Φθόριο: Είναι ασφαλής η χρήση οδοντόκρεμων που το περιέχουν;

Η χρήση οδοντόκρεμας για τον καθαρισμό των δοντιών είναι ένα σημαντικό μέρος της καλής στοματικής υγιεινής. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές διαθέσιμες επιλογές για οδοντόκρεμες, με αποτέλεσμα μερικές φορές να είναι δύσκολη η επιλογή της καλύτερης από αυτές.

Πολλές οδοντόκρεμες περιέχουν φθόριο, ένα μέταλλο που βρίσκεται φυσικά στο έδαφος και στα πετρώματα. Οι άνθρωποι προσθέτουν επίσης φθόριο στο νερό, τα τρόφιμα και άλλα προϊόντα. Ένα από τα οφέλη του φθορίου αφορά την προστασία της υγείας των δοντιών και γι’ αυτό πολλοί κατασκευαστές το προσθέτουν στις οδοντόκρεμες. Ωστόσο, το φθόριο σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία.

Τι συστατικά περιέχει μια οδοντόκρεμα;

Οι οδοντόκρεμες είναι ειδικά σχεδιασμένες για τον έλεγχο της οδοντικής πλάκας. Η πλάκα είναι ένα λεπτό στρώμα που σχηματίζεται στα δόντια μετά την κατανάλωση ζαχαρούχων τροφών. Τα βακτήρια που βρίσκονται στην πλάκα διασπούν το σμάλτο των δοντιών και προκαλούν τερηδόνα.

Επομένως, η οδοντόκρεμα χρησιμοποιείται από τους ανθρώπους για την απαλή απομάκρυνση της πλάκας και άλλων υπολειμμάτων από τα δόντια τους. Όλες οι οδοντόκρεμες περιέχουν ορισμένα κοινά συστατικά. Αυτά είναι τα εξής:

• Λειαντικά μέσα, όπως το ανθρακικό ή φωσφορικό ασβέστιο, για την αφαίρεση οποιουδήποτε πράγματος κολλάει στην επιφάνεια των δοντιών
• Συνδετικά συστατικά, όπως το αλγινικό νάτριο ή το κόμμι ξανθάνης, τα οποία παρέχουν ελαστικότητα στην οδοντόκρεμα και βοηθούν στην αποφυγή της ξήρανσής της
• Υγροποιητικά συστατικά, όπως η γλυκερίνη ή η προπυλενογλυκόλη, τα οποία συγκρατούν το νερό για την αποτροπή της σκλήρυνσης της οδοντόκρεμας
• Αφριστικοί παράγοντες, όπως το λαυρυλοθειικό ή το αλκυλοσουλφοηλεκτρικό νάτριο
• Συντηρητικά, για την πρόληψη της ανάπτυξης μικροοργανισμών

Μερικές οδοντόκρεμες περιέχουν και επιπλέον συστατικά, ανάλογα με τη σύνθεσή τους, όπως:

• Φθόριο
• Αρώματα, όπως η μέντα ή η μενθόλη
• Γλυκαντικά, όπως η σορβιτόλη, η γλυκερόλη και η ξυλιτόλη
• Παράγοντες κατά της ευαισθησίας, όπως χλωριούχο στρόντιο ή το νιτρικό κάλιο

Γιατί χρησιμοποιείται το φθόριο ως συστατικό στις οδοντόκρεμες;

Το φθόριο είναι ένα φυσικό μέταλλο που συναντάται στο έδαφος, στο νερό και σε πολλά τρόφιμα. Αποτελεί σημαντικό μέρος της ανάπτυξης των δοντιών σε παιδιά κάτω των 7 ετών, καθώς ενισχύει την αναπτυσσόμενη αδαμαντίνη. Σε παιδιά και ενήλικες, επιβραδύνει επίσης την ικανότητα παραγωγής οξέος της πλάκας, πράγμα το οποίο προστατεύει τα δόντια από την τερηδόνα.

Σε αρκετές χώρες, το φθόριο προστίθεται στο πόσιμο νερό, καθώς έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να μειώσει την τερηδόνα στα δόντια κατά τουλάχιστον 25%. Οι οδοντόκρεμες με φθόριο παρέχουν επίσης ένα επιπλέον στρώμα προστασίας από την τερηδόνα και τη συσσώρευση πλάκας στα δόντια.

Ποια είναι τα οφέλη του φθορίου;

Το φθόριο προστατεύει τα δόντια από την τερηδόνα, συμβάλλοντας στην ενίσχυση του αναπτυσσόμενου σμάλτου των δοντιών και στην επιβράδυνση της παραγωγής οξέος των βακτηρίων που προκαλούνται από την πλάκα.

Το φθόριο προστατεύει τα δόντια από μια διαδικασία που ονομάζεται αφαλάτωση. Η αφαλάτωση συμβαίνει όταν τα βακτήρια συνδυάζονται με σάκχαρα για να δημιουργήσουν ένα οξύ, το οποίο διαβρώνει τα δόντια.

Επιπλέον, το φθόριο προάγει την επαναμεταλλικοποίηση των δοντιών, δηλαδή την υποκατάσταση ορισμένων ιόντων ασβεστίου και φωσφόρου που έχουν χαθεί από την επιφάνεια του δοντιού, για να δημιουργηθεί μια νέα επιφάνεια ανθεκτική στα οξέα.

Τι κινδύνους μπορεί να εγκυμονεί το φθόριο;

Η υπερβολική ποσότητα φθορίου μπορεί να οδηγήσει σε φθορίωση των δοντιών. Η φθορίωση είναι μια κατάσταση που προκαλεί αλλαγή στο χρώμα του σμάλτου των δοντιών, με τη μορφή λευκών ή καφέ κηλίδων.

Η φθορίωση συνήθως εμφανίζεται σε παιδιά μικρή ηλικίας (κάτω των 8 ετών) που αντί να φτύσουν την οδοντόκρεμα μετά το πλύσιμο των δοντιών, την καταπίνουν. Οι περισσότερες περιπτώσεις φθορίωσης είναι ήπιας σοβαρότητας, ενώ σε σπάνιες σοβαρές περιπτώσεις φθορίωσης, οι αλλαγές στο σμάλτο είναι πιο αισθητές, όπως για παράδειγμα οι μαύρες κηλίδες και τα κοιλώματα στα δόντια.

Ωστόσο, ο κίνδυνος λήψης πολύ υψηλής ποσότητας φθορίου από την οδοντόκρεμα είναι χαμηλός και πρωτίστως αφορά παιδιά, που είναι πιο πιθανό να καταπιούν την οδοντόκρεμα.

Η χρόνια έκθεση σε υψηλά επίπεδα φθορίου μπορεί επίσης να οδηγήσει σε σκελετική φθορίωση. Η σκελετική φθορίωση χαρακτηρίζεται από συσσώρευση του φθορίου στα οστά, προκαλώντας δυσκαμψία και πόνο. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις μάλιστα, οι σύνδεσμοι μπορεί να ασβεστοποιηθούν, προκαλώντας πόνο και δυσκαμψία στην κίνηση. Συνήθως από το πρόβλημα προκύπτει σε περιοχές όπου το πόσιμο νερό περιέχει φυσικά υψηλά επίπεδα φθορίου.

Είναι ασφαλές το φθόριο;

Ενώ το φθόριο στις οδοντόκρεμες θεωρείται ασφαλές, υπάρχει μια συνεχής συζήτηση σχετικά με την ασφάλεια της πρόσληψής του από το νερό, τα τρόφιμα, τα στοματικά διαλύματα και άλλες πηγές.

Μερικά προβλήματα υγείας που έχουν συνδεθεί με την κατανάλωση φθορίου είναι τα εξής:

• Ακμή
• Καρδιαγγειακά προβλήματα (πχ. υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιακή ανεπάρκεια)
• Διαβήτης
• Χαμηλά ποσοστά γονιμότητας και πρώιμη εφηβεία στα κορίτσια
• Οστεοαρθρίτιδα
• Καρκίνος των οστών
• Επιπλοκές του ανοσοποιητικού συστήματος
• Χαμηλότερο IQ
• Γνωστικά ελλείμματα (πχ. διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας)
• Δυσλειτουργία του θυρεοειδούς

Ωστόσο, σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι μελέτες που συνδέουν το φθόριο με αυτά τα σοβαρά προβλήματα υγείας είναι αναξιόπιστες. Το φθόριο που χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια στο πόσιμο νερό θεωρείται ασφαλές, ενώ η πρόσληψη σωστής ποσότητάς του μπορεί να προσφέρει σημαντική προστασία στα δόντια και έχει ελάχιστες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία.

Όπως συμβαίνει και με άλλες ουσίες, η υπερβολική ποσότητα του φθορίου είναι αυτή που μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα, όπως η φθορίωση, αλλά σε μικρές ποσότητες συνεχίζει να θεωρείται ασφαλής.

Στην περίπτωση επιλογής οδοντόκρεμας με φθόριο για τα παιδιά ηλικίας έως 3 ετών, αυτή θα πρέπει να έχει επίπεδα φθορίου έως 1.000 ppm, ενώ τα παιδιά ηλικίας 3 ετών και άνω θα πρέπει να χρησιμοποιούν οδοντόκρεμα με επίπεδα φθορίου 1.350-1.500 ppm.