Αυτισμός: Κατανοώντας τα τρία επίπεδα του φάσματος

Υπάρχουν τρία επίπεδα διαταραχής του φάσματος του αυτισμού (ΔΑΦ), τα οποία περιγράφονται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, 5η έκδοση (DSM-5).

Κάθε άτομο με ΔΑΦ διαγιγνώσκεται περαιτέρω είτε με ΔΑΦ επιπέδου 1, είτε με ΔΑΦ επιπέδου 2, είτε με ΔΑΦ επιπέδου 3, ανάλογα με το πόσο σοβαρή είναι η διαταραχή του και πόση υποστήριξη χρειάζεται στην καθημερινή του ζωή.

Τα επίπεδα κυμαίνονται από ήπια έως πιο σοβαρά, με το επίπεδο 3 της ΔΑΦ να περιγράφει ένα άτομο που έχει το πιο σοβαρό επίπεδο συμπτωμάτων ΔΑΦ, και το επίπεδο 1 της ΔΑΦ να περιγράφει κάποιον με συμπτώματα στο πιο ήπιο άκρο του φάσματος.

Ποια είναι τα συμπτώματα που είναι τυπικά για καθένα από τα τρία επίπεδα του αυτισμού;

Η διαταραχή του φάσματος του αυτισμού επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο ενεργεί, μαθαίνει και εκφράζεται. Ενώ τα άτομα με ΔΑΦ μπορεί να μοιράζονται κοινά συμπτώματα, κάθε άτομο είναι διαφορετικό και το ίδιο ισχύει και για τις δυνάμεις και τις δυσκολίες του.

Τα τρία επίπεδα της ΔΑΦ βοηθούν τους γιατρούς να συνταγογραφούν τις κατάλληλες θεραπείες για τις μοναδικές ανάγκες των ασθενών τους. Αυτές οι θεραπείες μπορούν να βοηθήσουν το άτομο με ΔΑΦ να αξιοποιήσει στο έπακρο τα δυνατά του σημεία και να βελτιώσει τις κοινωνικές, γλωσσικές και συμπεριφορικές του δεξιότητες.

Για τους γονείς ενός παιδιού με ΔΑΦ, το να γνωρίζουν ποιο επίπεδο έχει το παιδί μπορεί να τους βοηθήσει να προετοιμαστούν για τα είδη των προκλήσεων που μπορεί να αντιμετωπίσει το παιδί τους στην καθημερινή ζωή.

Η προηγούμενη έκδοση του DSM, το DSM-4, χώριζε τον αυτισμό σε πέντε διακριτές διαγνώσεις που κυμαίνονταν από το σύνδρομο Asperger (που συχνά χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον ήπιο ή υψηλής λειτουργικότητας αυτισμό) έως την αυτιστική διαταραχή, η οποία υποδήλωνε σοβαρό αυτισμό.

Το DSM-5 συνδυάζει όλες αυτές τις διαγνώσεις στην ενιαία διάγνωση της ΔΑΦ, αλλά με διαφορετικά επίπεδα σοβαρότητας.

Επίπεδο 1: Απαιτεί υποστήριξη

Το επίπεδο 1 της ΔΑΦ είναι η πιο ήπια μορφή αυτισμού. Τα παιδιά με ΔΑΦ επιπέδου 1 δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν κατάλληλα με τους άλλους. Για παράδειγμα, μπορεί να μην λένε το σωστό πράγμα τη σωστή στιγμή ή να μην μπορούν να διαβάσουν τα κοινωνικά συνθήματα και τη γλώσσα του σώματος.

Ένα άτομο με ΔΑΦ επιπέδου 1 είναι συνήθως σε θέση να μιλάει με πλήρεις προτάσεις και να επικοινωνεί, αλλά δυσκολεύεται να εμπλακεί σε συνομιλίες με τους άλλους. Μπορεί να προσπαθήσει να κάνει φίλους, αλλά να μην είναι πολύ επιτυχημένο.

Μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να μετακινηθούν από τη μία δραστηριότητα στην άλλη ή να δοκιμάσουν νέα πράγματα. Επιπλέον, μπορεί να έχουν προβλήματα με την οργάνωση και τον προγραμματισμό, γεγονός που μπορεί να τα εμποδίσει να είναι τόσο ανεξάρτητα όσο άλλα άτομα της ηλικίας τους.

Επίπεδο 2: Απαιτεί ουσιαστική υποστήριξη

Τα άτομα με ΔΑΦ επιπέδου 2 θα έχουν πιο εμφανή προβλήματα με τη λεκτική και κοινωνική επικοινωνία σε σχέση με τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με επίπεδο 1. Ομοίως, θα δυσκολεύονται περισσότερο να αλλάξουν εστίαση ή να μετακινηθούν από τη μία δραστηριότητα στην άλλη.

Τα παιδιά με επίπεδο 2 τείνουν να έχουν πολύ περιορισμένα ενδιαφέροντα και να επιδίδονται σε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές που μπορεί να τους δυσκολεύουν να λειτουργήσουν σε ορισμένες καταστάσεις. Για παράδειγμα, μπορεί να βηματίζουν μπρος-πίσω ή να λένε το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά.

Ένα άτομο που έχει διαγνωστεί με ΔΑΦ επιπέδου 2 τείνει να μιλάει με απλές προτάσεις και επίσης δυσκολεύεται με μη λεκτικές μορφές επικοινωνίας.

Επίπεδο 3: Απαιτεί πολύ ουσιαστική υποστήριξη

Το επίπεδο 3 είναι η πιο σοβαρή μορφή αυτισμού. Τα παιδιά αυτής της κατηγορίας θα έχουν πολλές από τις ίδιες συμπεριφορές με εκείνα των επιπέδων 1 και 2, αλλά σε πιο ακραίο βαθμό.

Τα προβλήματα έκφρασης τόσο λεκτικά όσο και μη λεκτικά μπορεί να καταστήσουν πολύ δύσκολη τη λειτουργία, την κοινωνική αλληλεπίδραση και την αντιμετώπιση μιας αλλαγής εστίασης ή θέσης. Η εμπλοκή σε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές είναι ένα άλλο σύμπτωμα της ΔΑΦ επιπέδου 3.

Ένα άτομο με ΔΑΦ επιπέδου 3 θα έχει πολύ περιορισμένη ικανότητα να μιλάει καθαρά και σπάνια θα ξεκινήσει τις αλληλεπιδράσεις με άλλους ανθρώπους. Όταν το κάνει, θα το κάνει αμήχανα. Κάποιος με ΔΑΦ επιπέδου 3 θα ανταποκρίνεται επίσης μόνο σε πολύ άμεσες κοινωνικές προσεγγίσεις από άλλους ανθρώπους.

Ποιο είναι οι περιορισμοί των επιπέδων ΔΑΦ;

Αν και τα επίπεδα ΔΑΦ είναι χρήσιμα για τη διάγνωση της σοβαρότητας του αυτισμού και των αναγκών υποστήριξης, οι κατηγορίες δεν δίνουν πλήρη εικόνα των δυνατών σημείων και των περιορισμών κάθε επιπέδου.

Τα τρία επίπεδα δεν περιλαμβάνουν πλήρως τα συμπτώματα και τις ανάγκες όλων των ατόμων με αυτισμό. Το DSM-5 προσφέρει ελάχιστη εξειδίκευση όσον αφορά τους τύπους υποστήριξης που χρειάζονται τα άτομα ή τις καταστάσεις στις οποίες απαιτείται υποστήριξη.

Για παράδειγμα, ορισμένα άτομα με ΔΑΦ χρειάζονται υποστήριξη στο σχολείο (παράλληλη στήριξη), αλλά είναι καλά στο σπίτι, ενώ άλλα μπορεί να τα πάνε καλά στο σχολείο, αλλά να δυσκολεύονται στις κοινωνικές καταστάσεις.

Επιπλέον, το επίπεδο στο οποίο εντάσσεται ένα άτομο όταν διαγιγνώσκεται για πρώτη φορά μπορεί να αλλάξει καθώς αναπτύσσει και βελτιώνει τις κοινωνικές του δεξιότητες και καθώς το άγχος, η κατάθλιψη ή άλλα προβλήματα που είναι κοινά στα άτομα με αυτισμό αλλάζουν ή γίνονται πιο σοβαρά.

Η κατάταξη των ατόμων σε ένα από τα τρία επίπεδα αυτισμού μπορεί να είναι χρήσιμη για την κατανόηση των τύπων υπηρεσιών και υποστήριξης που θα τους εξυπηρετούσαν καλύτερα.

Δεν θα προβλέψει, ωστόσο, ούτε θα υπολογίσει τις μοναδικές λεπτομέρειες της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς τους, πράγμα που σημαίνει ότι η υποστήριξη και οι υπηρεσίες που λαμβάνουν θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα εξατομικευμένες.

Πολλά άρθρα στο διαδίκτυο σχετικά με τον αυτισμό επικεντρώνονται στα παιδιά με τη διαταραχή, αλλά και οι ενήλικες με ΔΑΦ συνήθως χρειάζονται κάποιο επίπεδο υποστήριξης. Η μετάβαση σε έναν πλήρως ανεξάρτητο ενήλικα μπορεί να είναι δύσκολη για ορισμένα άτομα με ΔΑΦ και τις οικογένειές τους, ειδικά καθώς οι ανάγκες του ατόμου αλλάζουν.

Αν γνωρίζετε κάποιον με ΔΑΦ, είναι σημαντικό να συνεχίσετε να αναγνωρίζετε τις ανάγκες του και να ενθαρρύνετε τα δυνατά του σημεία, ανεξάρτητα από την ηλικία του.