Διαλογισμός: Πώς βοηθά στη διαχείριση του χρόνιου πόνου;

Εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως αντιμετωπίζουν διάφορα είδη χρόνιου πόνου, που διαταράσσουν την καθημερινή τους ζωή. Ως χρόνιος πόνος ορίζεται αυτός που ξεκινά από κάποιο τραυματισμό ή ασθένεια και διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα (τουλάχιστον 3 μηνών). Η θεραπεία του χρόνιου πόνου είναι δύσκολη και επί του παρόντος ο μόνος τρόπος ανακούφισης των συμπτωμάτων είναι μέσω της λήψης μη συνταγογραφούμενων μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), ασπιρίνης, ακεταμινοφαίνης και σε ορισμένες, πιο σοβαρές περιπτώσεις λήψη συνταγογραφούμενων οπιοειδών.

Μελέτες των τελευταίων ετών δείχνουν πως μπορεί να υπάρχουν και εναλλακτικές μέθοδοι για την ανακούφιση του χρόνιου πόνου και βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων που πάσχουν από αυτόν, όπως για παράδειγμα ο διαλογισμός ενσυνειδητότητας (mindfulness meditation).

Τι είναι ο διαλογισμός;

Ο διαλογισμός είναι μια αρχαία πρακτική πνευματικής συγκέντρωσης και χαλάρωσης, η οποία προέρχεται από το Βουδισμό και άλλες θρησκείες της Ανατολής. Περιλαμβάνει την εστίαση της προσοχής στην παρούσα στιγμή και αποστασιοποίηση από ερεθίσματα του εξωτερικού περιβάλλοντος και σκέψεις. Κατά τη διάρκεια των χρόνων, ο διαλογισμός έχει αποδειχθεί ευεργετικός για τη βελτίωση συμπτωμάτων άγχους, κατάθλιψης, αλλά και της γνωστικής λειτουργίας του εγκεφάλου.

Πώς επηρεάζει ο διαλογισμός τη λειτουργία του εγκεφάλου;

Σύμφωνα με μελέτες, ο διαλογισμός μπορεί να επηρεάσει τη δομή του εγκεφάλου και να χρησιμοποιήσει διαφορετικά μονοπάτια, απ’ ότι η συμβατική φαρμακευτική αγωγή, για την ανακούφιση του πόνου. Συγκεκριμένα, μια μελέτη του 2018 διαπίστωσε πως ο διαλογισμός και η ενσυνειδητότητα μακροπρόθεσμα θα μπορούσαν να αλλάξουν το πάχος του φλοιού του εγκεφάλου σε ορισμένα σημεία, γεγονός το οποίο έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της ευαισθησίας στον πόνο. Επιπλέον, ο διαλογισμός μπορεί να διεγείρει το σύστημα οπιοειδών του σώματος, το οποίο ρυθμίζει την απόκριση στον πόνο και βοηθά στην ανακούφισή του.

Τέλος, σε μια πρόσφατη μελέτη οι ερευνητές διαπίστωσαν, από την ανάλυση των αποτελεσμάτων λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας ατόμων που έκαναν διαλογισμό, πως η ανακούφιση του πόνου που προκαλεί ο διαλογισμός σχετίζεται πιθανότατα με την αποσύνδεση του θαλάμου (thalamus) του εγκεφάλου από το προκούνιο (precuneus). Συγκεκριμένα, ο θάλαμος λαμβάνει πληροφορίες που αφορούν τον πόνο από διάφορα μέρη του σώματος, αλλά δεν τις μεταδίδει στον προκούνιο του εγκεφάλου, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την ενσωμάτωση των πληροφοριών αυτών και την αντίδραση στον πόνο. Ως εκ τούτου, όσο μεγαλύτερη είναι η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των δύο αυτών περιοχών του εγκεφάλου, τόσο πιο μεγάλη είναι και η ανακούφιση από τον πόνο.

Αρκετές μελέτες κατά τη διάρκεια των ετών έχουν δείξει θετική συσχέτιση μεταξύ του διαλογισμού και της μείωσης του χρόνιου πόνου. Για παράδειγμα, μια ανασκόπηση του 2017 κατέληξε στο συμπέρασμα πως η μείωση του στρες μέσω εξάσκησης τεχνικών ενσυνειδητότητας βοήθησε στη βελτίωση του πόνου στη μέση κατά 30% σε 350 ενήλικες. Μια ακόμη ανασκόπηση του 2018 ανέφερε πως άτομα έμπειρα στο διαλογισμό ήταν λιγότερο ευαίσθητα στον πόνο, σε αντίθεση με όσους δεν έκαναν διαλογισμό.

Ποια είδη διαλογισμού υπάρχουν;

Υπάρχουν διάφορα είδη διαλογισμού, που κάποιος θα μπορούσε να δοκιμάσει. Μερικά από αυτά είναι τα εξής:

• Διαλογισμός ενσυνειδητότητας (mindfulness meditation)

Ο διαλογισμός ενσυνειδητότητας είναι το πιο μελετημένο και ίσως δημοφιλές είδος διαλογισμού, το οποίο έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό στη μείωση του άγχους και του πόνου.

• Οραματικός διαλογισμός (visualization meditation)

Ο οραματικός διαλογισμός περιλαμβάνει την οπτικοποίηση ενός θετικού γεγονότος κατά τη διάρκεια του, κάτι το οποίο βοηθά στη χαλάρωση, τη μείωση του άγχους, αλλά ενδεχομένως και του πόνου.

• Διαλογισμός αναπνοής (breathwork meditation)

Ο διαλογισμός αναπνοής περιλαμβάνει τη χρήση ενός είδους αναπνευστικής άσκησης, που βοηθά στην εστίαση στο μοτίβο της αναπνοής και χαλάρωση του μυαλού.

• Διαλογισμός «σάρωσης» σώματος

Ο διαλογισμός «σάρωσης» σώματος έχει ως στόχο την νοητική εστίαση σε κάθε μέρος του σώματος ξεχωριστά και σταδιακά, με αποτέλεσμα τη χαλάρωσή του.