Αντιβιοτικά: Γιατί οι γιατροί δεν τα συνταγογραφούν εύκολα;

Τι είναι τα αντιβιοτικά και πότε χρησιμοποιούνται;

Πολλοί άνθρωποι, θεωρώντας ότι τα αντιβιοτικά είναι «μαγικά φάρμακα» και ότι μπορούν να θεραπεύσουν την οποιαδήποτε ασθένεια, απαιτούν από τους γιατρούς τους να τους συνταγογραφούν αντιβιοτικές φαρμακευτικές αγωγές, για το οποιοδήποτε πρόβλημα αντιμετωπίζουν. Όμως τα αντιβιοτικά, δεν είναι κατάλληλα για την αντιμετώπιση όλων των ασθενειών.

Τα αντιβιοτικά είναι ισχυρά φάρμακα, τα οποία χρησιμοποιούνται κατά κανόνα για τη θεραπεία των βακτηριακών λοιμώξεων. Σκοτώνουν τα βακτήρια και εμποδίζουν την εξάπλωσή τους, αλλά δεν είναι αποτελεσματικά ενάντια στις ιογενείς λοιμώξεις και δεν θεωρούνται απαραίτητα για όλες τις βακτηριακές λοιμώξεις. Για τις ήπιες βακτηριακές λοιμώξεις δεν είναι απαραίτητα.

Ορισμένα παραδείγματα βακτηριακών λοιμώξεων είναι τα ακόλουθα:

Ορισμένα παραδείγματα ιογενών λοιμώξεων είναι τα ακόλουθα:

Τα αντιβιοτικά μπορούν να προκαλέσουν παρενέργειες όπως όλα τα φάρμακα, γι΄ αυτό θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με σύνεση και μόνο όταν πραγματικά είναι απαραίτητα. (Αντιβιοτικά: Ένας αλγόριθμος που μειώνει την χρήση τους)

Πόσο ασφαλή είναι τα αντιβιοτικά; Ποιες παρενέργειες μπορούν να προκαλέσουν;

Σε γενικές γραμμές, τα αντιβιοτικά είναι ασφαλή και θεωρούνται το χρυσό πρότυπο για την αντιμετώπιση των σοβαρών βακτηριακών λοιμώξεων. Σε σπάνιες περιπτώσεις ωστόσο, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες, όπως η σοβαρή αλλεργική αντίδραση (αναφυλαξία) και η σοβαρή διάρροια. Την ίδια ώρα μάλιστα, μπορούν να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα άλλων φαρμάκων όταν λαμβάνονται παράλληλα, γι΄ αυτό είναι πολύ χρήσιμο για τον γιατρό να γνωρίζει όλα τα φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής πριν του συνταγογραφήσει αντιβιοτικά.

Άλλες παρενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν τα αντιβιοτικά είναι:

Με βάση τα πιο πάνω, τα αντιβιοτικά πρέπει να λαμβάνονται μόνο όταν κρίνεται πραγματικά απαραίτητο. Η άσκοπη χρήση τους αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης ανθεκτικών στα αντιβιοτικά βακτηρίων, που η καταπολέμησή τους καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη. (Τι πρέπει να γνωρίζετε για τη μικροβιακή αντοχή;)

Ποιοι τύποι αντιβιοτικών υπάρχουν και σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται;

Υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικοί τύποι αντιβιοτικών, αλλά τα περισσότερα κατατάσσονται στις ακόλουθες ομάδες:

Πενικιλλίνες: Οι πενικιλλίνες είναι μια ομάδα αντιβιοτικών που χρησιμοποιούνται για δερματικές λοιμώξεις, λοιμώξεις του θώρακα και λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.
Κεφαλοσπορίνες: Οι κεφαλοσπορίνες χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία πολλών διαφορετικών λοιμώξεων, εκ των οποίων και σοβαρές λοιμώξεις όπως η μηνιγγίτιδα και η σήψη.
Αμινογλυκοσίδες: Οι αμινογλυκοσίδες χρησιμοποιούνται κυρίως ενδονοσοκομειακά, σε ενέσιμη μορφή, για την αντιμετώπιση σοβαρών λοιμώξεων, όπως η σήψη. Η αλόγιστη χρήση τους, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, όπως η νεφρική βλάβη και η απώλεια ακοής.
Μακρολίδες: Οι μακρολίδες είναι μια ομάδα αντιβιοτικών που χρησιμοποιείται για λοιμώξεις των πνευμόνων και λοιμώξεις του θώρακα και ως εναλλακτική επιλογή για άτομα με αλλεργία στην πενικιλλίνη και για τα άτομα που ανέπτυξαν αντίσταση στην πενικιλλίνη.
Φθοριοκινολόνες: Οι φθοριοκινολόνες χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση ποικίλων λοιμώξεων, κυρίως για λοιμώξεις του αναπνευστικού και του ουροποιητικού συστήματος.
Τετρακυκλίνες: Οι τετρακυκλίνες χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία πολλών λοιμώξεων και κυρίως για τη θεραπεία μιας δερματικής λοίμωξης που ονομάζεται ροδόχρους ακμή.

Γιατί οι γιατροί αποφεύγουν να συνταγογραφούν αντιβιοτικά;

Σίγουρα, θα ήταν πολλές οι φορές που θα φύγατε από τον γιατρό σας απογοητευμένοι, διότι ενώ νιώθατε άρρωστοι, ο γιατρός τελικά δεν σας συνταγογράφησε κάποιο αντιβιοτικό, το οποίο θα σας έκανε να νιώσετε –όπως πιστεύατε- πιο γρήγορα καλά. Όπως εσείς, έτσι και ο γιατρός σας, θέλει να γίνετε όσο το δυνατόν συντομότερα καλά. Αλλά, τα αντιβιοτικά, όπως πολλές φορές είπαμε σε αυτό το άρθρο, δεν είναι κατάλληλα για όλες τις ασθένειες και ακόμη και για αυτές που είναι κατάλληλα, αν είναι ήπιες, δεν αποτελούν άμεση επιλογή των γιατρών. Για ποιους λόγους λοιπόν, οι γιατροί δεν συνταγογραφούν εύκολα αντιβιοτικά; Πάμε πιο κάτω να μάθουμε τους τρεις κυριότερους λόγους.

1. Τα αντιβιοτικά μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες

Τα αντιβιοτικά, αν και σπάνια, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες, όπως η σοβαρή διάρροια και η αναφυλαξία (σοβαρή αλλεργική αντίδραση) η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε θάνατο. Για να προστατεύσουν λοιπόν τους ασθενείς τους, από τον κίνδυνο αυτών των παρενεργειών, οι γιατροί συνταγογραφούν με φειδώ τα αντιβιοτικά. (Αντιβιοτικά: Η άσκοπη χρήση τους αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου)

2. Τα αντιβιοτικά ΔΕΝ είναι αποτελεσματικά για τις ιογενείς λοιμώξεις

Τα αντιβιοτικά είναι κατασκευασμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να καταστρέφουν τις βακτηριακές κυτταρικές μεμβράνες και να εμποδίζουν την βακτηριακή αντιγραφή. Ως εκ τούτου, είναι αποτελεσματικά ΜΟΝΟ ενάντια στα βακτήρια και όχι ενάντια στους ιούς, οι οποίοι δεν έχουν τα εν λόγω χαρακτηριστικά. Οι γιατροί λοιπόν, συνταγογραφούν αντιβιοτικά μόνο για βακτηριακές λοιμώξεις και όχι για ιογενείς λοιμώξεις, όπως η γρίπη και το κρυολόγημα, για τις οποίες οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι είναι αποτελεσματικά.

3. Η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης ανθεκτικών στα αντιβιοτικά βακτηρίων

Η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών, αυξάνει τον κίνδυνο βακτηριακής αντοχής (ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια). Βακτηριακή αντοχή σημαίνει ότι τα βακτήρια βρίσκουν τρόπους να ξεφεύγουν από τα αντιβιοτικά που δημιουργήθηκαν για την αντιμετώπισή τους. Ως αποτέλεσμα, η καταπολέμηση των ανθεκτικών στα αντιβιοτικά λοιμώξεων καθίσταται πολύ δύσκολη. Οι γιατροί λοιπόν, για να αποφύγουν αυτόν τον κίνδυνο και για να προστατεύσουν την αποτελεσματικότητα των ήδη υπαρχόντων αντιβιοτικών, νοουμένου ότι δεν αναπτύσσονται συνεχώς νέα αντιβιοτικά, είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με την συνταγογράφησή τους. (Αντοχή σε αντιβιοτικά: Μερικά βακτήρια πεθαίνουν με «αυτοθυσία» για να σωθεί η αποικία τους)

Πώς μπορούν να συμβάλουν οι ασθενείς στην πιο συνετή χρήση των αντιβιοτικών;

Το βάρος των ευθυνών για την άσκοπη χρήση αντιβιοτικών, δεν πέφτει μόνο στους ώμους των γιατρών που τα συνταγογραφούν. Μερίδιο ευθύνης έχει και ο ασθενής, ο οποίος για να συμβάλει στην πιο συνετή χρήση των αντιβιοτικών, θα πρέπει να έχει στο μυαλό του πάντα τα ακόλουθα:

Τα αντιβιοτικά δεν είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση των ήπιων βακτηριακών λοιμώξεων, οπότε ο ασθενής δεν πρέπει να ασκεί πίεση στον γιατρό του για την συνταγογράφησή τους.
Μετά τη συνταγογράφηση αντιβιοτικού και πριν από τη λήψη του, ο ασθενής θα πρέπει να ρωτά και να ενημερώνεται από τον γιατρό του για τους λόγους που το αντιβιοτικό θεωρείται απαραίτητο για την περίπτωσή του.
Τα αντιβιοτικά πρέπει να λαμβάνονται πάντα με βάση τις οδηγίες του γιατρού. Ακόμη και όταν ο ασθενής νιώσει καλύτερα μετά το πέρας μερικών ημερών από τη έναρξη της θεραπείας, η φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να συνεχίζεται μέχρι την τελευταία μέρα, όπως την υπέδειξε ο γιατρός.
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται παλιά συνταγογραφούμενα αντιβιοτικά για νέες λοιμώξεις, για τις οποίες ενδεχομένως να μην είναι κατάλληλα.

Πώς θα ανακουφίσετε τα συμπτώματα μιας ιογενής λοίμωξης;

Αφού τα αντιβιοτικά δεν είναι κατάλληλα για την καταπολέμηση των ιογενών λοιμώξεων και νοουμένου ότι οι ιογενείς λοιμώξεις προκαλούν ενοχλητικά συμπτώματα που διαρκούν 1-2 εβδομάδες, μέχρι να κάνουν τον κύκλο τους και να υποχωρήσουν, για την ανακούφισή τους μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μη συνταγογραφούμενα φάρμακα για τη γρίπη και το κρυολόγημα, να πίνετε πολύ νερό και να ξεκουράζεστε.

Για τα πιο κάτω συμπτώματα, ακολουθήστε τις αντίστοιχες συμβουλές:

Βήχας: Για τον βήχα χρησιμοποιείστε κατασταλτικό σιρόπι, στεροειδές ρινικό σπρέι και υγραντήρα δωματίου.
Πυρετός: Για τον πυρετό χρησιμοποιείστε παυσίπονα, όπως η ακεταμινοφαίνη, η ιβουπροφαίνη και η ασπιρίνη (συμβουλευτείτε τον γιατρό σας).
Βουλωμένη μύτη: Για τη ρινική συμφόρηση χρησιμοποιείστε αποσυμφορητικό (στοματικό ή ρινικό), στεροειδές ρινικό σπρέι και υγραντήρα δωματίου.
Πονόλαιμος: Για την ανακούφιση του πονόλαιμου αγοράστε παστίλιες, χρησιμοποιείστε υγραντήρα δωματίου, κάντε γαργάρες με αλατόνερο και φροντίστε να πίνετε, τακτικά κατά τη διάρκεια της μέρας, τσάι με μέλι και λεμόνι.