Αpoaequorin: Μια πρωτεΐνη μέδουσας μπορεί να βοηθήσει τη μνήμη

Οι μέδουσες συναντώνται παντού σε θάλασσες και ωκεανούς σε όλο τον κόσμο. Είναι γνωστές για τη ζελατινώδη υφή τους και τα επώδυνα τσιμπήματά τους, που μπορεί να είναι αρκετά επικίνδυνα. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά είδη μεδουσών, μερικά από τα οποία δεν είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο, αλλά αντιθέτως μπορεί να παρουσιάζουν οφέλη για αυτόν.

Ένα από αυτά τα είδη είναι η μέδουσα Aequorea victoria, η οποία συναντάται κυρίως στις ακτές της Βόρειας Αμερικής και όταν «φωσφορίζει» έχει έντονο μπλε χρώμα. Τα τελευταία χρόνια, η Aequorea victoria έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των επιστημόνων λόγω δύο πρωτεϊνών, που αυτή περιέχει: την πράσινη φθορίζουσα πρωτεΐνη (GFP) και την apoaequorin.

Τι είναι η apoaequorin;

Η apoaequorin είναι μια πρωτεΐνη που απομονώνεται από τη μέδουσα Aequorea victoria και αποτελείται από 196 αμινοξέα. Όταν εκτίθεται στο ασβέστιο, η apoaequorin εκπέμπει φυσικά μπλε φως. Το γεγονός αυτό την έχει καταστήσει πολύτιμο ερευνητικό εργαλείο για τη μελέτη της ροής του ασβεστίου.

Πλέον, η apoaequorin παράγεται ως ανασυνδυασμένη πρωτεΐνη για ερευνητικούς σκοπούς και αποτελεί βασικό συστατικό ενός συμπληρώματος διατροφής, που ονομάζεται Prevagen και ισχυρίζεται πως βοηθά στη βελτίωση της ήπιας απώλειας μνήμης που οφείλεται στη μεγάλη ηλικία.

Ορισμένοι άνθρωποι, που υποστηρίζουν τις εναλλακτικές θεραπείες, θεωρούν πως η λήψη του συμπληρώματος αυτού, που περιέχει την apoaequorin της μέδουσας, μπορεί να βελτιώσει τη μνήμη και την απώλεια της γνωστικής λειτουργίας, βελτιώνοντας τη μεταφορά των ηλεκτρικών σημάτων μεταξύ των νευρώνων, μετά από σύνδεσή της με το ασβέστιο στον εγκέφαλο.

Πώς λειτουργεί η apoaequorin;

Σύμφωνα με την έρευνα, το ασβέστιο είναι ένα μέταλλο που παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία του εγκεφάλου και τη μνήμη. Συγκεκριμένα, έχει ανακαλυφθεί πως μια ανισορροπία στα επίπεδα του ασβεστίου στους νευρώνες του εγκεφάλου μπορεί να συμβάλει στην καταστροφή αυτών και αδυναμία μεταφοράς των σημάτων μεταξύ τους, γεγονός που οδηγεί στην έκπτωση της νοητικής λειτουργίας, που σχετίζεται την ηλικία.

Η apoaequorin έχει παρόμοια δομή με αυτή των ανθρώπινων πρωτεϊνών, όπως η καλμοδουλίνη, που δεσμεύουν το ασβέστιο, με αποτέλεσμα μερικοί επιστήμονες να πιστεύουν πως μπορεί να χρησιμεύει στη ρύθμιση των επιπέδων του ασβεστίου στα μέρη του εγκεφάλου που σχετίζονται με την μνήμη και την επεξεργασία πληροφοριών.

Για το λόγο αυτό, τα συμπληρώματα διατροφής με apoaequorin προωθούνται ως ωφέλημα για την υγεία του εγκεφάλου και συγκεκριμένα τη μνήμη. Ωστόσο, δεν έχουν υπάρξει αρκετά στοιχεία από μελέτες που να αποδεικνύουν κάτι τέτοιο και οι περισσότερες επιστήμονες πιστεύουν πως πιθανότατα η apoaequorin, που λαμβάνεται μέσω των συμπληρωμάτων διατροφής, αφομοιώνεται από το στομάχι πριν καταφέρει να ασκήσει κάποια ευεργετική δράση στον εγκέφαλο.

Σε ποιες καταστάσεις θα μπορούσε να είναι ωφέλιμη η apoaequorin;

Η απορρύθμιση των επιπέδων ασβεστίου στον εγκέφαλο θεωρείται πως παίζει σημαντικό ρόλο στην απώλεια της μνήμης που σχετίζεται με την ηλικία. Δεδομένου του ότι η apoaequorin έχει παρόμοια δομή με τις ανθρώπινες πρωτεΐνες που δεσμεύουν ασβέστιο, θεωρητικά αυτή θα μπορούσε να βελτιώσει τον έλεγχο των επιπέδων ασβεστίου στον εγκέφαλο και να συμβάλει στην πρόληψη ή θεραπεία των εξής καταστάσεων:

• Άνοια που σχετίζεται με την ηλικία
• Νόσος του Alzheimer
• Νόσος Creutzfeldt-Jakob
• Άνοια λόγω της νόσου Parkinson
• Αγγειακή άνοια
• Σύνδρομο Wernicke-Korsakoff
• Ήπια γνωστική εξασθένηση λόγω χημειοθεραπείας

Αναφορές υπάρχουν επίσης για ευεργετική δράση της apoaequorin στην επιβράδυνση της εξέλιξης της αμυοτροφικής πλευρικής σκλήρυνσης (ALS) και τη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου.

Ωστόσο, υπάρχουν μόνο ελάχιστα και χαμηλής ποιότητας στοιχεία που υποστηρίζουν πως η apoaequorin, ή τα συμπληρώματα που την περιέχουν, είναι πραγματικά ωφέλιμα για τις παραπάνω καταστάσεις.

Επομένως, η χρήση των συμπληρωμάτων apoaequorin πρέπει να γίνεται μόνο ύστερα από επικοινωνία με το γιατρό και δεν πρέπει να θεωρείται σε καμία περίπτωση μέσο θεραπείας ή πρόληψης των παραπάνω ασθενειών.

Μπορεί η apoaequorin να βελτιώσει τη μνήμη;

Μια μόνο μικρή μελέτη του 2016, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Advances in Mind-Body Medicine, εξέτασε τις επιδράσεις που είχε η καθημερινή λήψη  10 mg ενός συμπληρώματος apoaequorin σε ενήλικες ηλικίας 40 έως 91 ετών, που είχαν αναφέρει προβλήματα μνήμης από μόνοι τους χωρίς να έχουν διαγνωστεί με κάποια ασθένεια.

Η μελέτη διήρκησε 90 ημέρες και κατά τη διάρκειά της οι συμμετέχοντες συμπλήρωναν ορισμένα γνωστικά τεστ. Στο τέλος της μελέτης, τα αποτέλεσμα συγκρίθηκαν με μια ομάδα ελέγχου που αντί για συμπλήρωμα apoaequorin, λάμβανε ένα εικονικό φάρμακο και παρατηρήθηκε πως τα άτομα στην ομάδα που λάμβανε apoaequorin είχαν μικρές βελτιώσεις στην ανάκληση πληροφοριών και τη λεκτική μάθηση, σύμφωνα με τα γνωστικά τεστ.

Τα αποτελέσματα αυτά οδήγησαν τους ερευνητές της μελέτης στο συμπέρασμα πως τα συμπληρώματα apoaequorin μπορεί να είναι αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της γνωστικής έκπτωσης που σχετίζεται με την ηλικία.

Ωστόσο, άλλοι επιστήμονες δεν συμφωνούν με τα συμπεράσματα αυτά, καθώς θεωρούν πως η παραπάνω μελέτη είχε πολλά προβλήματα, μερικά εκ των οποίων ήταν ο λανθασμένος τρόπος επιλογής των συμμετεχόντων, η μέθοδος εξέτασης των γνωστικών ικανοτήτων αυτών και το γεγονός πως τα προβλήματα μνήμης ήταν αυτοαναφερόμενα. Επιπλέον, οι βελτιώσεις που παρατηρήθηκαν στα πλαίσια της μελέτης αφορούσαν μόνο τα υγιή άτομα που είχαν ήπια γνωστική εξασθένηση και όχι αυτά με σοβαρή γνωστική εξασθένηση.

Επομένως, οι επιστήμονες θεωρούν πως τα αποτελέσματα της μικρής αυτής μελέτης δεν αρκούν για να αποδείξουν πως τα συμπληρώματα apoaequorin είναι αποτελεσματικά όσον αφορά τη βελτίωση της μνήμης στους ανθρώπους.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως η παραπάνω μελέτη χρηματοδοτήθηκε από την ίδια την κατασκευαστική εταιρία των συμπληρωμάτων apoaequorin που μελετήθηκαν.

Έχει παρενέργειες η apoaequorin;

Δεν είναι απόλυτα σαφές το εάν η apoaequorin είναι ασφαλής μακροπρόθεσμα σε οποιαδήποτε μορφή της. Όσον αφορά τα συμπληρώματα apoaequorin όμως, μελέτες έχουν δείξει πως αυτά είναι ασφαλή και καλά ανεκτά για τους περισσότερους υγιής ανθρώπους σε χαμηλές δόσεις για ως και 90 μέρες.

Άτομα που έχουν χρησιμοποιήσει συμπληρώματα apoaequorin έχουν αναφέρει τις εξής πιθανές ανεπιθύμητες παρενέργειες:

• Πονοκέφαλος
• Ζάλη
• Ναυτία
• Δυσκοιλιότητα
• Πρήξιμο
• Υψηλή αρτηριακή πίεση

Η ασφάλεια των συμπληρωμάτων apoaequorin για τις έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες, καθώς και για όσα άτομα λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για άλλα προβλήματα υγείας, δεν έχει μελετηθεί με αποτέλεσμα να συνιστάται η αποφυγή της χρήσης τους σε αυτές τις περιπτώσεις.

Σε τι ποσότητες μπορεί να χρησιμοποιηθεί η apoaequorin;

Η apoaequorin δεν διατίθεται στη φυσική μορφή της στο εμπόριο, αλλά μόνο σε συνθετική μορφή ως συμπλήρωμα διατροφής (Prevagen) σε σκευάσματα των 10 mg, 20 mg και 50 mg. Παρόλο που δεν χρειάζεται συνταγή γιατρού για να λάβει κάποιος συμπληρώματα apoaequorin, συνιστάται πάντα η επικοινωνία με το γιατρό πριν γίνει κάτι τέτοιο.