Γιατί αηδιάζουμε με τον έμετο κάποιου άλλου;

Το αίσθημα αηδίας που νιώθουμε κάποιες φορές, είναι ένα χρήσιμο εξελικτικό εργαλείο του σώματος, για να μας αποτρέπει από παθογόνα και μικρόβια. Το αίσθημα αηδίας περιλαμβάνει τη ναυτία, την τάση προς έμετο και την ανάγκη απομάκρυνσης από την εστία που μας την προκαλεί. Αυτά τα συμπτώματα υπάρχουν για να μας προστατεύουν από μικρόβια που μπορεί να συναντήσουμε κατά την λήψη τροφής ή κατά την τυχαία επαφή. Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά τα εκτοπαράσιτα, όπως για παράδειγμα ψύλλους, τσιμπούρια, ή ψείρες, οι αντιδράσεις αυτές δεν παρέχουν καμία προστασία. Έτσι, πιστεύεται ότι υπάρχουν άλλοι μηχανισμοί που θα πρέπει να μας προστατεύουν από αυτά. Εκεί φαίνεται να συμβάλλουν καλύτερα άλλου είδους συμπεριφορικά προσαρμοσμένες κινήσεις όπως το ξύσιμο, το σκάλισμα, το τίναγμα των μυών και η κίνηση της ουράς (όταν πρόκειται για ζώο).

Αυτές τις διαφορές επιχείρησε και μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο Nottingham Trent, το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και το Πανεπιστήμιο του Vrije. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι έχουν δύο σαφώς διαχωρισμένες αντιδράσεις όταν αηδιάζουν και όταν τους προκαλείται φαγούρα. Το άρθρο τους δημοσιεύτηκε στο Proceedings of the Royal Society B.

Στοιχεία από προηγούμενες έρευνες δείχνουν ότι δεν αντιδρούν όλοι με τον ίδιο τρόπο σε ότι τους αηδιάζει. Για παράδειγμα το να βρει κανείς ένα τσιμπούρι ή μια ψείρα στο τριχωτό της κεφαλής ενός μωρού, δεν θα επιφέρει την ίδια αντίδραση με το να δει τον εμετό ή τα περιττώματα του ίδιου μωρού. Σε αυτή τη νέα προσπάθεια, οι ερευνητές αναρωτήθηκαν εάν η φύση έχει δώσει στους ανθρώπους διαφορετικά είδη αντιδράσεων για πρακτικούς λόγους.

Το έναυσμα για αυτή την μελέτη ήταν η παρατήρηση από τους ερευνητές, της ύπαρξης ενός μοτίβου στις αντιδράσεις των ατόμων, ανάλογα με την πηγή του αηδιαστικού γεγονότος. Αυτό που παρατηρήθηκε ήταν ότι, οι άνθρωποι έτειναν να αισθάνονται ναυτία όταν έρχονται αντιμέτωποι με κάτι που μπορεί να είναι ένα εσωτερικό πρόβλημα για αυτούς. Ο έμετος στο πάτωμα του μπάνιου, για παράδειγμα, μπορεί να υποδηλώνει ότι ένα παιδί είναι άρρωστο, και επομένως φέρει κάποια ασθένεια, ή ότι έχει φάει κάτι που οι άλλοι δεν θα πρέπει να φάνε. Στην αντίθετη περίπτωση, η θέα ενός τσιμπουριού ή μια ψείρας είναι πιο πιθανό να φέρει την ανάγκη για ξύσιμο. Για παράδειγμα συχνά οι άνθρωποι όταν συζητούν για ψείρες, έχουν την τάση να ξύνονται περισσότερο. Μια τέτοια αντίδραση, πρότειναν οι ερευνητές, μπορεί να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση για τους άλλους, βοηθώντας τους να αποτρέψουν οι ίδιοι τη μόλυνση.

Τι πειράματα έκαναν οι ερευνητές;

Η συνολική έρευνα αποτελούταν από τρείς επιμέρους υπο-έρευνες, που διεξήχθησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, από εργαζόμενους μέσω του Amazon’s Mechanical Turk, στην Καλιφόρνια, από φοιτητές ενός δημόσιου πανεπιστημίου, και στη Σανγκάη, από ανθρώπους που βρίσκονταν σε δημόσιες περιοχές. Το σύνολο των ατόμων που συμμετείχαν, ήταν περίπου 1000, και σε όλες τις έρευνες ακολουθήθηκε μια κοινή πορεία. Τα άτομα εκτίθεντο σε βίντεο που ήταν αηδιαστικά και περιείχαν για παράδειγμα σάπιο κρέας, βρώμικες τουαλέτες ή περιλάμβαναν τσιμπούρια και κουνούπια. Έπειτα ζητούνταν από τα άτομα να περιγράψουν το πως ένιωθαν γι’αυτά τα βίντεο. Υπήρχαν για παράδειγμα χαρακτηρισμοί όπως, «ένιωσα φαγούρα», «αηδίασα», «ανατρίχιασα», «ήθελα να κάνω εμετό» κ.α.

Πώς αντιδρά ο άνθρωπος στη θέα του εμέτου ή ενός παρασίτου;

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι εθελοντές αντέδρασαν πράγματι όπως είχαν προβλέψει – ναυτία όταν κοιτούσαν βίντεο με πράγματα που μπορεί να επηρεάσουν το στομάχι ή το έντερο τους και φαγούρα σε σημείο που να θέλουν να ξυστούν, όταν έβλεπαν πράγματα που θα μπορούσαν να ενοχλήσουν το δέρμα τους.