Covid-19: Γιατί οι άνδρες νοσούν πιο βαριά απ’ τις γυναίκες;

Γιατί οι άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες παρουσιάζουν σοβαρότερα κλινικά συμπτώματα μετά από μόλυνση του κορωνοϊού; 

Μία επιπλέον πιθανή εξήγηση έρχεται να δώσει μια νέα μελέτη: Το ανδρικό αίμα περιέχει μεγαλύτερες συγκεντρώσεις του ένζυμου ACE2, που αποτελεί τον κυτταρικό υποδοχέα, ώστε η άκανθα του ιού να προσδεθεί και να μολύνει τα κύτταρα. Το αποτέλεσμα αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί οι άνδρες με καρδιακή ανεπάρκεια έχουν σοβαρότερα κλινικά συμπτώματα από τον κορωνοϊό σε σχέση με τις γυναίκες. Συμμετοχή του Καθηγητή Καρδιολογίας Γεράσιμου Φιλιππάτου (ΕΚΠΑ).

Η πανδημία COVID-19 έχει επηρεάσει πλέον όλον τον κόσμο και είναι καταγεγραμμένοι περισσότεροι από 280.000 θάνατοι. Ακόμα όμως δεν καταλαβαίνουμε πλήρως γιατί ορισμένοι άνθρωποι έχουν υψηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν χειρότερα κλινικά συμπτώματα από άλλους; Ειδικότερα, γιατί η νόσος Covid-19 έχει σοβαρότερες επιπτώσεις σε άνδρες παρά σε γυναίκες; Σε προηγούμενες αναρτήσεις έχει ειπωθεί ότι μία πιθανή εξήγηση γι’ αυτήν την παρατήρηση ίσως είναι η διαφορετική συμπεριφορά των δύο φύλων: οι άνδρες έχουν υιοθετήσει μερικές “επιβαρυντικές συνήθειες” για το θέμα αυτό σε σχέση με τις γυναίκες, όπως να καπνίζουν περισσότερο ή πλένουν τα χέρια τους λιγότερο συχνά, με αποτέλεσμα να είναι πιο επιρρεπείς στη μόλυνση από τον ιό. Μάλιστα, Ισπανοί ερευνητές απέδειξαν ότι η χρήση καπνού ευθύνεται για την εξασθένηση του καρδιαγγειακού συστήματος των ανδρών, οπότε διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τη νόσο COVID-19.

Αυτό είναι μεν μερικώς αληθές, αλλά ο βασικός λόγος είναι ότι οι γυναίκες είναι το “ισχυρότερο βιολογικά φύλο” και έχουν ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα από τους άνδρες. Πρόκειται δηλ. για ένα εξελικτικό χαρακτηριστικό, με αποτέλεσμα να επιβιώνουν οι γυναίκες για να φροντίσουν τα παιδιά που θα αποτελέσουν τη νέα γενιά. Εξυπακούεται ότι το ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα των γυναικών αποκομίζει ένα πλεονέκτημα επιβίωσης στους απογόνους τους, που απορροφούν αντισώματα από το μητρικό γάλα των μητέρων που βοηθούν να αποτρέψουν τις ασθένειες, ενώ το ανοσοποιητικό σύστημα των βρεφών αναπτύσσεται ακόμα. Ένα άλλο βιολογικό χαρακτηριστικό που φαίνεται ότι παίζει κάποιο ρόλο είναι μια γυναικεία ορμόνη (οιστρογόνο) στην ανοσία. Τέλος, οι γυναίκες φέρουν δύο χρωμοσώματα Χ (οι άνδρες φέρουν μόνο ένα), τα οποία περιέχουν τον μεγαλύτερο αριθμό γονιδίων που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό σύστημά μας, αλλά και το γονίδιο ACE2 που καθορίζει τον πρωτεϊνικό υποδοχέα του ιού στη μεμβράνη των κυττάρων μας.

Μια νέα μελέτη* αρκετών εκατοντάδων ασθενών (και από την Ελλάδα) έδειξε ότι οι άνδρες έχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης 2 (ACE2) στο αίμα τους από τις γυναίκες. Δεδομένου ότι το ένζυμο ACE2 επιτρέπει στον κορωνοϊό να μολύνει υγιή κύτταρα, αυτό ίσως μπορεί να βοηθήσει να εξηγηθεί γιατί οι άνδρες είναι πιο ευάλωτοι στη νόσο COVID-19 από τις γυναίκες. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο European Heart Journal*, διαπίστωσε επίσης ότι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια που λαμβάνουν φάρμακα που στοχεύουν το σύστημα ρενίνης-αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης, όπως αναστολείς του ένζυμου ACE, δεν είχαν υψηλότερες συγκεντρώσεις ACE2 στο αίμα τους. Τα ευρήματά αυτά δεν υποστηρίζουν τη διακοπή αυτών των φαρμάκων σε ασθενείς με COVID-19, όπως έχει προταθεί από ελάχιστα προηγούμενα άρθρα.

Εικόνα 1: Συγκεντρώσεις ACE2 στο πλάσμα ανθρώπων που έλαβαν θεραπεία με ή χωρίς αναστολείς του RAAS

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ. Οι ερευνητές μέτρησαν τις συγκεντρώσεις του ένζυμου ACE2 σε δείγματα αίματος που ελήφθησαν από δύο πολυπληθείς ομάδες ενήλικων ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια από 11 ευρωπαϊκές χώρες (The Netherlands, UK, Germany, France, ΕΛΛΑΔΑ, Slovenia, Serbia, Italy, Norway, Poland, Sweden. Στη συνέχεια, οι ερευνητές επικύρωσαν τα ευρήματά τους σε μια δεύτερη πολυπληθή ομάδα.

Το γονίδιο ACE2 εκφράζεται όχι μόνο στους πνεύμονες, αλλά και στην καρδιά, τoυς νεφρούς, τη μύτη, τα μάτια και τους ιστούς που καλύπτουν τα αιμοφόρα αγγεία, και υπάρχουν ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα στους όρχεις. Οι ερευνητές εικάζουν ότι η ρύθμισή του στους όρχεις μπορεί να εξηγήσει εν μέρει υψηλότερες συγκεντρώσεις ACE2 στους άνδρες και γιατί οι άνδρες είναι πιο ευάλωτοι στο COVID-19. Παρόλα αυτά, τα αποτελέσματα αυτά πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω, γατί οι ερευνητές μέτρησαν συγκεντρώσεις ACE2 μόνο στο πλάσμα, όχι όμως στους ιστούς. Επιπρόσθετα, γνωρίζουμε ότι λόγω του μηχανισμού της αντιστάθμισης της γονιδιακής δόσης (η οποία πραγματοποιείται με την απενεργοποίηση του Χ χρωμοσώματος, το οποίο παρουσιάζεται ως σωμάτιο Barr), οι άνδρες και οι γυναίκες θα έπρεπε αν έχουν παραπλήσια επίπεδα του μετατρεπτικού ενζύμου. Το γεγονός αυτό επιτάσσει από τη μια μεριά να ελεγχθεί το επίπεδο του ενζύμου στους ιστούς και από την άλλη να διευκρινιστεί ο τρόπος ρύθμισης της λειτουργίας του γονίδιου ACE2.

Εικόνα 2 και 3: Έκφραση των γονιδίων ADAM17 και CEA2 σε διάφορους ιστούς ανδρών και γυναικών