Εμβόλιο φυματίωσης: Νέα ευρήματα για την ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών εμβολίων

Η φυματίωση (TB) είναι μια λοίμωξη που προκαλείται από το βακτήριο mycobacterium tuberculosis που επηρεάζει συχνότερα τους πνεύμονες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, είναι η δεύτερη πιο μολυσματική αιτία θανάτου σε παγκόσμιο επίπεδο μετά την COVID-19. Και το πιο τραγικό από όλα είναι ότι το εμβόλιο για τη φυματίωση, υπάρχει εδώ και 100 χρόνια.

Το εμβόλιο bacillus Calmette-Guérin (BCG), χορηγήθηκε για πρώτη φορά το 1921 και παραμένει το μοναδικό εμβόλιο κατά της φυματίωσης μέχρι σήμερα. (Έλεγχος φυματίωσης: Τι πρέπει να γνωρίζετε;)

Πώς λειτουργεί το bacillus Calmette-Guérin (BCG);

Το εμβόλιο BCG περιέχει ένα εξασθενημένο – αλλά ζωτικής σημασίας – δείγμα του βακτηρίου που προκαλεί τη φυματίωση. Το σώμα, καταπολεμώντας αυτή την εξασθενημένη εκδοχή του βακτηρίου, μαθαίνει να το αναγνωρίζει, ώστε να το αντιμετωπίζει αποτελεσματικά όταν το συναντά. Αυτή η κατάσταση, είναι γνωστή σε όλους μας ως ανοσία.

Η Δρ Danelle Fisher, FAAP, παιδίατρος και πρόεδρος παιδιατρικής στο Κέντρο Υγείας Providence Saint John στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια, επισήμανε ότι εκτός από το εξασθενημένο εμβόλιο, που περιγράψαμε πιο πάνω, υπάρχουν άλλοι τύποι εμβολίων που δεν χρησιμοποιούν ζωντανό παθογόνο, όπως:

• Αδρανοποιημένα εμβόλια, που περιέχουν θανατωμένα παθογόνα.
• Εμβόλια τοξοειδών, που περιέχουν αδρανοποιημένες τοξίνες που παράγονται από τα παθογόνα.
• Εμβόλια υπομονάδας, που περιέχουν μόνο τα αναγνωριστικά κομμάτια ενός παθογόνου, αντί για ολόκληρο το παθογόνο.
• Συζευγμένα εμβόλια, που περιέχουν πολυσακχαρίτες, που μοιάζουν με ζάχαρη, οι οποίοι επικαλύπτουν τα βακτήρια, με στόχο να προκαλέσουν ανοσοαπόκριση.
• Εμβόλια ιικού φορέα, που περιέχουν έναν αβλαβή τροποποιημένο ιό, που δημιουργεί τα κομμάτια αναγνώρισης ενός παθογόνου στο σώμα.
• Εμβόλια mRNA, τα οποία προκαλούν τα ανθρώπινα κύτταρα να παράξουν τα κομμάτια αναγνώρισης ενός παθογόνου, με βάση τα οποία το ανοσοποιητικό μαθαίνει να αναγνωρίζει και να καταπολεμά τον ιό.

Ποιος χρειάζεται το εμβόλιο BCG;

Παρόλο που ορισμένα εξασθενημένα εμβόλια περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα εμβολιασμού για παιδιά και εφήβους, το BCG δεν είναι ένα από αυτά. Αλλά αυτό, δεν σημαίνει ότι δεν είναι αποτελεσματικό. Στην πραγματικότητα υπάρχουν πολλά αποτελεσματικά εμβόλια που δεν συμπεριλαμβάνονται στο πρόγραμμα εμβολιασμού, διότι υπάρχει ο κίνδυνος ο υπερβολικός εμβολιασμός να «εξαντλήσει» το ανοσοποιητικό σύστημα. (Οι 10 πιο επικίνδυνες ασθένειες για τον άνθρωπο)

Η χρήση των εμβολίων πρέπει να γίνεται με την προσδοκία του οφέλους που υπερβαίνει κάθε πιθανό κίνδυνο και παρόλο που τα εμβόλια είναι σχετικά ασφαλή και σίγουρα προλαβαίνουν πολύ περισσότερα αρνητικά αποτελέσματα από αυτά που μπορεί να προκαλέσουν, δεν στερούνται εντελώς κινδύνου. Επομένως, η εστίαση στα εμβόλια που έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στην υγεία του πληθυσμού, είναι πολύ σημαντική και η φυματίωση δεν είναι μια διαδεδομένη πλέον ασθένεια για την οποία ο γενικός πληθυσμός χρειάζεται άμεσα εμβολιασμό.

Το εμβόλιο BCG, συνήθως συνιστάται μόνο σε άτομα που ζουν σε περιοχές όπου η φυματίωση είναι πιο συχνή και σε εργαζόμενους στα νοσοκομείο που ενδέχεται να νοσηλεύσουν ασθενείς με φυματίωση.

Ποια νέα ευρήματα προκύπτουν για το δοκιμασμένο στο χρόνο εμβόλιο BCG;

Παρόλο που το εμβόλιο BCG υπάρχει εδώ και χρόνια, η κατανόηση του πώς αντιδρά στο ανθρώπινο σώμα, εξελίσσεται συνεχώς, δίνοντας στους ερευνητές την ευκαιρία να επανεξετάσουν τα δεδομένα και την αποτελεσματικότητά του, μέσω ενός σύγχρονου φακού.

Σε μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cell Reports, οι ειδικοί μελέτησαν δείγματα αίματος από βρέφη στη Γουινέα-Μπισάου, τόσο πριν, όσο και μετά τη λήψη του εμβολίου BCG. Τα εν λόγω δείγματα συγκρίθηκαν με δείγματα αίματος ομφάλιων λώρων στη Βοστώνη, που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με το εμβόλιο BCG, σε εργαστηριακό περιβάλλον.

Οι ερευνητές, μπόρεσαν να ανιχνεύσουν αλλαγές στους μεταβολικούς δείκτες και συγκεκριμένα σε ορισμένα λιπίδια (λίπη) στα δείγματα αίματος των βρεφών, που συσχετίστηκαν με μια ανοσολογική απόκριση στο εμβόλιο BCG. Αυτό το εύρημα δεν είχε βρεθεί ποτέ ξανά στο παρελθόν και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε μελλοντική έρευνα για να διαπιστωθεί το πώς ακριβώς λειτουργεί το εμβόλιο BCG για να προστατεύσει τους ανθρώπους από τη φυματίωση.

Επιπρόσθετα, διαπιστώθηκε ότι τα αποτελέσματα των δοκιμών στα δείγματα αίματος των βρεφών, ταίριαζαν με τα αποτελέσματα των δοκιμών που πραγματοποιήθηκαν σε εργαστηριακό περιβάλλον στους ομφάλιους λώρους, πράγμα που δείχνει ότι μελλοντικές μελέτες μπορούν να πραγματοποιηθούν σε εργαστηριακό περιβάλλον, με υψηλότερο βαθμό βεβαιότητας ότι τα αποτελέσματα που θα δώσουν θα είναι αντίστοιχα με τα αποτελέσματα που θα προκύψουν όταν τα εμβόλια δοκιμαστούν στους ανθρώπους.

Οι ειδικοί, μιλώντας για τη σημαντικότητα των ευρημάτων τους, εξέφρασαν την ελπίδα ότι μια μέρα θα μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν τους πιο πάνω δείκτες για να προσδιορίσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το πώς αντιδρούν τα εμβόλια BCG σε διαφορετικούς ανθρώπους και να βοηθήσουν στην ανάπτυξη νέων εμβολίων που θα προκαλούν λιγότερες παρενέργειες.