Αυτοάνοσα νοσήματα: Τι είναι, πώς προκαλούνται και πώς αντιμετωπίζονται;

Τι είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα;

Όπως είναι γνωστό, το ανοσοποιητικό μας σύστημα, που αποτελεί τον αμυντικό μηχανισμό του οργανισμού μας, καταπολεμά τα επιβλαβή μικρόβια που εισέρχονται στο σώμα μας. Μερικές, όμως, φορές επιτίθεται σε υγιείς ιστούς του σώματος, σαν να πρόκειται για κάποια απειλή, οδηγώντας σε φλεγμονή και βλάβες στις αρθρώσεις, τα νεύρα, τους μυς, το δέρμα και άλλα μέρη του σώματος. Τα νοσήματα που προκαλούνται εξαιτίας της “επίθεσης” του ανοσοποιητικού μας συστήματος σε υγιείς, αβλαβείς ιστούς του σώματος, ονομάζονται αυτοάνοσα.

Οι ερευνητές εικάζουν ότι οι αυτοάνοσες διαταραχές οφείλονται είτε σε κληρονομικά γονίδια, είτε στην ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού από κάτι που υπάρχει στο περιβάλλον, όπως κάποιος ιός, ενώ το γεγονός ότι οι αυτοάνοσες διαταραχές παρουσιάζονται σε μεγαλύτερο βαθμό στις γυναίκες, κάνει τους επιστήμονες να θεωρούν ότι ενδεχομένως υπάρχει κάποια ορμόνη να παίζει σημαντικό ρόλο.

Ποια είναι τα πιο γνωστά αυτοάνοσα νοσήματα;

1. Ρευματοειδής αρθρίτιδα

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια αυτοάνοση διαταραχή που επηρεάζει τις αρθρώσεις, προκαλώντας οίδημα και έντονο πόνο. Με την πάροδο του χρόνου, η φλεγμονή που δημιουργείται επηρεάζει τον χόνδρο και τα οστά, ενώ μπορεί να προκαλέσει προβλήματα και στην καρδιά και στους πνεύμονες. Για την αντιμετώπιση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα και να επιβραδύνουν την εξέλιξή της.

2. Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα

Η Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είναι ένας τύπος αρθρίτιδας, που επηρεάζει κυρίως την σπονδυλική στήλη, μπορεί ωστόσο να επηρεάσει και το στήθος, το λαιμό, τους γοφούς και τα γόνατα. Αυτή η κατάσταση προκαλεί πόνο και ακαμψία στα οστά, ενώ την ίδια στιγμή μπορεί να επηρεάσει και άλλα όργανα του σώματος. Για τη θεραπεία της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας, οι ασθενείς πρέπει να κάνουν συγκεκριμένες εκτάσεις και ασκήσεις, λαμβάνοντας παράλληλα και φάρμακα που ανακουφίζουν τον πόνο. Σημειώνεται, ότι σε περιπτώσεις κατεστραμμένων αρθρώσεων μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για αντικατάσταση.

3. Διαβήτης τύπου 1

Ο Διαβήτης τύπου 1 είναι γνωστός ως ο «νεανικός» τύπος διαβήτη, επειδή επηρεάζει συνήθως τα παιδιά και τους έφηβους. Σε αυτή την περίπτωση, το ανοσοποιητικό σύστημα, σκοτώνει τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη, η οποία είναι πολύ σημαντική για το σώμα, διότι την χρησιμοποιεί για παραγωγή ενέργειας, καθώς είναι η ορμόνη που βοηθά την πρόσληψη της γλυκόζης από τα κύτταρα. Εάν έχετε, λοιπόν, διαβήτη τύπου 1, πρέπει να γνωρίζετε ότι η κατάσταση αυτή δεν θεραπεύεται, είναι όμως διαχειρίσιμη μέσω της λήψης ινσουλίνης.

4. Σκλήρυνση κατά πλάκας (MS)

Στην περίπτωση της Σκλήρυνσης κατά πλάκας (MS), η άμυνα του οργανισμού προκαλεί φλεγμονή, η οποία καταστρέφει το κεντρικό νευρικό σύστημα. Συγκεκριμένα, κατά μήκος του δικτύου που μεταφέρει νευρικά σήματα από τον εγκέφαλο σε άλλα μέρη του σώματος, συσσωρεύεται ένας ιστός, με αποτέλεσμα να προκαλείται πόνος, αδυναμία και προβλήματα στην κίνηση και την ισορροπία. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν φάρμακα που βοηθούν στη διαχείριση των συμπτωμάτων και επιβραδύνουν την εξέλιξη της ασθένειας.

5. Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (IBD)

Η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα (UC) είναι δύο τύποι της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου. Και στις δύο περιπτώσεις, το ανοσοποιητικό προσβάλλει τα έντερα προκαλώντας φλεγμονή, πόνο στην κοιλιά και αιμορραγία. Η νόσος του Crohn παρατηρείται συνήθως στο τελευταίο μέρος του λεπτού εντέρου και του παχέος εντέρου, ενώ η ελκώδης κολίτιδα (UC) παρατηρείται στην επένδυση του παχέος εντέρου. Οι δύο αυτές καταστάσεις αντιμετωπίζονται με αντιφλεγμονώδη φάρμακα, αντιβιοτικά, φάρμακα που ηρεμούν το ανοσοποιητικό σύστημα και ενδεχομένως με χειρουργική επέμβαση, η οποία παρότι θα μειώσει κάποια συμπτώματα, εντούτοις δεν θα απομακρύνει την φλεγμονή.

6. Λύκος

Ο λύκος, είναι μια ασθένεια που επηρεάζει ταυτόχρονα πολλά μέρη του σώματος, προκαλώντας πόνο στις αρθρώσεις, ευαισθησία στο φως, νεφρικά προβλήματα και κόπωση. Σε κάποιες περιπτώσεις εμφανίζεται ένα εξάνθημα στο μάγουλο ή στη μύτη. Για την αντιμετώπιση του λύκου υπάρχουν μη στεροειδή και στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα που ανακουφίζουν τα συμπτώματα και αντιρρευματικά φάρμακα που εμποδίζουν την επιδείνωση των συμπτωμάτων.  Στην περίπτωση που τα συμπτώματα είναι πολύ σοβαρά προτείνονται φάρμακα που ηρεμούν το ανοσοποιητικό σύστημα ή χημειοθεραπεία.

7. Η νόσος του Addison

Το ανοσοποιητικό σύστημα, επιτίθεται στα επινεφρίδια, τα οποία βρίσκονται πάνω από τους νεφρούς, προκαλώντας τους βλάβη και ανικανότητα να παράξουν αρκετή ποσότητα ορμονών, οδηγώντας σε νόσο του Addison. Σε αυτή την περίπτωση, το σώμα δεν μπορεί να μετατρέψει αποτελεσματικά τα τρόφιμα σε ενέργεια και να διατηρήσει σταθερά τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης στο αίμα. Τα πρώιμα συμπτώματα της νόσου, είναι η κόπωση και η εμφάνιση σκούρων εξανθημάτων στο δέρμα. Για τη διαχείριση της νόσου του Addison προτείνονται φάρμακα που αντικαθιστούν τις ορμόνες που λείπουν.

8. Νόσος του Graves

Με την νόσο του Graves, ο θυρεοειδής αδένας, ο οποίος παράγει ορμόνες που βοηθούν στη σωστή λειτουργία του σώματος, ωθείται στην υπερπαραγωγή ορμονών (υπερθυρεοειδισμός). Τα συμπτώματα που προκαλεί η εν λόγω αυτοάνοση ασθένεια είναι ναυτία, απώλεια βάρους και ελαφρώς διογκωμένα μάτια. Για την αντιμετώπιση της νόσου υπάρχουν συγκεκριμένα φάρμακα που επιβραδύνουν την παραγωγή των ορμονών, ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις, προτείνεται χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση μέρους ή ολοκλήρου του  θυρεοειδή αδένα.

9. Η νόσος του Hashimoto

Η νόσος του Hashimoto οφείλεται στην παραγωγή μειωμένης ποσότητας ορμονών από τον θυρεοειδή αδένα. Η κατάσταση αυτή, ανάμεσα σε άλλα, αυξάνει το βάρος, προκαλεί κόπωση, ευαισθησία στο κρύο και φούσκωμα στο μπροστινό μέρος του λαιμού ή στο πρόσωπο. Για την αντιμετώπιση της υπάρχουν συγκεκριμένα φάρμακα που μπορούν να αντικαταστήσουν τις ορμόνες που λείπουν και να μειώσουν τα συμπτώματα.

10. Αλωπεκία Areata

Η Αλωπεκία Areata, είναι μια κατάσταση κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα θυλάκια της τρίχας, συρρικνώνοντας τα και αναγκάζοντας τα να σταματήσουν να λειτουργούν. Αυτό οδηγεί σε απώλεια μαλλιών σε διάφορα σημεία του κεφαλιού ή σε όλο το κεφάλι. Για την διαχείριση της αλωπεκίας Areata υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να διαχειριστούν την έντονη αντίδραση του ανοσοποιητικού και να βοηθήσουν στην ανάπτυξη των μαλλιών.

11. Βαριά μυασθένεια

Αυτή η διαταραχή προκαλεί προβλήματα στα σήματα μεταξύ των νεύρων και των μυών, καθιστώντας δύσκολο τον έλεγχο ορισμένων κινήσεων. Επιπρόσθετα, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στα μάτια, στις εκφράσεις του προσώπου, στον τρόπο ομιλίας, κατάποσης και μάσησης. Για την αντιμετώπιση της υπάρχουν φάρμακα, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις συνιστάται χειρουργική επέμβαση.

12. Σύνδρομο Guillain-Barré (GBS)

Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ατόμου επιτίθεται στο νευρικό του σύστημα, τότε προκαλείται το Σύνδρομο Guillain-Barré (GBS). Αυτή η κατάσταση προκαλεί αδυναμία στα χέρια και τα πόδια και απώλεια της αίσθησης της θερμότητας και του πόνου. Για την θεραπεία του εν λόγω συνδρόμου, οι γιατροί συνιστούν μια διαδικασία που ονομάζεται ανταλλαγή πλάσματος, κατά την οποία αρχικά αφαιρείται αίμα από τον πάσχοντα, ακολούθως μέσω μιας διαδικασίας χωρίζονται τα συστατικά του αίματος και τα αιμοσφαίρια επανατοποθετούνται στο αίμα του ασθενούς.

13. Ψωρίαση

Η ψωρίαση παρατηρείται όταν η άμυνα του σώματος προκαλεί φλεγμονή που ωθεί τα κύτταρα του δέρματος να αναπτύσσονται πιο γρήγορα, δημιουργώντας παχιά τμήματα δέρματος και εξανθήματα σε διάφορα σημεία του σώματος, τα οποία χαρακτηρίζονται από πόνο και φαγούρα. Για την αντιμετώπιση της ψωρίασης υπάρχουν φάρμακα που ηρεμούν το ανοσοποιητικό σύστημα και κρέμες που ανακουφίζουν τα συμπτώματα.