Ενσυναίσθηση: Ποιες είναι οι υπερδύναμεις της;

«Δεν ξέρω πόσο ακόμα μπορώ να αντέξω» μια φράση που ακούμε πολύ συχνά τις μέρες μας. Πολλοί άνθρωποι λένε ότι οι πολλές πιέσεις των τελευταίων χρόνων έχουν γίνει υπερβολικές για να τις αντέξουν. Με όλη αυτή την αναταραχή, ένα πράγμα είναι απολύτως σαφές: πρέπει να είμαστε εκεί ο ένας για τον άλλον και να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον να το ξεπεράσουμε.

Αλλά αυτό μπορεί να μοιάζει δύσκολη αποστολή όταν οι ίδιοι μετά βίας κρατιόμαστε στην επιφάνεια. Άλλωστε, πώς θα σταθούμε δίπλα στους άλλους όταν νιώθουμε ότι έχουμε ενέργεια μόνο για τα δικά μας προβλήματα; Η σύντομη απάντηση: Πρέπει να είμαστε προσηλωμένοι στον τρόπο με τον οποίο ασκούμε την ενσυναίσθηση.

Τι είναι η ενσυναίσθηση;

Πιθανότατα έχετε μια γενική ιδέα για το τι είναι ενσυναίσθηση, αλλά ένας ορισμός που χρησιμοποιούν συχνά οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας είναι “η ικανότητα να κατανοούμε και να ανταποκρινόμαστε στη συναισθηματική κατάσταση ενός άλλου ατόμου“. Η ενσυναίσθηση όχι μόνο ρίχνει φως στον πόνο κάποιου άλλου, αλλά είναι επίσης ένα κρίσιμο συστατικό των ανθρώπινων σχέσεων. “Η ενσυναίσθηση μας συνδέει με τους άλλους, κάτι που μπορεί να είναι θεραπευτικό“, λέει η κοινωνική λειτουργός και ειδικός στην ενσυναίσθηση Kelsey Crowe, Ph.D.

Όταν δεν αντιμετωπίζουμε τον συλλογικό πόνο όπως τώρα, η ενσυναίσθηση δεν μοιάζει συνήθως με αγγαρεία. Ωστόσο, όταν είμαστε συναισθηματικά και σωματικά εξαντλημένοι, οι ενσυναισθητικές μας ικανότητες μπορεί να φαίνονται απρόσιτες, εξηγεί η Dr Crowe. Γιατί; Επειδή το παρατεταμένο άγχος θέτει το νευρικό μας σύστημα σε υψηλή επιφυλακή, επιβαρύνοντας τόσο το μυαλό όσο και το σώμα μας. Και όταν το νευρικό μας σύστημα βρίσκεται σε υπερδιέγερση, οι ορμόνες του στρες, όπως η κορτιζόλη, ανεβαίνουν στα ύψη, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει αύξηση της ευερεθιστότητας, της θλίψης και του θυμού. Όταν είμαστε παγιδευμένοι στη δική μας συναισθηματική ομίχλη, είναι πιο δύσκολο να είμαστε εκεί για τους άλλους. Μπορεί ακόμη και να οδηγήσει σε κάτι που ονομάζεται ενσυναισθητική δυσφορία, πράγμα που σημαίνει ότι το εύρος ζώνης σας για να ανταποκριθείτε στον πόνο κάποιου άλλου είναι περιορισμένο.

Το οποίο μας φέρνει πίσω στο πώς μπορούμε να είμαστε σκόπιμοι όσον αφορά την ενσυναίσθησή μας. Ένας τρόπος, σύμφωνα με την Dr. Crowe, είναι να προσδιορίσετε την “υπερδύναμη της ενσυναίσθησης” σας.

Ποιες είναι οι υπερδυνάμεις της ενσυναίσθησης;

Οι υπερδυνάμεις της ενσυναίσθησης, όρος που επινόησε η Dr. Crowe, είναι οι τρόποι με τους οποίους η ενσυναίσθηση μας συμβαίνει πιο φυσικά. Παρόμοια με το να είσαι γεννημένος ηγέτης, ακροατής ή ειρηνοποιός, είναι έμφυτες τάσεις που ευθυγραμμίζονται με την προσωπικότητά μας. Παρέχουν χρήσιμες γνώσεις για πρακτικούς και λιγότερο εξαντλητικούς τρόπους με τους οποίους μπορούμε να μεταδώσουμε την καλοσύνη – ίσως ακόμη και με τρόπους που δεν είχατε σκεφτεί πριν. Για παράδειγμα, ίσως πάντα πίστευες ότι το να είσαι καλός ακροατής ήταν ο μόνος τρόπος για να δείξεις ενσυναίσθηση, αλλά οι ικανότητες προσφοράς δώρων μετράνε επίσης ως ενσυναίσθηση.

Επειδή η ενσυναίσθηση δεν είναι μονοσήμαντη, αυτές οι υπερδυνάμεις της ενσυναίσθησης μπορούν να μας καθοδηγήσουν στο πώς μπορούμε καλύτερα να δείξουμε ενδιαφέρον για τους άλλους, ειδικά αυτή τη στιγμή. Ο προσδιορισμός της υπερδύναμης σας μπορεί να σας κάνει να δίνετε ένα χέρι βοήθειας λιγότερο εξαντλητικό εν μέσω της πανδημίας, γεγονός που μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της κόπωσης της συμπόνιας, ένα είδος συναισθηματικής εξουθένωσης που καθιστά δύσκολο να νιώσετε ενσυναίσθηση για τους άλλους. Το αίσθημα μουδιάσματος, η δυσκολία συγκέντρωσης και το αίσθημα αδυναμίας μπορεί να είναι σημάδια. Ωστόσο, όταν επιλέγουμε μια πράξη καλοσύνης που μας έρχεται φυσικά, η βοήθεια δεν μας είναι τόσο κουραστική ή άβολη, αναφέρει η DR Crowe.

Μέσα από την έρευνά της σε ανθρώπους που είχαν επιβιώσει από δυσκολίες όπως ο καρκίνος, η απώλεια εγκυμοσύνης ή ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, η Dr Crowe διαπίστωσε ότι οι πράξεις ενσυναίσθησης τείνουν να χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες. Ονόμασε αυτά τις τρείς κατηγορίες της ενσυναίσθησης ως Δωροδότες, Εργαζόμενοι και Ακροατές. Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι κλίνουν γενικά προς μία κατεύθυνση, μπορεί να διαπιστώσετε ότι έχετε ένα μείγμα διαφορετικών υπερδυνάμεων. Διαβάζοντας τις παρακάτω ενότητες, μία ή περισσότερες μπορεί να σας κάνουν να νιώσετε αρκετά οικία λέγοντας: Ω, ναι, αυτός είμαι εγώ. Αλλά αν δεν είστε σίγουροι για την υπερδύναμη της ενσυναίσθησης που διαθέτετε, η Dr Crowe συνιστά να συμπληρώσετε αυτή την πρόταση: Όταν οι αγαπημένοι μου πονάνε, μου αρέσει να δείχνω ενσυναίσθηση με το να… και να δούμε ποια υπερδύναμη ταιριάζει περισσότερο με τον δικό σας τρόπο να δείχνετε αγάπη.

Είστε έτοιμοι να εξερευνήσετε την υπερδύναμή σας; Δείτε πώς μπορείτε να φροντίσετε τους άλλους -και τον εαυτό σας- κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

1. Δωροδότης

Αν είστε γνωστός για τη δημιουργία ενός άψογου πακέτου φροντίδας που δεν αποτυγχάνει ποτέ να κάνει τους φίλους σας να νιώθουν απέραντη ευγνωμοσύνη, μπορεί να είστε Δωροδότης. Όταν μαθαίνετε ότι ένα μέλος της οικογένειάς σας είναι άρρωστο ή ότι ένας φίλος σας περνάει έναν χωρισμό, η πρώτη σας σκέψη μπορεί να είναι: Τι μπορώ να στείλω για να δείξω την υποστήριξή μου; Αντί να απευθυνθείτε με ένα τηλεφώνημα, οι δωροδότες προτιμούν να δείξουν την ενσυναίσθησή τους στέλνοντας στοχαστικά και χρήσιμα δώρα ή προμήθειες. Συχνά, είναι ο τρόπος τους να πουν: Λυπάμαι που σε αυτή την φάση της ζωής σου δεν είσαι καλά. Σε σκέφτομαι.

Ευγενικές χειρονομίες όπως αυτές μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά, λέει η Dr. Crowe, επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια, ακόμη και όταν βρεθούν σε δύσκολη θέση. Επιπλέον, οι Δωροδότες αναγνωρίζουν ότι οι άνθρωποι συχνά χρειάζονται χώρο ενώ περνούν δύσκολες στιγμές. Η παράδοση γευμάτων, καλαθιών με φρούτα ή η αποστολή μιας κάρτας μπορεί να ανακουφίσει τους αγαπημένους σας από το να ζητούν υποστήριξη, ενώ παράλληλα δεν τους επιβαρύνει περισσότερο.

Τι να προσέξετε:

Ακριβώς επειδή το να κάνετε δώρα είναι πιο εύκολο για εσάς, δεν σημαίνει ότι θα είναι παιχνιδάκι εν μέσω πανδημίας, όταν το πρόγραμμα, τα οικονομικά και η συναισθηματική σας ενέργεια μπορεί να διακυβεύονται. Τώρα ίσως είναι η ώρα να κάνετε κάποιες τροποποιήσεις στις συνηθισμένες πράξεις καλοσύνης σας. Για παράδειγμα, αντί να ετοιμάζετε σπιτικά γεύματα, μπορείτε να παραγγείλετε delivery γι’ αυτούς, ή να βρείτε ένα προκατασκευασμένο πακέτο φροντίδας στο διαδίκτυο αντί να φτιάξετε μόνοι σας ένα περίτεχνο καλάθι δώρων.

Αλλά αν η σκέψη της αποστολής οποιουδήποτε δώρου σας αφήνει ανήσυχους, μπορεί επίσης να είναι ένα σημάδι ότι τελικά δεν είναι αυτή η προτιμώμενη υπερδύναμη σας, ακόμα κι αν νομίζατε ότι ήταν. Το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες υπερδυνάμεις σε αυτόν τον κατάλογο. Μερικές φορές, οι υπερδυνάμεις που επιλέγουμε είναι στην πραγματικότητα συμπεριφορές που έχουν ενισχυθεί από οικογενειακά πρότυπα ή προσδοκίες. Πώς μπορείτε να το καταλάβετε; Αν σας ζορίζει η πραγματική σας υπερδύναμη, το να σκέφτεστε ιδέες που δεν απαιτούν τόσο πολύ χρόνο θα σας δημιουργήσει ανακούφιση αντί για άγχος.

2. Εργαζόμενος

Αν έχετε την τάση να απαλύνετε τα βάρη ενός φίλου σας, μπαίνοντας σε κατάσταση δράσης, μπορεί να είστε ο λεγόμενος εργαζόμενος. Οι αγαπημένοι σας πιθανώς σας γνωρίζουν ως “δράστη“, τον τύπο του ατόμου που σπεύδει να βοηθήσει έναν γνωστό που αναζητά εργασία να ανανεώσει τη συνοδευτική του επιστολή ή τον πρώτο που οργανώνει μια σημαντική δουλεία. Αυτές οι χειρονομίες, ακόμη και όταν είναι μικρές, μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να νιώσουν ότι αγαπιούνται.

Υπάρχουν μερικοί λόγοι για τους οποίους μπορεί να σας ελκύουν τέτοιες πράξεις εξυπηρέτησης είναι : “Το εργατικό άτομο μπορεί να προτιμά να αναλαμβάνει δράση επειδή αποφεύγει τις συναισθηματικές συζητήσεις”, εξηγεί η Dr. Crowe. Ως εργαζόμενος, πιθανότατα σας είναι πιο εύκολο να οδηγήσετε έναν άρρωστο φίλο σας στο γιατρό από το να μιλήσετε για την ασθένειά του.

Η κουλτούρα και οι οικογενειακές σας αξίες μπορεί να σας οδηγήσουν στο να υπηρετείτε εξ ορισμού και εσείς ως Εργαζόμενος. Οι κολεκτιβιστικές κουλτούρες, οι οποίες δίνουν έμφαση στις ανάγκες της ομάδας έναντι των αναγκών του ατόμου, τείνουν προς αυτό το ενσυναισθητικό στυλ. “Όταν ένα αγαπημένο πρόσωπο ή μέλος της κοινότητας υποφέρει, οι άνθρωποι από κολεκτιβιστικούς πολιτισμούς αναγνωρίζουν ότι ο πόνος τους επηρεάζει όλους”, λέει η Ulash Dunlap, M.F.T., ψυχοθεραπεύτρια που ειδικεύεται στην κοινωνική δικαιοσύνη. “Σε αυτές τις κοινότητες, οι υπερδυνάμεις ενσυναίσθησης μπορεί να είναι μια συμφωνημένη οικογενειακή πρακτική αντί για ατομική προσπάθεια”.

Τι πρέπει να προσέξετε:

Το να δίνουμε περισσότερο από τον εαυτό μας, ειδικά σε δύσκολες στιγμές, έχει αντίκτυπο, ειδικά όταν κάποιος είναι άρρωστος και χρειάζεται συνεχή φροντίδα. Αν είστε πολύ κουρασμένοι, υπερβολικά ανήσυχοι ή συναισθηματικά εξαντλημένοι, σκεφτείτε να βρείτε δική σας υποστήριξη. Ένα άλλο σημάδι ότι μπορεί να αναλαμβάνετε πολλά: θυσιάζετε τα δικά σας καθήκοντα για να φροντίζετε συνεχώς κάποιον άλλο. Αν η δική σας λίστα με τις δουλειές σας μεγαλώνει συνεχώς επειδή αφιερώνετε τόσο πολύ χρόνο στον φίλο σας, μην ξεχνάτε να κρατάτε λίγο οξυγόνο για τον εαυτό σας.

Η εύρεση ελαφρύτερων τρόπων άσκησης της ενσυναίσθησης μπορεί να σας φαίνεται δύσκολη ως Εργαζόμενος, δεδομένου ότι σας αρέσει να είστε πρακτικός. Προσπαθήστε να είστε δημιουργικοί στην εξεύρεση τρόπων βοήθειας που είναι λιγότερο χρονοβόροι ή εξαντλητικοί. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι στέλνετε στον φίλο σας κάποια χρήματα μέσω της τράπεζάς σας ώστε να μπορεί να πάρει ένα ταξί για να πάει στο ραντεβού του γιατρού του αντί να τον πάτε εσείς (ειδικά στην πανδημία, όταν η φυσική απόσταση είναι το κλειδί) ή να κάνετε τη δουλειά να κανονίσετε για ένα άλλο μέλος της οικογένειας να σας βοηθήσει να σηκώσετε το φορτίο.

3. Ακροατής

Ένας γεννημένος από τη φύση του σύμβουλος, ο Ακροατής εκφράζει την ενσυναίσθηση με το να είναι παρών στον πόνο ενός άλλου ατόμου. Οι ακροατές είναι σχετικοί άνθρωποι που συνδέονται με τα συναισθήματα ενός άλλου ατόμου, κάτι που οι ερευνητές αποκαλούν συναισθηματική ενσυναίσθηση.

Ως Ακροατής, πιθανότατα σηκώνετε γρήγορα το τηλέφωνο ή στέλνετε ένα στοχαστικό γραπτό μήνυμα κάθε φορά που κάποιος επικοινωνεί μαζί σας. Εξαιτίας των ικανότητών σας να ακούτε καλά, οι φίλοι σας μπορεί να απευθύνονται σε εσάς για συμβουλές ακόμη και όταν δεν υπάρχει κάποια κρίση. Και σε μια κρίση, ξέρετε σχεδόν πάντα πιο είναι το σωστό μήνυμα που πρέπει να δώσετε.

Ενώ η ακρόαση δεν μπορεί να σταματήσει την πανδημία ή να αναιρέσει την αβάσταχτη θλίψη, το να είστε παρόντες στο θυμό και τη θλίψη κάποιου μπορεί να κάνει τις συνεχιζόμενες αβεβαιότητες πιο υποφερτές, μοιράζεται η Dunlap. Η ενσυναισθητική ακρόαση μας επιτρέπει να συνδεθούμε με τον εαυτό μας και να οικοδομήσουμε οικειότητα και με τους άλλους, λέει η κλινική ψυχολόγος Jami Grich, Psy.D.

Τι να προσέξετε:

Μπορεί να είστε πιο ευαίσθητοι στην κόπωση της συμπόνιας. Η αντιμετώπισή τους ξεκινά με την επιλογή να χαμηλώσετε τον επιλογέα ή να θέσετε ένα σαφές όριο όσον αφορά το πόσο δίνετε. Αν δεν έχετε αρκετό χρόνο για μια κοινωνικά αποστασιοποιημένη επίσκεψη ή ένα μακρόσυρτο τηλεφώνημα, αφήστε μια στοχαστική κάρτα στο ταχυδρομείο ή στείλτε ένα γρήγορο μήνυμα. Για τους αγαπημένους σας που χρειάζονται προσωπική επαφή, ενημερώστε τους για το πόσο χρόνο μπορείτε να διαθέσετε, αν είναι δυνατόν να το κάνετε με ασφάλεια.

Να θυμάστε επίσης ότι μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις δεξιότητές σας χωρίς να χρησιμοποιείτε συνεχώς το αυτί σας σε βαριά θέματα που σας αφήνουν να νιώθετε εξαντλημένοι. Η ενσυναισθητική ακρόαση μπορεί επίσης να περιλαμβάνει την ακρόαση για τις αγαπημένες σειρές του φίλου σας στο Netflix ή την ενημέρωση για μια άλλη πτυχή της ζωής του, η οποία με τη σειρά της μπορεί να τον βοηθήσει να αποσπάσει την προσοχή του και να εξακολουθεί να αισθάνεται συνδεδεμένος και υποστηριζόμενος.

Τι πρέπει να γνωρίζουν τα άτομα που λειτουργούν με ενσυναίσθηση;

Ενώ είναι χρήσιμο να στηρίζεστε στη δική σας υπερδύναμη ενσυναίσθησης για όλους τους λόγους που αναφέραμε, να θυμάστε ότι οι κατηγορίες ενσυναίσθησης μπορεί να συγκρουστούν. Αυτό που εσείς θεωρείτε ως βοηθητική πράξη καλοσύνης μπορεί να φαίνεται τρανταχτό ή ακατάλληλο στον αποδέκτη. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να διστάσει στην ιδέα της οικονομικής υποστήριξης από κάποιον που δεν είναι συγγενής ή να αισθάνεται άβολα από τις οικείες συζητήσεις για τα συναισθήματά του. Για το λόγο αυτό, η επικοινωνία είναι το παν. Πείτε στον φίλο ή το μέλος της οικογένειάς σας: “Θα ήθελα να σε υποστηρίξω με όποιον τρόπο μπορώ να βοηθήσω. Ποιος σου φαίνεται χρήσιμος;”.

Είναι επίσης σημαντικό να έχετε κατά νου ότι ακόμη και όταν εξασκείτε την υπερδύναμη σας με ευσυνειδησία, είναι πιθανό να εξαντληθείτε και να βιώσετε ενσυναισθητική δυσφορία και κόπωση συμπόνιας, οπότε πρέπει να παρακολουθείτε τη δική σας ευεξία. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή σε τυχόν αλλαγές στον ύπνο ή την όρεξή σας, καθώς αυτά μπορεί να είναι ενδείξεις άγχους. Μπορείτε επίσης να κρατάτε ένα ημερολόγιο διάθεσης για να παρακολουθείτε τα δικά σας συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα, όπως το να αισθάνεστε πιο ευερέθιστοι και απελπισμένοι. Όλα αυτά μπορεί να είναι σημάδια ότι πρέπει να αποσυρθείτε από το να βοηθάτε άλλους για να φροντίσετε τον εαυτό σας.

Αν αυτό συμβαίνει, δώστε στον εαυτό σας την άδεια να κάνει μια παύση, να ασκήσει αυτοφροντίδα και να αναζητήσει χώρους για να επεξεργαστεί τα συναισθήματά του. Η ενσυναίσθηση δεν είναι μια αποστολή διάσωσης. Στο τέλος, θα πρέπει να είναι ανταποδοτική για τον δότη και τον δέκτη.