Χημειοθεραπεία

Τι είναι η χημειοθεραπεία;

Η χημειοθεραπεία είναι μια επιθετική μορφή χημικής φαρμακευτικής θεραπείας που αποσκοπεί στην καταστροφή των ταχέως αναπτυσσόμενων κυττάρων στο σώμα. Συνήθως χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου, καθώς τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται και διαιρούνται ταχύτερα από τα υπόλοιπα. Ο γιατρός που ειδικεύεται στην θεραπεία του καρκίνου είναι γνωστός ως ογκολόγος. Θα συνεργαστεί μαζί σας για να βρεθεί το κατάλληλο θεραπευτικό πλάνο για εσάς.

Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιείται συχνά σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες, όπως χειρουργική επέμβαση, ακτινοθεραπεία ή ορμονοθεραπεία. Αυτό εξαρτάται από:

• το στάδιο και τον τύπο του καρκίνου που έχετε
• τη γενική υγεία σας
• τις προηγούμενες θεραπείες καρκίνου στις οποίες είχατε υποβληθεί
• τη θέση των καρκινικών κυττάρων
• τις προσωπικές σας προτιμήσεις

Θεωρείται μια συστηματική θεραπεία, που σημαίνει ότι επηρεάζει ολόκληρο το σώμα.

Ενώ η χημειοθεραπεία έχει αποδειχθεί ότι επιτίθεται αποτελεσματικά σε καρκινικά κύτταρα, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες, επηρεάζοντας σοβαρά την ποιότητα ζωής σας. Θα πρέπει να ζυγίσετε αυτές τις παρενέργειες ενάντια στον κίνδυνο μη θεραπείας όταν αποφασίσετε αν η χημειοθεραπεία είναι κατάλληλη για εσάς.

Γιατί χρησιμοποιείται η χημειοθεραπεία;

Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιείται κυρίως για:

• τη μείωση του συνολικού αριθμού καρκινικών κυττάρων στο σώμα σας
• τη μείωση της πιθανότητας εξάπλωσης του καρκίνου
• τη συρρίκνωση του μέγεθος του όγκου
• την ανακούφιση των τρεχόντων συμπτωμάτων

Αν υποβληθήκατε σε χειρουργική επέμβαση για την απομάκρυνση ενός καρκινικού όγκου, όπως για παράδειγμα του καρκίνου του μαστού, ο ογκολόγος σας μπορεί να σας συστήσει να κάνετε χημειοθεραπεία για να διασφαλιστεί ότι τα τυχόν καρκινικά κύτταρα που έχουν μείνει θα σκοτωθούν.

Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιείται επίσης για να σας προετοιμάσει για άλλες θεραπείες. Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να συρρικνωθεί ένας όγκος, ώστε να μπορεί ύστερα να αφαιρεθεί χειρουργικά, ή να σας προετοιμάσει για θεραπεία ακτινοβολίας.

Στην περίπτωση προχωρημένου σταδίου του καρκίνου, η χημειοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση του πόνου.

Εκτός από τη θεραπεία για καρκίνο, η χημειοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προετοιμασία ασθενών με νόσους του μυελού των οστών για θεραπεία με βλαστοκύτταρα μυελού των οστών, καθώς επίσης και για άτομα με διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος. Δόσεις πολύ χαμηλότερες από αυτές που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν τις διαταραχές στις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού επιτίθεται σε υγιή κύτταρα, όπως ο λύκος ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Παρενέργειες της χημειοθεραπείας

Η χημειοθεραπεία έχει σχεδιαστεί για να σκοτώνει τα κύτταρα που πολλαπλασιάζονται γρήγορα. Ενώ τα καρκινικά κύτταρα είναι αυτού του είδους, υπάρχουν στο σώμα σας και άλλα κύτταρα που πολλαπλασιάζονται γρήγορα επίσης. Για αυτό μπορεί να επηρεαστούν αρνητικά τα ακόλουθα κύτταρα:

• στο αίμα
• στα μαλλιά
• στο δέρμα
• στο πεπτικό σύστημα

Εξαιτίας αυτού, οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας είναι οι εξής:

• εύκολοι μώλωπες και υπερβολική αιμορραγία
• διάρροια
• ξηροστομία
• πληγές στο στόμα
• κόπωση
• πυρετός
• απώλεια μαλλιών
• απώλεια της όρεξης
• ναυτία
• εμετοί
• απώλεια βάρους
• πόνος από βλάβη των νεύρων
• λοιμώξεις
• αναιμία
• δυσκοιλιότητα
• νευροπάθεια
• λεμφοίδημα
• προβλήματα μνήμης
• προβλήματα συγκέντρωσης
• μεταβολές στο δέρμα
• αλλαγές στα νυχιά
• αϋπνία
• σεξουαλικές αλλαγές
• επιπτώσεις στη γονιμότητα

Ο γιατρός μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε αυτές τις ανεπιθύμητες ενέργειες με φάρμακα, αλλαγές στον τρόπο ζωής και πολλά άλλα.

Οι περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες της χημειοθεραπείας υποχωρούν όταν η τελειώνει η θεραπεία. Υπάρχει, ωστόσο, ο κίνδυνος μακροχρόνιων επιπτώσεων που μπορεί να εμφανιστούν ακόμη και χρόνια μετά τη θεραπεία, ανάλογα με τον τύπο χημειοθεραπείας που χρησιμοποιείται.

Αυτές οι επιπτώσεις δύνανται να βλάψουν:

• την καρδιά
• τους νεφρούς
• τους πνεύμονες
• τα νεύρα
• τα αναπαραγωγικά όργανα

Υπάρχει επίσης η πιθανότητα ανάπτυξης και δεύτερου καρκίνου ως αποτέλεσμα της χημειοθεραπείας. Πριν ξεκινήσετε τη θεραπεία, μιλήστε στο γιατρό σας σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους και τα συμπτώματα που πρέπει να γνωρίζετε.

Προετοιμασία για την χημειοθεραπεία

Καθώς η χημειοθεραπεία αποτελεί ισχυρή θεραπεία για μια σοβαρή πάθηση, είναι σημαντικό να κάνετε ένα σχεδιασμό πριν την έναρξή της. Ο γιατρός και το προσωπικό του νοσοκομείου θα σας βοηθήσουν να προβλέψετε τα πιθανά προβλήματα που σχετίζονται με αυτή.

Πριν την ξεκινήσετε, θα υποβληθείτε σε μια σειρά εξετάσεων που θα σας βοηθήσουν να διαπιστώσετε εάν είστε αρκετά υγιείς για χημειοθεραπεία. Αυτές θα περιλαμβάνουν έλεγχο της καρδιάς, καθώς και εξετάσεις αίματος για τον προσδιορισμό της υγείας του ήπατός σας. Οι εν λόγω εξετάσεις μπορούν επίσης να βοηθήσουν το γιατρό σας να αποφασίσει ποιοι τύποι χημειοθεραπείας θα χρησιμοποιηθούν στη θεραπεία σας.

Ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει να επισκεφθείτε τον οδοντίατρό σας πριν ξεκινήσετε τη θεραπεία. Καθώς η χημειοθεραπεία επηρεάζει την ικανότητα του σώματός σας να επουλώνεται, οποιαδήποτε μόλυνση στα ούλα ή τα δόντια θα μπορούσε ενδεχομένως να εξαπλωθεί σε όλο το σώμα.

Ο γιατρός μπορεί ακόμη να εγκαταστήσει έναν μόνιμο κεντρικό φλεβικό καθετήρα εάν λαμβάνετε ενδοφλέβια (IV) χημειοθεραπεία. Ο καθετήρας αυτός είναι μια συσκευή που εμφυτεύεται στο σώμα σας, συνήθως στο στήθος κοντά στον ώμο. Επιτρέπει ευκολότερη πρόσβαση στις φλέβες σας και καθιστά τη διαδικασία λιγότερο επώδυνη. Κατά τη διάρκεια κάθε θεραπείας, η ενδοφλέβια έγχυση του φαρμάκου γίνεται μέσω αυτού.

Συμβουλές προετοιμασίας

Ακολουθούν μερικές συμβουλές προετοιμασίας για τη χημειοθεραπεία:

• Ρυθμίστε το ωράριο εργασίας σας. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να εργαστούν κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας, αλλά ίσως θελήσετε να έχετε λιγότερο φόρτο εργασίας μέχρι να γνωρίζετε ακριβώς τις παρενέργειες που θα αντιμετωπίσετε.
• Προετοιμάστε το σπίτι σας. Πλύνετε τα ρούχα σας, αποθηκεύστε είδη από το σούπερ μάρκετ και κάνετε τις εργασίες που μπορεί να μην είστε σε θέση να κάνετε μετά το πρώτο ραντεβού σας.
• Κανονίστε οποιαδήποτε βοήθεια μπορεί να χρειαστείτε. Η συμβολή ενός φίλου ή μέλους της οικογένειάς σας για να βοηθήσει με τις δουλειές του σπιτιού ή τη φροντίδα των παιδιών ή των κατοικιδίων ζώων μπορεί να είναι εξαιρετικά επωφελής.
• Προβλέψτε τις παρενέργειες. Ρωτήστε το γιατρό σας ποιες παρενέργειες μπορεί να αντιμετωπίσετε για να πράξετε ανάλογα. Εάν η στειρότητα μπορεί να είναι μία εξ αυτών και θέλετε να συλλάβετε ένα παιδί, ίσως να επιθυμείτε να αποθηκεύσετε και να παγώσετε σπέρμα, ωάρια ή γονιμοποιημένα ωάρια. Μπορεί να θέλετε να αγοράσετε καλύμματα κεφαλής ή περούκες εάν υπάρχει πιθανότητα τριχόπτωσης.
• Ξεκινήστε ψυχοθεραπεία ή συμμετέχετε σε μια ομάδα υποστήριξης. Μιλώντας σε κάποιον από την οικογένειά σας και στον κύκλο των φίλων σας για το τι περνάτε μπορεί να σας βοηθήσει να παραμείνετε αισιόδοξοι. Μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να ηρεμήσετε τους φόβους σας για τη θεραπεία.

Πώς πραγματοποιείται η χημειοθεραπεία;

Εσείς και ο γιατρός σας θα εργαστείτε από κοινού για να εξετάσετε όλες τις μεταβλητές και να καθορίσετε την καλύτερη πορεία της θεραπείας σας. Η χημειοθεραπεία χορηγείται συνήθως σε μορφή χαπιού ή απευθείας στις φλέβες με ένεση. Εκτός από αυτές τις δύο μορφές, μπορεί επίσης να χορηγηθεί με διάφορους άλλους τρόπους, όπως:

• Η χημειοθεραπεία μπορεί να χορηγηθεί απευθείας στον όγκο, ανάλογα με τη θέση του. Εάν υποβληθείτε σε χειρουργική επέμβαση για να τον αφαιρέσετε, ο γιατρός μπορεί να εμφυτεύσει δισκία που διαλύονται αργά και απελευθερώνουν φάρμακο με την πάροδο του χρόνου.
• Μερικοί τύποι καρκίνου του δέρματος μπορούν να αντιμετωπιστούν με χημειοθεραπευτικές κρέμες.
• Η χημειοθεραπεία μπορεί να χορηγηθεί σε ένα συγκεκριμένο τμήμα του σώματος μέσω τοπικής θεραπείας, όπως απευθείας στην κοιλιακή χώρα, στο θώρακα, στο κεντρικό νευρικό σύστημα ή στην ουροδόχο κύστη μέσω της ουρήθρας.
• Ορισμένοι τύποι χημειοθεραπείας μπορούν να ληφθούν από το στόμα με χάπια.
• Τα υγρά χημειοθεραπευτικά φάρμακα μπορούν να χορηγηθούν με μεμονωμένες λήψεις ή μπορείτε να έχετε ένα μόνιμο καθετήρα τοποθετημένο εκεί όπου εισάγεται μια βελόνα για κάθε θεραπεία. Η συγκεκριμένη μέθοδος έγχυσης πονάει μόνο στο σημείο της ένεσης κατά την πρώτη επίσκεψη, αλλά η βελόνα του καθετήρα μπορεί να χαλαρώσει ανάλογα με το επίπεδο δραστηριότητάς σας.

Το που θα λαμβάνετε τη θεραπεία εξαρτάται από την επιλεγμένη μέθοδο χορήγησης. Για παράδειγμα, εάν χρησιμοποιείτε κρέμες ή χάπια, μπορείτε να την κάνετε στο σπίτι σας. Οι υπόλοιπες διαδικασίες εκτελούνται συνήθως στο νοσοκομείο ή σε κάποιο κέντρο θεραπείας καρκίνου.

Το πρόγραμμα χημειοθεραπείας σας, όπως και η συχνότητα αυτής, θα προσαρμοστεί κατάλληλα για εσάς. Μπορεί να αλλάξει, εάν το σώμα σας δεν ανταποκρίνεται καλά στην θεραπεία, να αυξηθεί ή να μειωθεί ανάλογα με το πόσο καλά αντιδρούν τα καρκινικά κύτταρα στις θεραπείες.

Μετά τη χημειοθεραπεία

Ο γιατρός σας θα παρακολουθεί τακτικά την αποτελεσματικότητα των θεραπειών σας, μέσω εξετάσεων απεικόνισης, εξετάσεων αίματος και άλλες ακόμη, και μπορεί να τροποποιήσει τη θεραπεία σας ανά πάσα στιγμή.

Όσα περισσότερα μοιραστείτε με τον γιατρό σας σχετικά με το πώς σας επηρεάζει η χημειοθεραπεία, τόσο καλύτερη θα είναι η εμπειρία σας αυτή. Θα πρέπει να τον ενημερώσετε για τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες ή προβλήματα που σχετίζονται με τη θεραπεία, έτσι ώστε να μπορεί να κάνει προσαρμογές, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.