Φυτικές ίνες: Θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν φλεγμονώδη απόκριση που μοιάζει με αλλεργία;

Η πρόσληψη φυτικών ινών μέσω της διατροφής προσφέρει σημαντικά οφέλη υγείας κυρίως για το πεπτικό σύστημα. Οι φυτικές ίνες θεωρείται επίσης πως έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, καθώς μετά τη ζύμωσή τους από τα βακτήρια του εντέρου παράγουν μεταβολίτες λιπαρών οξέων βραχείας αλυσίδας.

Μια πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, υποστηρίζει πως η ινουλίνη, μια διαλυτή φυτική ίνα, μπορεί να αλλάξει τη σύνθεση και το μεταβολισμό της μικροχλωρίδας του εντέρου, με αποτέλεσμα να προκαλεί φλεγμονώδη απόκριση τύπου 2, η οποία παρατηρείται συνήθως σε αλλεργικές αναπνευστικές καταστάσεις.

Με άλλα λόγια, η μελέτη αυτή θέτει υπό αμφισβήτηση τη γνωστή μέχρι πρότινος σχέση μεταξύ του ανοσοποιητικού συστήματος, της μικροχλωρίδας του εντέρου και των φυτικών ινών που δρουν ως πρεβιοτικά (στην προκειμένη περίπτωση της ινουλίνης).

Πώς δρουν οι φυτικές ίνες ως πρεβιοτικά;

Η μικροχλωρίδα του εντέρου παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία του ανθρώπου και την πρόληψη ασθενειών, καθώς μπορεί να τροποποιήσει διάφορα συστατικά και μόρια που παράγει το σώμα για να συνθέσει μια μεγάλη ποικιλία βιοενεργών ενώσεων. Αυτά τα ενδιάμεσα ή τελικά προϊόντα του βακτηριακού μεταβολισμού μπορούν να επηρεάσουν την ανοσία και το μεταβολισμό του ανθρώπου.

Η διατροφή είναι ένας από τους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσει τη σύνθεση της μικροχλωρίδας του εντέρου, γεγονός το οποίο με τη σειρά του μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή των ενώσεων αυτών. Για παράδειγμα, ορισμένοι τύποι φυτικών ινών μπορούν να δράσουν ως πρεβιοτικά, δηλαδή τροφή για τα βακτήρια του εντέρου γεγονός το οποίο επηρεάζει θετικά την ανάπτυξη και δραστηριότητα της μικροχλωρίδας.

Η ζύμωση των αδιάλυτων φυτικών ινών από τα βακτήρια του εντέρου οδηγεί στην παραγωγή μεταβολιτών, όπως τα λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας, τα οποία σύμφωνα με μελέτες μπορεί να έχουν ευεργετική επίδραση στον μεταβολισμό και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι φυτικών ινών, όπως η ινουλίνη, η κυτταρίνη και η λιγνίνη, καθένας από τους οποίους επηρεάζει διαφορετικά τη σύνθεση της μικροχλωρίδας του εντέρου και τους μεταβολίτες που προέρχονται από αυτή.

Ποια είναι τα οφέλη υγείας της ινουλίνης;

Η ινουλίνη είναι ένας υδατάνθρακας που βρίσκεται σε πολλά φυτά και αποτελείται από επαναλαμβανόμενα μόρια φρουκτόζης. Η ινουλίνη δρα ως πρεβιοτικό και δεν αφομοιώνεται από το λεπτό έντερο. Στοιχεία από μελέτες υποστηρίζουν πως η ινουλίνη μπορεί να διεγείρει την παραγωγή λιπαρών οξέων βραχείας αλυσίδας και να αυξήσει τα επίπεδα των ρυθμιστικών Τ κυττάρων που μπορούν να καταστέλλουν την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα συμπληρώματα διατροφής με ινουλίνη έχουν φανεί επίσης αποτελεσματικά στην απώλεια βάρους στους ανθρώπους.

Στην προαναφερθείσα μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν την επίδραση μιας διατροφής πλούσιας σε ινουλίνη στη σύνθεση της μικροχλωρίδας του εντέρου και στη φλεγμονή.

Πώς μπορεί η ινουλίνη να επηρεάσει την εντερική μικροχλωρίδα;

Στα πλαίσια της μελέτης, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ποντίκια για να εξετάσουν το αντίκτυπο της ινουλίνης στη μικροχλωρίδα του εντέρου. Ένας μέρος των ποντικιών κατανάλωνε δίαιτα πλούσια σε ινουλίνη, ενώ το υπόλοιπο μέρος κατανάλωνε δίαιτα χωρίς ινουλίνη, αλλά με ίσες θερμίδες, για 2 εβδομάδες.

Τα αποτελέσματα έδειξαν πως η δίαιτα πλούσια σε ινουλίνη οδήγησε σε αύξηση των βακτηρίων του γένους Bacteroidetes και μείωση αυτών του Firmicutes στο έντερο. Επιπλέον, η δίαιτα πλούσια σε ινουλίνη προκάλεσε αλλαγές στα επίπεδα αρκετών μεταβολιτών που προέρχονται από τα βακτήρια, ιδιαίτερα αύξηση των χολικών οξέων στον ορό.

Τα χολικά οξέα είναι τα κύρια συστατικά της χολής, τα οποία παράγονται στο ήπαρ και διευκολύνουν την πέψη και απορρόφηση των λιπαρών στο λεπτό έντερο, ενώ σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες μπορούν να ρυθμίσουν και την ανοσολογική απόκριση.

Η μελέτη έδειξε πως η δίαιτα πλούσια σε ινουλίνη είχε ως αποτέλεσμα την πρόκληση ενός συγκεκριμένου είδους ανοσοαπόκρισης, γνωστού ως φλεγμονή τύπου 2, μέσω της αύξησης των επιπέδων χολικών οξέων που αυτή προκαλεί. Η φλεγμονή τύπου 2 παρατηρείται συνήθως στην περίπτωση αλλεργιών, άσθματος και εκζέματος.

Η ινουλίνη φάνηκε επίσης να προκαλεί ενίσχυση της έκφρασης των ανοσοκυττάρων και των φλεγμονωδών πρωτεϊνών που εμπλέκονται στη μεσολάβηση μιας φλεγμονώδους απόκρισης τύπου 2.

Πώς σχετίζεται η μικροχλωρίδα του εντέρου με την ανοσολογική απόκριση;

Μετέπειτα κατά τη διάρκεια της μελέτης, οι ερευνητές εξέτασαν το ρόλο της μικροχλωρίδας του εντέρου στην πρόκληση της επαγόμενης από την ινουλίνη φλεγμονώδους απόκρισης τύπου 2. Τότε διαπιστώθηκε πως τα ποντίκια που δεν είχαν μικροχλωρίδα εντέρου και ακολουθούσαν μια δίαιτα πλούσια σε ινουλίνη δεν εμφάνιζαν αυξημένα επίπεδα ανοσοκυττάρων (ηωσινοφίλων) στο κόλον.

Επιπλέον, τα ποντίκια που τρέφονταν με δίαιτα πλούσια σε ινουλίνη και εμβολιάστηκαν με ένα μόνο βακτηριακό στέλεχος εμφάνισαν αυξημένα επίπεδα χολικού οξέος στον ορό και φλεγμονώδη απόκριση τύπου 2. Η επαγόμενη από την ινουλίνη φλεγμονώδης απόκριση τύπου 2 δεν παρατηρήθηκε όμως σε ποντίκια που εμβολιάστηκαν με το βακτηριακό στέλεχος, αλλά δεν είχαν το λειτουργικό ένζυμο της υδρολάσης χολικού άλατος.

Αυτά τα αποτελέσματα υποδεικνύουν πως η μικροχλωρίδα του εντέρου είναι απαραίτητη για την πρόκληση φλεγμονώδους απόκρισης τύπου 2 από την ινουλίνη. Επιπλέον, η αναγκαιότητα της ύπαρξης του ενζύμου της υδρολάσης χολικού άλατος για την πυροδότηση της φλεγμονής τύπου 2 δείχνει τον ουσιαστικό ρόλο που έχει ο μικροβιακός μεταβολισμός των χολικών οξέων στην επαγόμενη από την ινουλίνη φλεγμονώδη απόκριση τύπου 2.

Συμπεράσματα

Παρόλο που η παραπάνω μελέτη σε ποντίκια έδειξε πως η πρόσληψη ινουλίνης μπορεί να προκαλέσει φλεγμονώδη απόκριση τύπου 2, αυτό δεν σημαίνει πως αναιρούνται όλα τα οφέλη των φυτικών ινών για την υγεία συνολικά. Αντιθέτως, τα ευρήματα αυτής της μελέτης τονίζουν τη σημασία επιλογής των καλύτερων πηγών φυτικών ινών, όπως είναι τα ολόκληρα, φρέσκα φρούτα και λαχανικά, αντί για τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τα συμπληρώματα διατροφής.