Διατροφικές διαταραχές: Γιατί οι ασθενείς συχνά υποτροπιάζουν;

Οι διατροφικές διαταραχές είναι σοβαρές ψυχογενείς νόσοι οι οποίες επηρεάζουν ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, γυναίκες και άντρες. Οι πιο κοινές είναι η νευρική ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία. Στην νευρική ανορεξία περιλαμβάνονται συμπτώματα όπως ακραία απώλεια βάρους, αφυδάτωση, πολύ λεπτός σωματότυπος και τάσεις λιποθυμίας λόγω της μικρής πρόσληψης τροφής. Η ψυχογενής βουλιμία χαρακτηρίζεται από επεισοδιακή υπερφαγία, και εν συνεχεία προσπάθεια απώλειας των περιττών θερμίδων μέσω πρόκλησης εμετού, χρήση καθαρτικών ή υπερβολικής άσκησης. Ωστόσο, η νευρική ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία είναι μόνο 2 από το ευρύ φάσμα των διατροφικών διαταραχών που έχουν περιγραφεί. Επιπλέον, ενώ θεωρούνταν πως αφορούσαν κυρίως τον γυναικείο πληθυσμό, νέα δεδομένα δείχνουν πως μεγάλο ποσοστό ανδρών πάσχουν εξίσου από κάποιον τύπο διατροφικής διαταραχής, ο οποίος συχνά σχετίζεται με την ανάγκη αύξησης μυϊκού όγκου.

Πώς επηρεάζουν οι διατροφικές διαταραχές τον εγκέφαλο;

Ένα χαρακτηριστικό των διατροφικών διαταραχών είναι η δυσκολία πλήρους ανάρρωσης από αυτές: τουλάχιστον το 1/3 των ασθενών υποτροπιάζουν. Σε μια έρευνα του 2015, οι ειδικοί συσχέτισαν την νευρική ανορεξία με την δύναμη της συνήθειας, δηλαδή οι διαταραχές στην πρόσληψη τροφής δεν οφείλονται αποκλειστικά σε γενετικούς ή περιβαλλοντικούς παράγοντες αλλά και συμπεριφορικούς. Συγκεκριμένα, μέσω μαγνητικής τομογραφίας σε 21 γυναίκες που έπασχαν από νευρική ανορεξία φάνηκε πως όταν επέλεγαν από έναν κατάλογο ποια τροφή θα ήθελαν να καταναλώσουν, ενεργοποιούνταν το τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με την δημιουργία και διατήρηση συνηθειών. Ουσιαστικά, δεν επέλεγαν την τροφή που ήθελαν να καταναλώσουν, αλλά υποσυνείδητα επηρεάζονταν από τις συνήθειες που είχαν αναπτύξει όλον τον καιρό που πάσχουν.

Οι διατροφικές διαταραχές αλλάζουν το σύστημα επιβράβευσης του εγκεφάλου;

Όσο περισσότερο μελετάμε την συσχέτιση της νευροβιολογίας με τις διατροφικές διαταραχές, μπορούμε να αναπτύξουμε αποτελεσματικότερες τεχνικές αντιμετώπισης αυτών. Έρευνα η οποία υποστηρίχθηκε από το National Institute of Health, εξέτασε κατά πόσο επηρεάζεται το κέντρο επιβράβευσης του εγκεφάλου σε άτομα που πάσχουν από διατροφικές διαταραχές, πώς η πρόσληψη τροφής επηρεάζει αυτό το σύστημα και αν οι μεταλλαγές σε αυτό τελικά ενισχύουν τις συνήθειες στις διατροφικές διαταραχές.

Το δείγμα της έρευνας αποτελούνταν από 197 γυναίκες που έπασχαν είτε από νευρική ανορεξία ή ψυχογενής βουλιμία, και 120 γυναίκες που δεν είχαν κάποια διατροφική διαταραχή. Το BMI, ο δείκτης μάζας σώματος, δεν ήταν συγκεκριμένος στα άτομα του δείγματος. Κατά την διάρκεια του πειράματος, οι συμμετέχουσες έπρεπε να προβλέψουν αν θα λάβουν ή όχι ένα γευστικό ερέθισμα, και μετρήθηκε η αντίδραση του συστήματος ανταμοιβής του εγκεφάλου, το οποίο ενεργοποιείται μέσω ντοπαμινών. Ουσιαστικά κατέγραψαν κατά πόσο εξεπλάγην θετικά όταν λάμβαναν το γευστικό ερέθισμα.

Τα αποτελέσματα δεν έδειξαν ιδιαίτερη διαφοροποίηση στις γυναίκες που δεν έπασχαν από διατροφικές διαταραχές, αλλά στις γυναίκες που είχαν είτε νευρική ανορεξία είτε ψυχογενή βουλιμία, οι συνήθειες που είχαν αποκτήσει λόγω των διαταραχών και η απότομη απώλεια ή αύξηση βάρους, είχαν διαφοροποιήσει το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου σε τέτοιο βαθμό που άλλαζε ακόμα και η κατεύθυνση μεταγωγής του σήματος στο κοιλιακό-ραβδωτό-υποθαλαμικό σύστημα ανταμοιβής (σε σχέση με τις υγιείς γυναίκες). Αυτές οι αλλαγές καθιστούν ικανά άτομα που πάσχουν από νευρική ανορεξία να μην επηρεάζονται από τα σήματα πείνας που φτάνουν στον εγκέφαλο από τον στόμαχο.

Η συγκεκριμένη μελέτη αναδεικνύει τον βαθμό στον οποίο είναι εντυπωμένες οι συνήθειες που αναπτύσσονται όταν κάποιος νοσεί από διατροφική διαταραχή, εξ’ ου και ο λόγος που η αντιμετώπιση και πλήρης θεραπείας τους είναι εξαιρετικά δύσκολος.