Εποχιακή συναισθηματική διαταραχή: Τρόποι να ανακουφίσετε τη θλίψη

Είναι πάλι αυτή η εποχή του χρόνου: κρύος καιρός, λιγότερο φως του ήλιου, μικρότερες μέρες. Για πολλούς ανθρώπους, περίπου 10 εκατομμύρια, οι διακυμάνσεις της διάθεσης αρχίζουν επίσης να εμφανίζονται συχνότερα. Η Εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD) είναι μια κατάσταση που αναφέρεται σε αλλαγές της διάθεσης ανάλογα με την ώρα ή την εποχή του έτους. Συνήθως, αυτό συμβαίνει κατά τους χειμερινούς μήνες, από τον Νοέμβριο έως τον Φεβρουάριο. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• χαμηλή διάθεση
• χαμηλά επίπεδα ενέργειας
• δυσκολίες στο ξύπνημα
• αυξημένη όρεξη (Δείτε έδω Η λαιμαργία ως βάλσαμο στις συναισθηματικές δυσκολίες: Πώς θα την πολεμήσετε!)
• κοινωνική απόσυρση (αίσθημα “χειμερίας νάρκης”)
• δυσκολίες συγκέντρωσης

Οι γυναίκες έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να παλεύουν με το SAD (National Institute of Mental Health, 2018).

Πώς θα διαφοροποιήσετε τη SAD από την κατάθλιψη;

Για τα άτομα που παλεύουν με την κατάθλιψη, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να παλεύουν με SAD κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες. Η SAD είναι μια “κυκλική διαταραχή”, που σημαίνει ότι υπάρχει ένα σαφές μοτίβο που σχετίζεται με συγκεκριμένες εποχές του έτους. Κατά τους χειμερινούς μήνες, τα εναύσματα για την SAD περιλαμβάνουν τις μικρότερες ημέρες και το λιγότερο ηλιακό φως, αλλά και το να περνάτε περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους, το άγχος από τις διακοπές και τις προθεσμίες εργασίας στο τέλος του έτους. Η κατάθλιψη, από την άλλη πλευρά, μπορεί να ταξινομηθεί ως επεισοδιακή ή επαναλαμβανόμενη. Τα άτομα μπορεί να αγωνίζονται με περιόδους χαμηλής διάθεσης που ακολουθούνται από μια χαλάρωση των συμπτωμάτων. Αυτό μπορεί να συμβαίνει όλο το χρόνο ή να είναι ένα μεμονωμένο γεγονός.

Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής (SAD); 

Οι παραδοσιακές θεραπευτικές επιλογές για τη διαχείριση των συμπτωμάτων της διάθεσης SAD περιλαμβάνουν φωτοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή, θεραπείες με βιταμίνη D, ψυχοθεραπεία, κίνηση και άσκηση. Επειδή η SAD έχει ισχυρούς δεσμούς με την έλλειψη ηλιακού φωτός, η φωτοθεραπεία ή θεραπεία με έντονο φως (BLT) χρησιμοποιείται συχνά ως θεραπεία πρώτης γραμμής (Campbell et al., 2017). Η BLT χορηγείται συχνά νωρίς το πρωί με ένα κουτί φωτός. Τα άτομα εκτίθενται σε 1.000 έως 2.000 lux για περίπου 30 λεπτά και συνήθως βλέπουν βελτιώσεις στη διάθεση μέσα σε λίγες εβδομάδες.

Μπορεί η θεραπεία με νευροανάδραση να βοηθήσει άτομα με εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD);

Μια θεραπευτική επιλογή για την οποία κάποιοι ίσως δεν έχουν ακούσει είναι η νευροανάδραση. Η νευροανάδραση είναι η άμεση εκπαίδευση των εγκεφαλικών κυμάτων για τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας του εγκεφάλου. Η σχέση μεταξύ της κατάθλιψης και της λειτουργίας των εγκεφαλικών κυμάτων έχει μελετηθεί εδώ και αρκετό καιρό. Τα άτομα που παλεύουν με την κατάθλιψη παρουσιάζουν συνήθως μοτίβα ΗΕΓ που συνάδουν με χαμηλότερη από την τυπική λειτουργία βήτα, υψηλότερη από την τυπική λειτουργία θήτα και συνολικά χαμηλή νευρωνική ισχύ (Volf et al., 2002). Η χαμηλή νευρική ισχύς ισοδυναμεί με χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης και ντοπαμίνης, με αποτέλεσμα κυκλικά συμπτώματα κατάθλιψης. Το ίδιο μοτίβο παρατηρείται και στα άτομα που αγωνίζονται με SAD.

Η εκπαίδευση με τη νευροανάδραση περιλαμβάνει την εκπαίδευση των “λιγότερο από βέλτιστων” εγκεφαλικών κυμάτων ώστε να αποδίδουν πιο αποτελεσματικά και βέλτιστα. Αυτό γίνεται μέσω ενός κυκλώματος ανταμοιβής. Τοποθετούνται ηλεκτρόδια στο τριχωτό της κεφαλής που μετρούν τη δραστηριότητα των εγκεφαλικών κυμάτων. Μόλις ανιχνευθεί ένα “λιγότερο από το βέλτιστο” εγκεφαλικό κύμα, ο πελάτης θα διδαχθεί να “εκπαιδεύσει τον εγκέφαλό του” ώστε να παράγει τα επιθυμητά εγκεφαλικά κύματα.

Πώς γίνεται αυτό; Όταν ο εγκέφαλος παράγει φυσιολογικά το επιθυμητό εγκεφαλικό κύμα, θα προσφερθεί στον πελάτη μια “ανταμοιβή”, όπως ένας ευχάριστος ήχος, ένα βιντεοπαιχνίδι ή μια ευχάριστη εικόνα. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό διδάσκει στον εγκέφαλο ότι, για να λάβει την ανταμοιβή, πρέπει να παραχθεί το εγκεφαλικό κύμα “Χ”. Όσο περισσότερες συνεδρίες περνάει ένας πελάτης, τόσο περισσότερο ο εγκέφαλος μαθαίνει να παράγει το συγκεκριμένο εγκεφαλικό κύμα που εκπαιδεύεται. Σε πολυάριθμες συνεδρίες εκπαίδευσης, ο εγκέφαλος μαθαίνει να δημιουργεί το επιθυμητό εγκεφαλικό κύμα πιο γρήγορα και να το διατηρεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Όταν ο εγκέφαλος αποδίδει με μέγιστη βελτιστοποίηση, η αρνητική συμπτωματολογία, όπως η χαμηλή διάθεση, η χαμηλή ενέργεια, η κόπωση και η κοινωνική απόσυρση, μπορεί να βελτιωθεί.

Yπάρχει μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα;

Η πιο συχνή  ερώτηση που γίνεται είναι αν τα αποτελέσματα της νευροανάδρασης διαρκούν. Τα δεδομένα και οι έρευνες δείχνουν ότι ναι. Οι Cannon και Lubar (2011) παρακολούθησαν με ψυχομετρικές βαθμολογίες πριν και μετά από τους συμμετέχοντες που ολοκλήρωσαν 30 συνεδρίες εκπαίδευσης στην πρόσθια φλοιώδη έλικα. Οι διαδικασίες ανάλυσης διακύμανσης έδειξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ της γραμμής βάσης πριν και μετά: “Η νευροανάδραση LORETA στην πρόσθια φλοιώδη έλικα φαίνεται να προκαλεί μακροχρόνιες αλλαγές στο φλοιό και να παράγει σημαντικές θετικές αυξήσεις στη μνήμη εργασίας και στην ταχύτητα επεξεργασίας”. (Cannon & Lubar, 2011).

Έρευνα των Kouijzer et al. (2009) κατέδειξε σημαντική βελτίωση της εκτελεστικής λειτουργίας και της κοινωνικής συμπεριφοράς σε παιδιά με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού (ΔΑΦ) που έλαβαν θεραπεία με 40 συνεδρίες νευροανάδρασης. Επέκτειναν επίσης τα ευρήματα αναφέροντας μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της νευροανάδρασης μετά από 12 μήνες εκπαίδευσης. Επιπλέον, οι Van Doren κ.ά. (2019) κατέδειξαν την αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης με νευροανάδραση σε άτομα που αγωνίζονται με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και υποστήριξαν περαιτέρω τα αποτελέσματα που υποδεικνύουν διαρκή αποτελέσματα για τουλάχιστον 6 μήνες μετά την εκπαίδευση.

Συμπερασματικά, η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή είναι ένας κοινός αγώνας πολλών ατόμων κατά τους χειμερινούς μήνες. Μαζί με τις παραδοσιακές θεραπευτικές επιλογές της φωτοθεραπείας, της ψυχοθεραπείας, των συμπληρωμάτων και των φαρμάκων, η νευροανάδραση θεωρείται μια εναλλακτική μέθοδος θεραπείας. Ελπιδοφόρες έρευνες υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα των μακροπρόθεσμων θετικών αποτελεσμάτων και με όλο και περισσότερα άτομα να αναζητούν μη φαρμακευτικές, μη επεμβατικές εναλλακτικές λύσεις, η νευροανάδραση δεν πρέπει να αγνοηθεί.