Εφηβεία: 10 συμβουλές επικοινωνίας μεταξύ γονέων και παιδιών

Συνήθως μεταξύ των εννέα και των δώδεκα ετών τα χαριτωμένα παιδάκια σας, που κάποτε ήταν τόσο πρόθυμα να σκαρφαλώσουν στην αγκαλιά σας και να μοιραστούν τα μυστικά τους, ξαφνικά θέλουν να έχουν ελάχιστη ή και καθόλου σχέση μαζί σας. Ένα παιδί στην προεφηβεία δεν είναι το ίδιο άτομο που ήταν μόλις πριν από ένα ή δύο χρόνια. Έχουν αλλάξει – σωματικά, γνωστικά, συναισθηματικά και κοινωνικά. Αναπτύσσουν νέα ανεξαρτησία και μπορεί ακόμη και να θέλουν να δουν πόσο μακριά μπορούν να σπρώξουν τα όρια που έχουν θέσει οι γονείς.

Αυτό που ίσως δεν γνωρίζουν είναι ότι σας χρειάζονται όσο ποτέ άλλοτε, επειδή μια ισχυρή σχέση γονέα-παιδιού τώρα μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια πολύ λιγότερο ταραχώδη εφηβεία. Αλλά δεν θα είναι εύκολο, γιατί εσείς ως γονέας πρέπει να σεβαστείτε την ανάγκη του παιδιού σας για μεγαλύτερη αυτονομία, προκειμένου να σφυρηλατήσετε μια επιτυχημένη σχέση με αυτή την “ανανεωμένη” εκδοχή του παιδιού σας.

Πώς να διατηρήσετε ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας μεταξύ εσάς και του προεφήβου σας;

1. Μην αισθάνεστε απόρριψη από τη νεοαποκτηθείσα ανεξαρτησία τους

Είναι σωστό για τα παιδιά αυτής της ηλικίας να αρχίσουν να απομακρύνονται από τους γονείς τους και να βασίζονται όλο και περισσότερο στους φίλους τους, αλλά οι γονείς μπορεί να εκλάβουν την απόσυρση του προεφήβου τους ως απόρριψη. Πολύ συχνά οι γονείς προσωποποιούν μέρος από την απόσταση που εμφανίζεται και την παρερμηνεύουν ως εσκεμμένη άρνηση.

Προσοχή στην προσπάθεια να αποσπάσετε με το ζόρι πληροφορίες από έναν ανθεκτικό έφηβο. Αυτή είναι μια εποχή που τα παιδιά αρχίζουν πραγματικά να έχουν μυστικά από εσάς και οι γονείς που έχουν χαμηλή ανοχή σε αυτή τη μετάβαση -θέλουν να ξέρουν τα πάντα- μπορεί να αποξενώσουν τα παιδιά τους με το να είναι υπερβολικά περίεργοι.

2. Δημιουργήστε ειδικό χρόνο με το παιδί σας

Είναι συχνά δύσκολο να κάνετε τους προεφήβους να ανοιχτούν και να μιλήσουν. Η καθιέρωση μιας ειδικής περιόδου για ένα-προς-ένα χρόνο μία ή δύο φορές την εβδομάδα που περνάτε με το έφηβο παιδί σας, όπου του παρέχετε αμέριστη προσοχή και δεν εργάζεστε ή στέλνετε μηνύματα ταυτόχρονα.

Με αυτόν τον τρόπο δεν βελτιώνετε μόνο τη σχέση σας, αλλά διδάσκετε και διαπροσωπικές δεξιότητες που θα είναι ζωτικής σημασίας στο μέλλον. Αυτός ο ποιοτικός χρόνος είναι πραγματικά το κλειδί και είναι κάτι που μπορεί να παραβλέπετε επειδή τα παιδιά σας μπορεί να λένε ότι δεν το θέλουν και να απομακρύνονται. Και μπορεί να συναινέσετε ακούσια σε αυτή την τάση.

3. Δοκιμάστε την έμμεση προσέγγιση

Όταν ήταν μικρότερα μπορούσατε να κάνετε άμεσες ερωτήσεις. Πώς ήταν το σχολείο; Πώς τα πήγες στο τεστ; Τώρα, η άμεση προσέγγιση -το να τα βομβαρδίζετε με ερωτήσεις για το σχολείο και τη μέρα τους- δεν λειτουργεί. Ξαφνικά αυτό μοιάζει υπερβολικό και παρεμβατικό. Και θα γυρίσει μπούμερανγκ.

Αν μη τι άλλο πρέπει να ακολουθήσετε την αντίθετη προσέγγιση και να τοποθετηθείτε ως επί το πλείστον ως απλός ακροατής: Αν πραγματικά απλά καθίσετε, χωρίς ερωτήσεις, και απλά ακούσετε, είναι πιο πιθανό να πάρετε τις πληροφορίες που θέλετε για τη ζωή του παιδιού σας. Aυτή η προσέγγιση δίνει στα παιδιά το μήνυμα ότι αυτό είναι ένα μέρος όπου μπορούν να έρθουν και να μιλήσουν και έχουν την άδεια να πουν οτιδήποτε σκέφτονται ή αισθάνονται. Μερικές φορές θα μπορέσετε να βοηθήσετε και να δώσετε συμβουλές – αλλά μην προσπαθήσετε να παρέμβετε και να λύσετε όλα τα προβλήματά τους. Άλλες φορές θα είστε απλώς εκεί για να συμπάσχετε με το πόσο δύσκολο είναι να αντιμετωπίσουν ό,τι κι αν περνούν.

4. Μην είστε υπερβολικά επικριτικοί

Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά σας σας παρακολουθούν πολύ έξυπνα για να ακούσουν πόσο επικριτικοί είστε. Παίρνουν τα ερεθίσματά τους από το πώς μιλάτε για τα παιδιά των άλλων, ειδικά για τα παιδιά που μπλέκουν σε μπελάδες – πώς ντύνεται αυτό το κορίτσι ή πώς εκείνο το αγόρι έχει καλούς ή κακούς τρόπους. Και παρακολουθούν και αποφασίζουν αν είστε σκληροί ή επικριτικοί.

Ένα παράδειγμα ενός γονέα που λέει: «’Δεν το πιστεύω ότι ανέβασαν αυτή τη φωτογραφία στο Facebook! Αν ήμασταν οι γονείς τους, θα είχαμε ντροπιαστεί. Ή ‘Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έστειλαν αυτό το βίντεο στο YouTube!» Σχολιάζουν συμπεριφορές που χρειάζονται σχολιασμό, αλλά η ένταση και η ακαμψία της κρίσης τους είναι αυτό που γυρίζει μπούμερανγκ.

5. Παρακολουθήστε τι παρακολουθούν μαζί τους

Ξεκινώντας από το γυμνάσιο, το να παρακολουθείτε μαζί τους τα πράγματα που θέλει να δει το παιδί σας και να μπορείτε να γελάτε με αυτά και να μιλάτε γι’ αυτά είναι ένας σημαντικός τρόπος για να συνδεθείτε και να μπορέσετε να συζητήσετε θέματα που διαφορετικά θα ήταν ταμπού. Μην γίνεστε πολύ έντονοι στον τρόπο με τον οποίο ασκείτε κριτική στις αξίες.

Είναι δουλειά σας ως γονείς να βοηθήσετε τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια να αναγνωρίσουν πώς τα μέσα ενημέρωσης ενσταλάζουν τον κώδικα φύλου -τον καταιγισμό πολιτιστικών μηνυμάτων που λένε στα παιδιά τι “σημαίνει” να είσαι αγόρι ή κορίτσι- και να τα βοηθήσουμε να αναγνωρίσουν πότε κάτι περνάει τα όρια από το πείραγμα στο κακό. Όμως, προχωρήστε με ελαφρά βήματα και χρησιμοποιήστε χιούμορ.

6. Μη φοβάστε να ξεκινήσετε συζητήσεις για το σεξ και τα ναρκωτικά

Η δυσάρεστη πραγματικότητα είναι ότι τα παιδιά αρχίζουν να πειραματίζονται με τα ναρκωτικά και το αλκοόλ ήδη από τα 9 ή τα 10 τους χρόνια. Η σεξουαλική ανάπτυξη είναι ένα μεγάλο μέρος αυτής της ηλικίας, και είναι η εποχή που αρχίζετε να βλέπετε για πρώτη φορά να εμφανίζονται διαταραχές διατροφής, οπότε αυτά είναι τα χρόνια-κλειδιά για να χτίσετε ισχυρά θεμέλια και να τους δώσετε τις κατάλληλες από αναπτυξιακή άποψη πληροφορίες. Δώστε στο έφηβο παιδί σας πληροφορίες και πηγές σχετικά με τη σεξουαλικότητα χωρίς την πίεση μιας μεγάλης “κουβέντας”.

7. Μην αντιδράτε υπερβολικά

Μην είστε η μαμά ή ο μπαμπάς που, σε μια κακή κατάσταση, κάνει τα πράγματα χειρότερα. Για παράδειγμα: Το παιδί σας έρχεται κλαίγοντας- δεν το προσκάλεσαν σε ένα πάρτι. Βλέπουν μια φωτογραφία του στο Instagram. Ο γονιός λέει: “Θεέ μου, δεν μπορώ να πιστέψω ότι δεν σε κάλεσαν! Αυτό είναι φρικτό! Θα τηλεφωνήσω στη μητέρα του”. Ο γονιός ενισχύει το δράμα, ρίχνοντας «λάδι στην ήδη υπεραντιδραστική φωτιά» του προεφήβου. Κάνουν τα παιδιά τους να αναστατώνονται περισσότερο.

8. Μην είστε “άσχετοι”

Στο άλλο άκρο, μην είστε ο γονιός που απλά αγνοεί τα πράγματα. Κινδυνεύετε να φανείτε αδαείς ή αδιάφοροι στα παιδιά.

Όταν ένας έφηβος πιάνετε να διοργανώνει ένα πάρτι με αλκοόλ, ο ανίδεος γονέας μπορεί να πει: “‘Ω, αυτά είναι απλά παιδιά που μεθούν σε ένα πάρτι”. Έτσι τα παιδιά βλέπουν τα μεγαλύτερα αδέρφια τους να τη γλιτώνουν χωρίς συνέπειες και σκέφτονται: ” Τέλεια, γιατί να τους πω κάτι; Γιατί να απευθυνθώ σε αυτούς;”

9. Ενθαρρύνετε τον αθλητισμό για τα κορίτσια

Η αυτοεκτίμηση των κοριτσιών κορυφώνεται στην τρυφερή ηλικία των 9 ετών και στη συνέχεια πέφτει από εκεί και πέρα, αλλά η έρευνα δείχνει ότι τα κορίτσια που παίζουν σε ομάδες έχουν υψηλότερη αυτοεκτίμηση. Τα κορίτσια που συμμετέχουν σε αθλητικές ομάδες τείνουν επίσης να έχουν καλύτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις και λιγότερα προβλήματα με την εικόνα του σώματός τους.

Υπάρχει ένας πολύ συνηθισμένος συσχετισμός μεταξύ των κοριτσιών που παίζουν ομαδικά αθλήματα και των κοριτσιών που υποφέρουν λιγότερο από χαμηλή αυτοεκτίμηση, επειδή κοιτάζουν μέσα τους και σε άλλα κορίτσια για την αξία τους, σε αντίθεση με το να κοιτάζουν στα αγόρια για επιβεβαίωση.

10. Καλλιεργήστε τη συναισθηματική πλευρά του αγοριού σας

Ένα από τα πραγματικά δύσκολα πράγματα για τα αγόρια σε αυτή την ηλικία είναι ότι τα μηνύματα του πολιτισμού σχετικά με την ικανότητά τους για αγάπη, πραγματικές φιλίες και σχέσεις είναι τόσο επιβλαβή γι’ αυτά. Λένε ότι οτιδήποτε έχει να κάνει με αληθινά συναισθήματα – αγάπη, θλίψη, ευαλωτότητα – είναι κοριτσίστικο, άρα κακό.

Τουλάχιστον οι γονείς θα πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να ενθαρρύνουν τα αγόρια να είναι ευαίσθητα και ευάλωτα στο σπίτι, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα την πραγματικότητα ότι αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να μην βοηθήσουν το παιδί στο σχολείο. Μπορείτε να του πείτε, ότι στα 15 ή στα 16 του, όταν θα θέλει να έχει κοπέλα, αυτό θα του χρησιμεύσει πολύ.

Η εύρεση της σωστής ισορροπίας με τον έφηβο πιθανότατα δεν θα είναι η πιο εύκολη δουλειά του γονέα που είχατε ποτέ. Θα χρειαστούν κάποιες δοκιμές και λάθη, αλλά το να κρατάτε τους διαύλους επικοινωνίας ανοιχτούς κατά τη διάρκεια αυτών των ετών αξίζει τον κόπο που θα χρειαστεί να κάνετε.

Αν αναπτύξετε εμπιστοσύνη με τους προεφήβους, μπορείτε να τους προσφέρετε ένα ασφαλές μέρος στο οποίο θα μπορούν να επιστρέφουν ό,τι κι αν συμβαίνει στον νέο κόσμο που κατοικούν, και με αυτόν τον τρόπο θα δημιουργήσετε επίσης τις προϋποθέσεις για μια πιο ομαλή εφηβεία.