Φώσφορος: Γιατί είναι απαραίτητος για τον ανθρώπινο οργανισμό;

Ο φώσφορος είναι ένα μέταλλο που το σώμα χρησιμοποιεί ως βασικό δομικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών και των νουκλεϊκών οξέων, αλλά εμπλέκεται επίσης σε διάφορες βιολογικές διεργασίες, όπως η παραγωγή ενέργειας, η κατασκευή των οστών και των δοντιών, η κυτταρική σηματοδότηση, κλπ.

Ο φώσφορος παίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο το σώμα επεξεργάζεται τους υδατάνθρακες ή τα σάκχαρα, ενώ βοηθά και στην απομάκρυνση αποβλήτων και αποκατάσταση των κατεστραμμένων ιστών στο σώμα.

Ο φώσφορος συμβάλει σε σωματικές λειτουργίες, οι οποίες αφορούν:

• Το νευρικό σύστημα
• Τη νεφρική λειτουργία
• Τη μυϊκή σύσπαση
• Τη ρύθμιση του καρδιακού παλμού

Οι περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν την απαραίτητη ποσότητα φωσφόρου μέσω της διατροφής τους, αλλά άτομα με ορισμένες παθήσεις, όπως η νεφρική νόσος ή ο διαβήτης, μπορεί να χρειαστεί να προσαρμόσουν την πρόσληψη του φωσφόρου τους.

Ποια είναι τα οφέλη υγείας του φωσφόρου;

Ο φώσφορος προσφέρει πολλά οφέλη για την υγεία επειδή επηρεάζει πολλά διαφορετικά συστήματα στο σώμα. Μερικά από αυτά τα οφέλη είναι τα εξής:

• Διατηρεί γερά τα οστά και τα δόντια
• Βοηθά στη συστολή των μυών
• Βοηθά στην αποκατάσταση των μυών μετά την άσκηση
• Φιλτράρει και απομακρύνει τα απόβλητα από τους νεφρούς
• Προάγει την υγιή νευρική αγωγιμότητα σε όλο το σώμα
• Αποτελεί δομικό συστατικό του DNA και RNA
• Διαχειρίζεται τη χρήση και αποθήκευση ενέργειας στο σώμα

Ποια τρόφιμα περιέχουν φώσφορο;

Οι περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν επαρκείς ποσότητες φωσφόρου μέσω της διατροφής τους, ειδικά εάν καταναλώνουν άφθονα τρόφιμα που περιέχουν πρωτεΐνη και ασβέστιο.

Τα περισσότερα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη είναι εξαιρετικές πηγές φωσφόρου. Μερικά από αυτά είναι τα εξής:

• Κοτόπουλο
• Γαλοπούλα
• Χοιρινό κρέας
• Θαλασσινά
• Ξηροί καρποί & σπόροι
• Γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά, όπως το γιαούρτι και το τυρί cottage

Άλλα τρόφιμα που έχουν χαμηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, αλλά είναι καλές πηγές φωσφόρου είναι οι εξής:

• Σκόρδο
• Πατάτες
• Δημητριακά ολικής αλέσεως
• Μπρόκολο
• Αποξηραμένα φρούτα

Ωστόσο, το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να απορροφήσει το φώσφορο από αυτά τα τρόφιμα εύκολα.

Ποια είναι η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη φωσφόρου;

Οι απαιτήσεις του ανθρώπινου οργανισμού σε φώσφορο διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και εξαρτώνται από το εάν ένα άτομο έχει υποκείμενα προβλήματα υγείας.

Για τους υγιής ανθρώπους, η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη φωσφόρου ανάλογα με την ηλικία είναι η εξής:

Οι έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες δεν χρειάζονται πρόσληψη επιπλέον φωσφόρου.

Τι κινδύνους ενέχει η πρόσληψη υπερβολικής ποσότητας φωσφόρου;

Η λήψη υπερβολικής ποσότητας φωσφόρου δεν αποτελεί πρόβλημα για τους περισσότερους ανθρώπους. Ωστόσο, για άτομα με χρόνια νεφρική νόσο ή προβλήματα επεξεργασίας του ασβεστίου στο σώμα, είναι πιθανό να παρουσιάζουν συσσώρευση υπερβολικού φωσφόρου.

Τα υπερβολικά υψηλά επίπεδα φωσφόρου στο αίμα ενός ανθρώπου, μπορεί να προκαλέσουν εξάντληση του ασβεστίου από τα οστά, αφήνοντάς τα αδύναμα. Η υπερβολική ποσότητα φωσφόρου μπορεί επίσης να συνδυαστεί με το ασβέστιο και να σχηματίσει εναποθέσεις στους μαλακούς ιστούς του σώματος, οι οποίοι μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου και θανάτου.

Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει πως η υπερβολική ποσότητα φωσφόρου στο σώμα μπορεί να είναι πιο επικίνδυνη για την υγεία απ’ ότι πίστευαν αρχικά οι ειδικοί. Συγκεκριμένα, μια μελέτη του 2017 διαπίστωσε πως η υπερβολικά υψηλή πρόσληψη φωσφόρου μπορεί να έχει τις εξής αρνητικές επιπτώσεις στα ζώα:

• Ασβεστώσεις στο καρδιαγγειακό και νεφρικό σύστημα
• Τραυματισμοί στους σωλήνες εντός των νεφρών
• Μη φυσιολογική πρωτεΐνη στα ούρα, η οποία μπορεί να υποδεικνύει βλάβη των νεφρών
• Πρόωρος θάνατος

Ωστόσο, για τον προσδιορισμό των κινδύνων της υπερβολικής πρόσληψης φωσφόρου στους ανθρώπους απαιτείται περισσότερη έρευνα.

Τι παρενέργειες μπορεί να έχει η μη επαρκής πρόσληψη φωσφόρου;

Οι περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν τις απαραίτητες ποσότητες φωσφόρου μέσω της διατροφής τους. Ορισμένες ομάδες ατόμων όμως, μπορεί να χρειάζονται περισσότερο φώσφορο. Αυτές περιλαμβάνουν τα άτομα με διαβήτη που λαμβάνουν ινσουλίνη για τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα τους και τα άτομα με διαταραχή χρήσης αλκοόλ.

Ορισμένα φάρμακα μπορεί επίσης να μειώσουν τα επίπεδα φωσφόρου στο σώμα. Αυτά είναι τα εξής:

• Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης ( ΑΜΕΑ)
• Μερικά αντιόξινα
• Κορτικοστεροειδή
• Μερικά διουρητικά
• Ορισμένα αντισπασμωδικά φάρμακα

Τα άτομα που έχουν διαβήτη ή λαμβάνουν κάποιο από τα παραπάνω φάρμακα θα πρέπει να γνωρίζουν τα συμπτώματα των χαμηλών επιπέδων φωσφόρου. Αυτά περιλαμβάνουν τα εξής:

• Απώλεια όρεξης
• Κούραση
• Πόνος στις αρθρώσεις
• Πόνος στα κόκαλα
• Αναπνευστικά προβλήματα
• Ανισορροπίες ηλεκτρολυτών
• Σύγχυση
• Ευερεθιστικότητα

Σε σπάνιες περιπτώσεις, άτομα με επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα φωσφόρου στο σώμα τους μπορεί να εμφανίσουν κώμα ή άλλες απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές υγείας.