Εγκολεασμός του εντέρου: Τι είναι και τι πρέπει να γνωρίζετε;

Ο εγκολεασμός είναι μια σοβαρή κατάσταση υγείας, κατά την οποία ένα μέρος του εντέρου αναποδογυρίζει, προκαλώντας απόφραξη. Πρόκειται για μια κατάσταση που εμφανίζεται πιο συχνά στα βρέφη και τα παιδιά, η οποία είναι πολύ επικίνδυνη και απαιτεί άμεση θεραπεία. Τα συμπτώματα που εμφανίζει είναι κοιλιακός πόνος, αιματηρά κόπρανα, εμετός, διάρροια και πυρετός. Σημειώνεται ότι ο κοιλιακός πόνος έρχεται και φεύγει κάθε 15 έως 20 λεπτά.

Ποια είναι η ανατομία και η λειτουργία του πεπτικού συστήματος;

Το λεπτό έντερο μοιάζει με σωλήνα και συνδέει το στομάχι με το παχύ έντερο. Το παχύ έντερο, μοιάζει επίσης με σωλήνα και συνδέεται με το λεπτό έντερο μέσω της ειλεοκυκλικής βαλβίδας.

Όταν το φαγητό μασηθεί και καταποθεί, περνάει από το στομάχι και εισέρχεται στο λεπτό έντερο. Εκεί διαχωρίζονται οι βιταμίνες και τα μέταλλα και ακολούθως η τροφή κινείται μέσω του πεπτικού συστήματος με την βοήθεια των πεπτικών συσπάσεων των τοιχωμάτων του πεπτικού σωλήνα. Στη συνέχεια, το μερικώς χωνευμένο φαγητό, περνά μέσω της ειλεοκυκλικής βαλβίδας στο παχύ έντερο, όπου συνεχίζει να διασπάται και διαχωρίζεται το νερό. Τέλος, οι άχρηστες ουσίες από το φαγητό εξέρχονται από το σώμα μέσω του πρωκτού με την κίνηση του εντέρου.

Η εγκοπή, εμποδίζει όλη αυτή την διαδικασία κίνησης της τροφής μέσα από τα έντερα και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, όπως μια τρύπα στο έντερο, τη λεγόμενη διάτρηση του εντέρου.

Ποια είναι τα συμπτώματα του εγκολεασμού;

Ο εγκολεασμός είναι πιο συχνός σε βρέφη και παιδιά και σπάνια εμφανίζεται σε ενήλικες. Τα συμπτώματα και στις δύο περιπτώσεις είναι παρόμοια, ωστόσο η διάγνωση στα μικρά παιδιά είναι πιο δύσκολη, καθώς δεν μπορούν να μιλήσουν για να πουν στους γονείς τους τι τους συμβαίνει. Μερικές φορές η διάγνωση μπορεί να είναι δύσκολη και στους ενήλικες, διότι μπορεί να παρουσιαστεί μαζί με άλλες καταστάσεις υγείας.

Τα συμπτώματα του εγκολεασμού περιλαμβάνουν:

• Κοιλιακός πόνος που έρχεται και φεύγει κάθε 15 έως 20 λεπτά
• Διάρροια
• Πυρετός
• Λήθαργος
• Αιματηρά κόπρανα ή κόπρανα με βλέννα
• Εμετός

Σημειώνεται ότι τα συμπτώματα της εγκοπής δεν εμφανίζονται όλα μαζί και ποικίλουν από περίπτωση σε περίπτωση. Ο κοιλιακός πόνος θα έρχεται και θα φεύγει, ενώ θα γίνεται όλο και πιο έντονος καθώς η κατάσταση εξελίσσεται. Τα μικρά παιδιά μπορεί να νιώθουν πόνο, αλλά να μην εμφανίζουν άλλα συμπτώματα, ενώ τα βρέφη μπορεί να κλαίνε και να μαζεύουν τα γόνατα τους στο στήθος τους, επίσης, χωρίς να παρουσιάζουν άλλα συμπτώματα.

Όπως είπαμε και πιο πάνω, για τους ενήλικες, η εγκοπή είναι σπάνια και το σύμπτωμα που είναι πιο συνηθισμένο είναι ο πόνος που έρχεται και φεύγει μαζί με ναυτία και εμετό. Σημειώνεται, ότι επειδή είναι δύσκολο να γίνει διάγνωση στους ενήλικες, ορισμένα άτομα κάνουν αρκετό καιρό να επισκεφτούν τον γιατρό τους για τέτοια συμπτώματα. Ωστόσο, υπογραμμίζεται ότι η εγκοπή που δεν αντιμετωπίζεται μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια παροχής αίματος στο συγκεκριμένο σημείο του εντέρου, γεγονός που θα οδηγήσει σε θάνατο του ιστού στο έντερο, δημιουργώντας πρώτα μια τρύπα στο εντερικό τοίχωμα και οδηγώντας, στη συνέχεια, σε σοβαρή λοίμωξη που ονομάζεται περιτονίτιδα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η περιτονίτιδα μπορεί να προκαλέσει πρήξιμο στην κοιλιακή χώρα, πόνο, πυρετό, λήθαργο, αδιαθεσία, ανώμαλη αναπνοή και σε έντονο σφυγμό. Πρόκειται για μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση που απαιτεί άμεση θεραπεία.

Ποιες είναι οι αιτίες του εγκολεασμού;

Υπάρχουν διάφορες αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν εγκολεασμό. Μια πιθανή αιτία στα παιδιά είναι ένας ιός. Συγκεκριμένα, έχουν βρεθεί διάφοροι ιοί στα κόπρανα των παιδιών που μπορούν δυνητικά να προκαλέσουν εγκολεασμό. Η εμφάνιση εγκολεασμού ακολουθεί τις εποχιακές διακυμάνσεις, όπως κάνουν οι ιοί και μάλιστα παρατηρείται πιο συχνά κατά τη διάρκεια των περιόδων που οι ιοί μεταδίδονται πιο εύκολα από άτομο σε άτομο.

Μια άλλη πιθανή αιτία είναι κάποιος πολύποδας, ένας όγκος ή μια ανώμαλη ανάπτυξη στο λεπτό έντερο. Όπως γνωρίζουμε, οι συστολές του εντέρου, το αναγκάζουν να κινείται με κυματοειδή τρόπο και στην περίπτωση που σε κάποιο τμήμα του εντέρου υπάρχει μια ανώμαλη ανάπτυξη, κατά τη συστολή του, μπορεί να διπλωθεί.

Στα παιδιά, η αιτία της εγκοπής είναι άγνωστη περίπου στο 90% των περιπτώσεων. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις η αιτία μπορεί να είναι το εκφύλισμα του Meckel. Πρόκειται για ένα εξωτερικό κομμάτι στο τοίχωμα του λεπτού εντέρου, το οποίο υπάρχει από την γέννηση ενός παιδιού και αποτελεί την πιο συνηθισμένη συγγενή ανωμαλία του πεπτικού σωλήνα που εμφανίζεται περίπου στο 2% των ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στους ενήλικες, η εγκοπή μπορεί να είναι  αποτέλεσμα μιας ανώμαλης ανάπτυξης (όπως ένας πολύποδας ή ένας όγκος) όπως είδαμε πιο πάνω. Θα μπορούσε να είναι επίσης αποτέλεσμα ενός ουλώδους ιστού στο έντερο, όπως μια ουλή που σχηματίζεται μετά από μια εγχείρηση στην κοιλιακή χώρα. Σημειώνεται ότι σε σπάνιες περιπτώσεις (σε ποσοστό 0,1-0,3% των περιπτώσεων), o εγκολεασμός εμφανίζεται μετά από γαστρική παράκαμψη ή κάποια άλλη χειρουργική επέμβαση απώλειας βάρους. Μάλιστα, τα στοιχεία δείχνουν ότι, αν και σε μικρό ποσοστό, ο εγκολεασμός έχει εμφανιστεί και σε ενήλικες με νόσο του Crohn.

Πώς γίνεται διάγνωση του εγκολεασμού;

Για να γίνει διάγνωση του εγκολεασμού, ο γιατρός θα ψηλαφίσει την κοιλιά του ασθενούς, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στο πώς αντιδρά. Θα ελέγξει, επίσης, αν οι κοιλιά του είναι πρησμένη ή ευαίσθητη. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα,  ο γιατρός μπορεί να αισθανθεί ακόμη και την θέση του εγκολεασμού με την ψηλάφιση.

Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να γίνει κάποια ακτινογραφία, ωστόσο, δεν θα δείξει το σημείο της εγκοπής, παραμόνο το σημείο της απόφραξης, για αυτό δεν είναι τόσο χρήσιμη για την διάγνωση. Παρόλα αυτά θα δώσει επιπρόσθετες διαγνωστικές ενδείξεις. Από την άλλη, ο κοιλιακό υπέρηχος είναι πιο χρήσιμος στον εντοπισμό του εγκολεασμού, ειδικά στα παιδιά. Στους ενήλικες ο υπέρηχος δεν είναι τόσο χρήσιμος, άλλα η μαγνητική τομογραφία είναι πιο βοηθητική.

Ποια είναι η θεραπεία του εγκολεασμού;

• Κλύσμα αέρα. Κατά το κλύσμα αέρα, εισάγεται αέρας στα έντερα μέσω ενός σωλήνα που εισάγεται από τον πρωκτό, στο ορθό. Ο αέρας βοηθά στο να γίνει πιο ορατή η θέση της εγκοπής στις ακτινογραφίες που θα ακολουθήσουν. Το κλύσμα αέρα χρησιμοποιείται και ως θεραπεία για την ώθηση του εγκολεασμού, ώστε το έντερο να σταματήσει να αναδιπλώνεται.
• Κλύσμα βαρίου. Κατά τη διάρκεια αυτού του τύπου κλύσματος, το βάριο εισάγεται μέσω ενός σωλήνα από τον πρωκτό, στο ορθό. Στη συνέχεια λαμβάνονται ακτίνες Χ και το βάριο βοηθά στην απεικόνιση της περιοχής του εντέρου που παρουσιάζεται η εγκοπή. Το βάριο χρησιμεύει επίσης και ως θεραπεία, γιατί βοηθά στο να μετακινηθεί το έντερο και να ξεδιπλωθεί.
• Χειρουργική επέμβαση. Για εκείνους που έχουν απόφραξη και τα κόπρανα τους δεν μπορούν να περάσουν μέσα από το έντερο, επιβάλλεται η άμεση χειρουργική επέμβαση. Ωστόσο, η χειρουργική επέμβαση είναι επίσης απαραίτητη όταν ο εγκολεασμός αποτυγχάνει να αντιμετωπιστεί με άλλες, λιγότερο επεμβατικές, θεραπείες. Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, ένα τμήμα του εντέρου μπορεί να χρειαστεί να αφαιρεθεί και στη συνέχεια τα δύο άκρα του εντέρου επανασυνδέονται (εκτομή). Σημειώνεται ότι η χειρουργική επέμβαση μπορεί να γίνει λαπαροσκοπικά, με μερικές μικρές τομές ή με μια μεγαλύτερη τομή.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι οι θεραπείες που αφορούν κλύσματα, αν και λειτουργούν σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί να επαναληφθούν σε μικρό αριθμό ασθενών. Σημειώνεται μάλιστα ότι υπάρχει κίνδυνος να επανεμφανιστεί ο εγκολεασμός αμέσως μετά τη θεραπεία και συγκεκριμένα, βάσει μιας δημοσιευμένης ανασκόπησης 69 μελετών σχετικά με την εμφάνιση εγκοπής στα παιδιά, το ποσοστό υποτροπής εκτιμάται ότι κυμαίνεται από 8% έως 13%.