολή του ιού στα κύτταρα-στόχους. Χωρίς το ένζυμο αυτό, ο HIV δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί όσο βρίσκεται στα Τ-κύτταρα.

Ποιες είναι οι παρενέργειες της αντιρετροϊκής θεραπείας;

Όπως είναι αναμενόμενο, η αντιρετροϊκή θεραπεία προκαλεί και ανεπιθύμητες παρενέργειες. Αν και οι περισσότερες είναι ήπιες και διαχειρίσιμες, μπορεί να υπάρξουν και πιο σοβαρές παρενέργειες. Τα τελευταία φάρμακα που χορηγούνται, λόγω της σταδιακής τους εξέλιξης, προκαλούν συνήθως πυρετό και γενικά λιγότερο σοβαρές παρενέργειες. Ωστόσο, τα πλεονεκτήματα της αντιρετροϊκής θεραπείας υπερνικούν τα μειονεκτήματά της, καθώς βοηθούν τους φορείς του HIV να έχουν ένα μεγάλο προσδόκιμο ζωής και να μην επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό από τις επιπλοκές του ιού στην υγεία τους.

Οι παρενέργειες των αντιρετροϊκών φαρμάκων ποικίλουν τόσο μεταξύ των διαφορετικών τύπων φαρμάκων όσο και μεταξύ των ανθρώπων στους οποίους χορηγούνται. Κάποιες παρενέργειες, όπως η ναυτία και η κόπωση, διαρκούν μόνο μερικές μέρες ή εβδομάδες, ενώ άλλες παρενέργειες, όπως η υψηλή χοληστερόλη, δεν εμφανίζονται για μήνες ή και χρόνια μετά την έναρξη της θεραπείας.

Άλλες πιθανές παρενέργειες της αντιρετροϊκής θεραπείας περιλαμβάνουν:

Αν οι παρενέργειες είναι σοβαρές ή δεν φεύγουν με το πέρασμα του χρόνου, είναι απαραίτητη η επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό ώστε να προσαρμοστεί είτε η δοσολογία, είτε ο συνδυασμός των αντιρετροϊκών φαρμάκων. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν πρέπει να σταματήσετε την αντιρετροϊκή θεραπεία χωρίς να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας, καθώς αυτό θα επιτρέψει στον ιό να πολλαπλασιαστεί ταχύτερα στον οργανισμό.

Μερικές μακροχρόνιες παρενέργειες από την αντιρετροϊκή θεραπεία περιλαμβάνουν:

Αν αισθάνεστε κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα, πρόκειται για ενδείξεις μιας σοβαρότερης επιπλοκής της θεραπείας και απαιτούν άμεση ιατρική βοήθεια:

  • ακραία κόπωση
  • ναυτία
  • πυρετός
  • συνεχής εμετός
  • εξάνθημα

Επίσης, αν αισθάνεστε πρήξιμο στο πρόσωπο, τη γλώσσα ή τον λάρυγγα πρέπει να αναζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια καλώντας ασθενοφόρο ή πηγαίνοντας στο πλησιέστερο εφημερεύον κέντρο υγείας.

Είναι σημαντικό να συζητήσετε με τον θεράποντα ιατρό σχετικά με τον τρόπο ζωής σας, την κατάσταση της υγείας σας, τις προτιμήσεις σας, τις ανάγκες σας κτλ ώστε να σχεδιάσει μια εξατομικευμένη θεραπεία που θα ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες σας.

Η αντιρετροϊκή θεραπεία αλληλεπιδρά με άλλες ουσίες και φάρμακα;

Συχνά, τα αντιρετροϊκά φάρμακα αλληλεπιδρούν με χημικές ουσίες που βρίσκονται σε άλλα φάρμακα, συμπληρώματα διατροφής και φυτικά προϊόντα. Προκειμένου να αποφύγετε ανεπιθύμητες παρενέργειες από τον συνδυασμό των φαρμάκων, συζητήστε με τον γιατρό σας και αν χρειαστεί κάντε προσαρμογές με την καθοδήγησή του. Επιπλέον, ορισμένα αντιρετροϊκά φάρμακα μειώνουν την αποτελεσματικότητα των αντισυλληπτικών χαπιών, επομένως αν λαμβάνετε αντισυλληπτικά χάπια ίσως χρειαστεί να αλλάξετε τη μέθοδο αντισύλληψης.

Πότε πρέπει να αρχίσω αντιρετροϊκή θεραπεία;

Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων συνιστούν σε όλους τους φορείς του HIV να λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία ανεξάρτητα από το χρονικό διάστημα που είναι φορείς ή την κατάσταση της υγείας τους. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται:

  • άτομα στα αρχικά στάδια της λοίμωξης με HIV
  • άτομα που κυοφορούν ή θηλάζουν
  • άτομα στο 3ο στάδιο του HIV (AIDS)
  • άτομα με λοιμώξεις ή καρκίνο που σχετίζονται με τον HIV

Ιδανικά, ένα άτομο πρέπει να αρχίζει αντιρετροϊκή θεραπεία τη μέρα που γίνεται η διάγνωση του HIV ή έστω το συντομότερο δυνατό, καθώς έτσι έχει περισσότερες πιθανότητες να κρατήσει το ιικό φορτίο σε χαμηλά επίπεδα και να αποφύγει σοβαρότερες επιπλοκές. Αν δεν λάβει αντιρετροϊκή αποτελεσματική θεραπεία, ο ιός συνήθως φτάνει στο τρίτο στάδιό του μέσα σε δέκα χρόνια. Το στάδιο αυτό είναι το στάδιο του AIDS (σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας), κατά το οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα έχει αποδυναμωθεί σε μεγάλο βαθμό και μπορεί να οδηγήσει τον οργανισμό σε ποικίλες λοιμώξεις και καρκίνο.

Αν είστε φορέας του HIV, ζητήστε ιατρική συμβουλή προκειμένου να αρχίσετε άμεσα την αντιρετροϊκή θεραπεία και να έχετε μια πιο ανώδυνη και μακρά ζωή. Φυσικά, δεν πρέπει να αμελήσετε και την ψυχική σας υγεία. Μην διστάσετε να απευθυνθείτε σε ειδικούς ψυχικής υγείας, να ενταχθείτε σε ομάδες υποστήριξης και να αναζητήσετε ψυχολογική υποστήριξη από άτομα που ειδικεύονται στον HIV.


+ 6 πηγές

©2022 WikiHealth All Rights Reserved