Αυτισμός: Διδασκαλία καθημερινών δεξιοτήτων σε παιδιά και εφήβους

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά με αυτισμό να μάθουν τις καθημερινές δεξιότητες;

Ορισμένες καθημερινές εργασίες ή δραστηριότητες είναι περίπλοκες ή πρέπει να γίνονται με μια σειρά. Σε αυτές περιλαμβάνονται εργασίες όπως το ντύσιμο, το βούρτσισμα των δοντιών,  η ετοιμασία της σχολικής τσάντας και το στρώσιμο του τραπεζιού.

Μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά με αυτισμό να αναπτύξουν τις δεξιότητες για την εκτέλεση καθημερινών εργασιών, όπως αυτές που προαναφέρθηκαν, με τα εξής:

• αναλύοντας τις εργασίες σε μικρά βήματα
• διδάσκοντας τα βήματα ένα προς ένα
• βοηθώντας όταν χρειάζεται
• επιβραβεύοντας κάθε μικρή επιτυχία στην πορεία

Αυτή η τεχνική ονομάζεται διδασκαλία βήμα προς βήμα ή αλυσιδωτή διδασκαλία.

Τι είναι η διαδικασία βήμα προς βήμα;

• Βήμα 1: Επιλέξτε έναν κατάλληλο στόχο

Το πρώτο βήμα είναι να επιλέξετε έναν στόχο που να ταιριάζει στην ηλικία και τις ικανότητες του παιδιού σας.

Για παράδειγμα, αν το να ντύνεται εγκαίρως αποτελεί πρόκληση για το παιδί σας, θα μπορούσατε να επικεντρωθείτε σε αυτό το καθήκον. Μπορεί να επιλέξετε να ξεκινήσετε με το να φορέσετε μόνο ένα ρούχο, όπως ένα πουλόβερ.

• Βήμα 2: Διαχωρίστε το έργο σε επιμέρους τμήματα

Το δεύτερο βήμα είναι να εξετάσετε το έργο και να το αναλύσετε σε μικρότερα μέρη.

Το να φορέσετε ένα πουλόβερ μπορεί να ακούγεται σαν μια δραστηριότητα, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για μια σειρά μικρότερων βημάτων. Κάθε βήμα οδηγεί στο επόμενο:

1. Πάρε το πουλόβερ
2. Ξεδίπλωσε το πουλόβερ
3. Σηκώστε το πάνω από το κεφάλι
4. Βάλτε το κεφάλι μέσα από την λαιμόκοψη
5. Βάλτε το ένα χέρι στο μανίκι
6. Βάλτε το άλλο χέρι στο μανίκι
7. Τραβήξτε το πουλόβερ προς τα κάτω

Εδώ είναι ένα άλλο παράδειγμα για το βούρτσισμα των δοντιών:

1. Πάρτε την οδοντόβουρτσα
2. Βάλτε οδοντόκρεμα στη βούρτσα
3. Βρέξτε τη βούρτσα
4. Βουρτσίστε τα δόντια (φτύστε). Επαναλάβετε
5. Ξεπλύνετε το στόμα
6. Φτύστε
7. Βάλτε την οδοντόβουρτσα στη θήκη

• Βήμα 3: Διδάξτε κάθε βήμα

Η ιδέα της βήμα προς βήμα διδασκαλίας είναι να διδάσκετε ένα βήμα τη φορά. Όταν το παιδί σας έχει μάθει το πρώτο βήμα, διδάσκετε το επόμενο βήμα, μετά το επόμενο. Συνεχίζετε μέχρι το παιδί σας να μπορεί να κάνει ολόκληρη την εργασία.

Πριν ξεκινήσετε, ελέγξτε αν κάποιο από τα βήματα είναι πολύ προχωρημένο για το παιδί σας. Για παράδειγμα, το παιδί σας μπορεί να μην έχει τη δυνατότητα να κουμπώνει  κουμπιά. Αν συμβαίνει αυτό, θα μπορούσατε να διδάξετε το ντύσιμο χρησιμοποιώντας μπλουζάκια χωρίς κουμπιά. Το παιδί σας μπορεί ακόμα να μάθει τα βήματα του ντυσίματος και μπορείτε να εισαγάγετε τα κουμπιά αργότερα.

Αυτές οι συμβουλές μπορούν να σας βοηθήσουν καθώς διδάσκετε κάθε βήμα:

• Δώστε πολλές ευκαιρίες για εξάσκηση
• Επιβραβεύστε κάθε καλή προσπάθεια
• Δείξτε στο παιδί σας τι θέλετε να κάνει. Για παράδειγμα, βουρτσίστε τα δικά σας δόντια ενώ το παιδί σας παρακολουθεί, ώστε να μπορεί να ακολουθήσει το παράδειγμά σας
• Προτρέψτε το παιδί σας όσο χρειάζεται. Για παράδειγμα, βοηθήστε το παιδί σας σωματικά να πάρει την οδοντόβουρτσα. Στη συνέχεια, μειώστε σταδιακά τη βοήθειά σας, ώστε να μετακινήσετε απαλά το χέρι του παιδιού σας κοντά στην οδοντόβουρτσα, στη συνέχεια να δείξετε απλώς την οδοντόβουρτσα και, τέλος, να μην παρέχετε καθόλου βοήθεια ή υπόδειξη

Συνεχίστε να επιβραβεύετε το παιδί σας με επαίνους και ενθάρρυνση. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε “Μπράβο!”, να δώσετε στο παιδί σας ένα “high five” ή μια μεγάλη αγκαλιά ή να βάλετε ένα αυτοκόλλητο στον πίνακα επιβράβευσης του παιδιού σας.

Μπορείτε να διδάξετε τα βήματα μετακινούμενοι:

• προς τα πίσω – διδάσκοντας το τελευταίο βήμα, στη συνέχεια το προτελευταίο βήμα κ.ο.κ.
• προς τα εμπρός – διδάσκοντας το πρώτο βήμα, στη συνέχεια το επόμενο βήμα κ.ο.κ.

Πάρτε το παραπάνω παράδειγμα του να φορέσετε ένα πουλόβερ. Με τη διδασκαλία προς τα πίσω, στην αρχή θα κάνατε τα βήματα 1-6 και θα διδάσκατε στο παιδί σας να κάνει το βήμα 7. Στη συνέχεια, κάθε φορά βοηθάτε λίγο λιγότερο και το παιδί σας μαθαίνει να κάνει λίγο περισσότερο, μέχρι το παιδί σας να μπορεί να κάνει όλα τα βήματα μόνο του.

Τις περισσότερες φορές, είναι καλύτερο να διδάξετε πρώτα το τελευταίο βήμα. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους:

• Συχνά το πιο ικανοποιητικό πράγμα σε μια δουλειά ή ένα έργο είναι να την ολοκληρώνετε
• Είναι πιο πιθανό να υπάρχει μια φυσική ανταμοιβή για την ολοκλήρωση του τελευταίου βήματος – για παράδειγμα, “τελείωσα να βάζω τα παπούτσια μου, οπότε μπορώ να παίξω τώρα”

Αυτές οι φυσικές ανταμοιβές κρατούν το παιδί σας παρακινημένο και το βοηθούν να αναπτύξει τη δεξιότητα του σχεδιασμού για την επίτευξη ενός στόχου.

Η προς τα εμπρός διδασκαλία μπορεί να είναι χρήσιμη για ορισμένα πράγματα, όπως για παράδειγμα να θυμάστε έναν αριθμό τηλεφώνου. Αλλά σε πολλές εργασίες, ακόμη και όταν το παιδί σας πετύχει το πρώτο βήμα – όπως το να σηκώσει ένα πουλόβερ χωρίς βοήθεια – υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μέχρι να ολοκληρωθεί η εργασία – δηλαδή να φορέσει το πουλόβερ.

Αλλά δεν υπάρχουν κανόνες σχετικά με το πότε πρέπει να χρησιμοποιείται η προς τα εμπρός ή η προς τα πίσω διδασκαλία. Σκεφτείτε το παιδί σας, το έργο και τι θα μπορούσε να είναι πιο εύκολο.

Δείτε ακόμη:

• Αυτισμός: Πώς μπορείτε να αναπτύξετε τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού σας;
• Αυτισμός: 6 τρόποι για να βοηθήσετε το παιδί σας να δημιουργεί φιλίες
• Αυτισμός: Πώς θα απολαύσει το παιδί τη διαδικασία της μάθησης;
• Αυτισμός: Πώς να διαχειριστείτε τις δύσκολες συμπεριφορές του παιδιού σας στο σπίτι;
• Αυτισμός: Ποιο είναι το κλειδί για την τυπική μάθηση και ανάπτυξη των παιδιών;