Παρακολούθηση της πανδημίας μέσω λυμάτων. Μπορεί ο κορωνοϊός να μεταδοθεί μέσω αυτών;

Επιστήμονες σε όλο τον κόσμο μελετούν το θέμα του κορωνοϊού (SARS-CoV-2) από πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις, σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν καλύτερα το πώς μολύνει το ανθρώπινο σώμα και πώς εξαπλώνεται από άτομο σε άτομο. Βασικός, στόχος όλων είναι να βρεθούν αποτελεσματικές θεραπείες για την εξουδετέρωση και την εξάλειψή του.

Σήμερα, μέχρι να αναπτυχθούν συγκεκριμένα ιικά φάρμακα και να βρεθεί ένα αποτελεσματικό εμβόλιο, ερευνητές από το EPFL και το Eawag,  ακολουθούν μια διαφορετική προσέγγιση για την ανίχνευση του κορωνοϊού. Συγκεκριμένα, αναλύουν δείγματα λυμάτων (κοπράνων), σε μια προσπάθεια να εντοπίσουν τον ιό πριν διαγνωστεί κλινικά. Όπως διευκρινίζει ο Tamar Kohn, επικεφαλής του εργαστηρίου περιβαλλοντικής χημείας του EPFL (LCE), αυτή η μελέτη εξετάζει το πώς μπορεί να εντοπιστεί ο ιός στα λύματα και να μετρηθεί η συγκέντρωση του πριν εμφανιστούν κλινικά συμπτώματα στους ασθενείς.

Η ερευνητική ομάδα σε συνεργασία με τον Christoph Ort από το Τμήμα Διαχείρισης Αστικών Υδάτων της Eawag και τον Tim Julian από το Τμήμα Μικροβιολογίας Περιβάλλοντος της Eawag, κατάφερε να δείξει ότι ο νέος κορωνοϊός, μπορεί να ανιχνευθεί και να μετρηθεί στα λύματα, μέσα σε λίγες εβδομάδες. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα από τη Λωζάνη, τη Ζυρίχη και το Λουγκάνο, στα οποία υπήρχαν και παλαιότερα λύματα που συλλέχθηκαν στα τέλη Φεβρουαρίου, όταν καταγράφηκαν οι πρώτες περιπτώσεις κορωνοϊού στην Ελβετία.

Ο ιός εντοπίζεται στα λύματα πριν παρουσιαστούν συμπτώματα;

Οι ερευνητές βρήκαν ίχνη του ιού σε όλα τα δείγματα που συνέλεξαν. Στα πιο πρόσφατα δείγματα, οι συγκεντρώσεις του ιού ήταν υψηλότερες και ήταν εύκολο να μετρηθούν, αλλά ήταν εντυπωσιακό το γεγονός ότι υπήρχαν συγκεντρώσεις και στα δείγματα που συλλέχθηκαν τον Φεβρουάριο από το Λουγκάνο, που σε εκείνο το σημείο δεν υπήρχαν επιβεβαιωμένα κρούσματα και από τη Ζυρίχη, όπου μόνο έξι ασθενείς είχαν εντοπιστεί, πράγμα που υποδηλώνει ότι ο ιός βρισκόταν στα λύματα πριν οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάσουν συμπτώματα. Σημειώνεται ότι αυτά τα δείγματα συλλέχθηκαν από εννέα εργοστάσια επεξεργασίας λυμάτων στο Ticino, δύο στη Ζυρίχη και ένα στη Λωζάνη, τα οποία αντιστοιχούσαν σε περίπου 800.000 κατοίκους της πόλης.

Τα δείγματα που συλλέχθηκαν από τις πρώτες περιπτώσεις COVID-19 που αναφέρθηκαν στην Ελβετία, είναι πολύτιμα σύμφωνα με τους ειδικούς, ωστόσο, ο κύριος στόχος αυτής της μελέτης δεν είναι να ανιχνεύσει αν υπήρχε ιός στο παρελθόν, αλλά να αναπτύξει ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης όταν ο ιός παρουσιάζει έξαρση. Όπως εξηγεί ο Ort, αν τα δείγματα αναλύονται γρήγορα, θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν την οποιαδήποτε πιθανή επανεμφάνιση της μόλυνσης, πολύ νωρίτερα από ότι οι διαγνωστικές εξετάσεις. Περίπου μια εβδομάδα νωρίτερα. Τόνισε μάλιστα, ότι «τα λύματα δεν λένε ψέματα, αλλά αντικατοπτρίζουν αυτό που απεκκρίνεται από έναν πληθυσμό μέσα σε λίγες ώρες».

Η εξέταση λυμάτων μπορεί να βρει συγκεκριμένες περιπτώσεις ασθενών;

Η εξέταση των λυμάτων δεν μπορεί να εντοπίσει συγκεκριμένες περιπτώσεις ασθενών, ούτε να υπολογίσει τον ακριβή αριθμό των λοιμώξεων, καθώς υπάρχει πολύ μεγάλη διακύμανση του ποσοστού του ιού που αποβάλλει ο κάθε ασθενής. Αυτό που μπορεί να παρακολουθήσει η εξέταση των λυμάτων είναι μόνο η τάση της εξάπλωσης του ιού. Για παράδειγμα, όταν οι ερευνητές εξέτασαν τα λύματα που συλλέχθηκαν στη Λοζάνη τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, μπόρεσαν να εντοπίσουν στο περίπου την αύξηση του SARS-CoV-2 στη συγκέντρωση λυμάτων, αλλά όχι το ποσοστό των ασθενών που νοσούσαν.

Ο κορωνοϊός μπορεί να εξαπλωθεί μέσω νερού ή λυμάτων;

Παρόλο που το γενετικό υλικό από τον νέο κορωνοϊό μπορεί να ανιχνευθεί στα λύματα, δεν υπάρχουν προς το παρόν, ενδείξεις που να δηλώνουν ότι ο ιός εξαπλώνεται μέσω του νερού ή μέσω των λυμάτων.