Γιατί δεν θυμόμαστε τα όνειρά μας όταν ξυπνάμε;

Τα όνειρα αποτελούν αντικείμενο μελέτης εδώ και πάρα πολλά χρόνια και συνεχίζει να είναι ένα πολύ ενδιαφέρον αντικείμενο. Τα όνειρα αποτελούν μία σειρά από εικόνες, σκέψεις και αισθήσεις που συμβαίνουν στο μυαλό μας την ώρα που κοιμόμαστε. Οι περισσότεροι άνθρωποι ονειρεύονται κάθε βράδυ, ωστόσο κάποιοι μπορούν να θυμηθούν κάποια κομμάτια των ονείρων τους, ενώ άλλοι δεν έχουν καμία ανάμνηση από αυτά.

Γιατί δεν θυμόμαστε τα όνειρά μας;

Είναι πολύ δύσκολο να εξακριβωθεί ο λόγος για τον οποίο κάποιοι άνθρωποι θυμούνται περισσότερα κομμάτια των ονείρων τους από ότι άλλοι, ωστόσο οι άνθρωποι ονειρεύονται κάθε βράδυ. Πράγματα που έχουν αποθηκευτεί στη μακροπρόθεσμη ή βραχυπρόθεσμη μνήμη του ατόμου, πιθανά και πράγματα τα οποία δεν μπορούν να ανασύρουν τα άτομα όσο είναι ξύπνια, αναδύονται και μπορεί να εμφανιστούν με κάποιον τρόπο μέσα στο όνειρο.

Σύμφωνα με κάποιες έρευνες, το γεγονός ότι ξεχνάμε τα όνειρά μας οφείλεται στις αλλαγές στα επίπεδα ακετυλοχολίνης και νορεπινεφρίνης την ώρα του ύπνου. Τόσο η ακετυλοχολίνη όσο και η νορεπινεφρίνη είναι νευροδιαβιβαστές, μεταφέρουν μηνύματα μέσω των νευρώνων του νευρικού συστήματος. Είναι και οι δύο πολύ σημαντικές για την ανάκληση αναμνήσεων και όταν κοιμόμαστε, τα επίπεδα και των δύο πέφτουν δραματικά. Όταν όμως βρισκόμαστε στη διάρκεια του ύπνου REM (Rapid Eye Movement), οι έρευνες αυτές έδειξαν ότι η ακετυλοχολίνη επανέρχεται στα επίπεδα που ήταν όσο ήμασταν ξύπνιοι, αλλά η νοραδρεναλίνη παραμένει πολύ χαμηλή. Αυτός φέρεται να είναι και ο λόγος που ξεχνάμε τα όνειρά μας, ωστόσο χρειάζεται ακόμα αρκετή έρευνα για να είμαστε σίγουροι.

Άλλες έρευνες έδειξαν ότι δεν “κοιμούνται” όλες τις περιοχές του εγκεφάλου ταυτόχρονα, και ο ιππόκαμπος, που είναι το μέρος του εγκεφάλου υπεύθυνο για τη μεταφορά της βραχυπρόθεσμης σε μακροπρόθεσμη μνήμη, είναι από τα τελευταία μέρη που “κοιμούνται”, αλλά και από τα μέρη που “ξυπνούν” τελευταία. Σε αυτή την περίπτωση, στο χρονικό διάστημα στο οποίο έχετε ξυπνήσει αλλά ο ιππόκαμπός σας δεν είναι πλήρως λειτουργικός, ξεχνάτε το όνειρο που είδατε. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι ο ιππόκαμπος παραμένει ανενεργός το βράδυ όσο κοιμάστε, είναι μάλιστα ένα πολύ ενεργό μέρος του εγκεφάλου το οποίο αποθηκεύει τις υπάρχουσες αναμνήσεις.

Υπάρχει ακόμα η πιθανότητα τα όνειρά μας να μην είναι αρκετά έντονα και αξιοσημείωτα, ώστε να τα θυμόμαστε την επόμενη μέρα. Άλλα όνειρα είναι περισσότερο έντονα και συναισθηματικά φορτισμένα, ενώ άλλα μας περνούν αδιάφορα, όπως και οι διαφορές καταστάσεις στην καθημερινότητά μας. 

Σκεφτείτε ακόμα ότι βλέπουμε τόσα πολλά όνειρα, τόσες πολλές διαφορετικές εικόνες και παραστάσεις, που αν θυμόμασταν το παραμικρό όνειρο που βλέπαμε, υπάρχει πιθανότητα να αρχίζαμε να διαστρεβλώναμε στο μυαλό μας το τι είναι πραγματικό και τι όχι. Θα μας ήταν πολύ δύσκολο να ξεχωρίσουμε το όνειρο από την πραγματικότητα και αυτό θα είχε φυσικά πολύ αρνητικές συνέπειες για τη ζωή και την καθημερινότητά μας.

Υπάρχει τρόπος να θυμόμαστε τα όνειρά μας;

Μπορείτε να δοκιμάσετε να καταγράφετε ό,τι θυμόσαστε από τα όνειρά σας με το που ξυπνήσετε, καθώς όσο περνάνε τα πρώτα δευτερόλεπτα θα είναι όλο και πιο δύσκολο να θυμηθείτε ακόμα και τι βλέπατε ακριβώς την ώρα που ξυπνήσατε. Ακόμα, μπορείτε να προσπαθήσετε να διατηρήσετε τη ανάμνηση του ονείρου σας ζωντανή, ξαναπαίζοντάς την πολλές φορές στο μυαλό σας, μέχρι ο ιππόκαμπός σας να ξυπνήσει κανονικά και να μπορέσει να αποθηκεύσει την ανάμνηση.

Ο ύπνος και τα όνειρα είναι περίπλοκες καταστάσεις, αλλά ακόμα πιο περίπλοκη είναι η λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου και το πώς ο εγκέφαλος επεξεργάζεται και αντιδρά ή ακόμα και δημιουργεί αναμνήσεις και εικόνες. Δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητό το γιατί κάποιοι άνθρωποι θυμούνται περισσότερα από άλλους, παρόλο που υπάρχουν κάποιες αναφορές, ούτε το γιατί ξεχνάμε τα όνειρά μας.