Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την απραξία

Τι είναι η απραξία;

Η απραξία είναι μια διαταραχή του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος στην οποία ένα άτομο δεν μπορεί να εκτελέσει εργασίες ή κινήσεις όταν του ζητηθεί, παρόλο που:

• το αίτημα ή η εντολή είναι κατανοητή,
• είναι πρόθυμοι να εκτελέσουν την εργασία/κίνηση,
• οι μύες που χρειάζονται για να εκτελέσουν την εργασία δουλεύουν σωστά,
• έχει γνώση του πώς να πραγματοποιήσει την εργασία/κίνηση.

Οι ασθενείς με απραξία δεν μπορούν να χρησιμοποιούν εργαλεία ή να εκτελούν απλές πράξεις όπως το δέσιμο κορδονιών ή να ντυθούν κ.λπ., με αποτέλεσμα οι απαιτήσεις της καθημερινής ζωής να είναι δύσκολο να ικανοποιηθούν. Υπάρχουν ασθενείς των οποίων η ικανότητα ομιλίας διακόπτεται (αφασία), οι οποίοι όμως δεν εμφανίζουν απραξία και είναι σε θέση να ζήσουν μια σχετικά φυσιολογική ζωή. Όσοι έχουν βαριάς μορφής απραξία εξαρτώνται σχεδόν πάντα από το περιβάλλον τους.

Ποιες είναι οι μορφές της απραξίας;

Υπάρχουν διάφορες μορφές απραξίας:

• Η κινητική απραξία είναι η αδυναμία ακριβών κινήσεων με το δάχτυλο, το χέρι ή το πόδι. Ένα παράδειγμα είναι η αδυναμία χρήσης ενός κατσαβιδιού, παρά το γεγονός ότι το άτομο που επηρεάζεται καταλαβαίνει τι πρέπει να γίνει και το έχει ξανακάνει στο παρελθόν. Στην απραξία βάδισης, καθίσταται αδύνατο για ένα άτομο να κάνει ακόμη και ένα μικρό βήμα. Η απραξία βάδισης παρατηρείται συνήθως σε υδροκεφαλία φυσιολογικής πίεσης.
• Η ιδεοκινητική απραξία είναι η αδυναμία εκτέλεσης μιας εντολής από τον εγκέφαλο να μιμηθεί τις κινήσεις των άκρων ή του κεφαλιού που εκτελούνται ή προτείνονται από άλλους.
• Η εννοιολογική απραξία μοιάζει πολύ με την ιδεοκινητική απραξία, αλλά σε αυτήν την περίπτωση, η λειτουργία των εργαλείων δεν είναι πλέον κατανοητή.
• Η ιδεακή απραξία είναι η αδυναμία δημιουργίας ενός σχεδίου για μια συγκεκριμένη κίνηση.
• Η Buccofacial apraxia, (μερικές φορές ονομάζεται απραξία προσώπου-στόματος) είναι η αδυναμία συντονισμού και εκτέλεσης κινήσεων του προσώπου και των χειλιών, όπως σφύριγμα, κλείσιμο του ματιού, βήχας κ.λπ. κατόπιν εντολής. Αυτή η μορφή περιλαμβάνει και την προφορική αναπτυξιακή απραξία, ίσως την πιο κοινή μορφή της διαταραχής.
• Η κατασκευαστική απραξία επηρεάζει την ικανότητα του ατόμου να σχεδιάζει ή να αντιγράφει απλά διαγράμματα ή να κατασκευάζει απλές εικόνες.
• Η οφθαλμοκινητική απραξία είναι μια κατάσταση στην οποία οι ασθενείς δυσκολεύονται να κινήσουν τα μάτια τους.
• Η απραξία του λόγου, τα συμπτώματα της οποίας περιλαμβάνουν:
  -Διαστρεβλωμένους, επαναλαμβανόμενους ήχους ομιλίας ή λέξεις. Το άτομο δυσκολεύεται να βάλει λέξεις στη σωστή σειρά.
  -Προσπάθεια για να προφερθεί η σωστή λέξη.
  -Περισσότερη δυσκολία στη χρήση μεγαλύτερων λέξεων, είτε συνέχεια, είτε μόνο κάποιες φορές.
  -Καλύτερη ικανότητα γραφής απ’ ότι ικανότητα ομιλίας.

Από τι προκαλείται η απραξία;

Η απραξία πιστεύεται ότι προκαλείται από βλάβη στις νευρικές οδούς του εγκεφάλου που περιέχουν τα γνωστά πρότυπα κίνησης. Είναι συχνά ένα αποτέλεσμα νευρολογικών, μεταβολικών ή άλλων διαταραχών στα οποία μπορεί να εμπλέκεται ο εγκέφαλος, και ιδιαίτερα ο μετωπιαίος λοβός (κατώτερος βρεγματικός λοβός) του αριστερού ημισφαιρίου του εγκεφάλου. Σε αυτήν την περιοχή, αποθηκεύονται πολύπλοκες, τρισδιάστατες αναπαραστάσεις των προηγούμενων μαθημένων εργασιών και κινήσεων. Οι ασθενείς με απραξία δεν μπορούν να ανακτήσουν αυτά τα μοντέλα αποθηκευμένων εξειδικευμένων κινήσεων. Όταν η απραξία αναπτύσσεται σε ένα άτομο που στο παρελθόν ήταν σε θέση να εκτελέσει τις εργασίες που πλέον δεν μπορεί, ονομάζεται επίκτητη απραξία.

Οι πιο συχνές αιτίες της επίκτητης απραξίας είναι:

• Όγκος στον εγκέφαλο
• Κάποια νευροεκφυλιστική ασθένεια που προκαλεί σταδιακή επιδείνωση του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος
• Άνοια
• Εγκεφαλικό
• Εγκεφαλικός τραυματισμός
• Υδροκεφαλία

Η απραξία μπορεί επίσης να παρατηρηθεί και κατά τη γέννηση. Όταν ένα παιδί γεννιέται με απραξία είναι συνήθως αποτέλεσμα δυσπλασιών του κεντρικού νευρικού συστήματος. Τα συμπτώματα εμφανίζονται καθώς το παιδί μεγαλώνει και αναπτύσσεται.

Η απραξία της ομιλίας είναι συχνά παρούσα μαζί με μια άλλη διαταραχή του λόγου που ονομάζεται αφασία.

Τι περιλαμβάνει η θεραπευτική διαδικασία;

Τα άτομα με απραξία μπορούν να επωφεληθούν από τη θεραπεία με ομάδας υγειονομικής περίθαλψης, η οποία πρέπει επίσης να περιλαμβάνει και μέλη της οικογένειας.

Οι γιατροί και οι λογοθεραπευτές παίζουν σημαντικό ρόλο, βοηθώντας τόσο τα άτομα με απραξία όσο και τους φροντιστές τους να μάθουν τρόπους αντιμετώπισης της διαταραχής.

Η αναγνώριση και η θεραπεία της κατάθλιψης είναι σημαντική για άτομα με απραξία.

Για να βοηθήσετε στην επικοινωνία, η οικογένεια και οι φίλοι πρέπει να:

• Αποφύγετε τις πολύπλοκες οδηγίες.
• Χρησιμοποιήστε απλές φράσεις, για να αποφύγετε παρεξηγήσεις.
• Μιλήστε με έναν κανονικό τόνο φωνής. Η απραξία της ομιλίας δεν είναι πρόβλημα ακοής.
• Μην υποθέτετε ότι το άτομο καταλαβαίνει.
• Παρέχετε βοηθήματα επικοινωνίας, εάν είναι δυνατόν, ανάλογα με το άτομο και την κατάσταση.

Άλλες συμβουλές για την καθημερινή ζωή περιλαμβάνουν:

• Διατηρήστε ένα χαλαρό, ήρεμο περιβάλλον.
• Αφιερώστε χρόνο για να δείξετε σε κάποιον με απραξία πώς να κάνει μια εργασία και αφήστε αρκετό χρόνο για να το κάνει. Μην τους ζητήσετε να επαναλάβουν την εργασία εάν φαίνεται ότι τους είναι κάτι πολύ δύσκολο και αγωνίζονται για να το κάνουν, καθώς κάτι τέτοιο θα αυξήσει την απογοήτευση.
• Προτείνετε άλλους τρόπους για να κάνετε τα ίδια πράγματα. Για παράδειγμα, αγοράστε παπούτσια που δεν απαιτούν δέσιμο κορδονιών.

Εάν η κατάθλιψη ή η απογοήτευση είναι σοβαρή, η συμβουλευτική ψυχικής υγείας μπορεί να βοηθήσει και δεν πρέπει να αμεληθεί.

Ποιες είναι η προοπτικές ενός ατόμου με απραξία;

Πολλοί άνθρωποι με απραξία δεν είναι σε θέση να είναι ανεξάρτητοι και μπορεί να έχουν πρόβλημα στην εκτέλεση καθημερινών εργασιών. Ρωτήστε τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψής σας για το ποιες δραστηριότητες μπορεί ή όχι να είναι ασφαλείς. Αποφύγετε δραστηριότητες που μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμό και λάβετε τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας.

Η απραξία μπορεί να οδηγήσει σε:

• Μαθησιακά προβλήματα
• Κοινωνικά προβλήματα
• Ψυχολογικά προβλήματα και χαμηλή αυτοεκτίμηση

Πότε πρέπει να επικοινωνήσετε με έναν επαγγελματία υγείας (γιατροί, λογοθεραπευτές);

Επικοινωνήστε με γιατρό άμεσα εάν κάποιος έχει δυσκολία στην εκτέλεση καθημερινών εργασιών ή έχει άλλα συμπτώματα απραξίας μετά από εγκεφαλικό ή εγκεφαλικό τραύμα ή εάν εμφανίσει συμπτώματα απραξίας χωρίς να γνωρίζετε την αιτία. Οι αξονικές ή μαγνητικές τομογραφίες του εγκεφάλου μπορεί να βοηθήσουν στην εμφάνιση πιθανού όγκου, εγκεφαλικού επεισοδίου ή άλλου εγκεφαλικού τραυματισμού. Παράλληλα, ένα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποκλειστεί η επιληψία ως αιτία της απραξίας. Τέλος, πρέπει να γίνουν τυποποιημένες γλωσσικές και πνευματικές δοκιμές εάν υπάρχει υποψία απραξίας λόγου.

Ποια τα μέτρα πρόληψης;

Η μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου και εγκεφαλικού τραυματισμού μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη καταστάσεων που οδηγούν σε απραξία.