Γιατί η σεξουαλική επιθυμία είναι σημαντική στην ψυχολογία μιας σχέσης;

Η ερωτική έλξη είναι σημαντική για τη διατήρηση ευτυχισμένων ερωτικών σχέσεων. Δεν χρειάζεται να βασιστείτε σε περίπλοκες ερευνητικές μεθόδους για να το γνωρίζετε αυτό. Μπορείτε να ρωτήσετε απευθείας τους ανθρώπους γιατί κάνουν σεξ και θα μάθετε ότι συχνά κάνουν σεξ για να ενισχύσουν τις σχέσεις τους. Λειτουργούν όμως ανάλογα. Για παράδειγμα, όταν βιώνουν έντονο πάθος για έναν σύντροφο, οι άνθρωποι είναι πιθανό να εκφράζουν στοργή για τον σύντροφο αυτό και να έχουν θετικά συναισθήματα για τη σχέση τους. Ακόμα και η απλή φαντασίωση ότι κάνουν σεξ με τους σημερινούς συντρόφους τους προβλέπει την πραγματική εμπλοκή σε συμπεριφορές που βελτιώνουν τη σχέση, όπως η έκφραση αγάπης για τους συντρόφους ή τα κομπλιμέντα. Η σεξουαλική επιθυμία, ωστόσο, τείνει να μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, με πολλά ζευγάρια να μην καταφέρνουν να διατηρήσουν τη σεξουαλική ικανοποίηση στις μακροχρόνιες σχέσεις τους. Μερικές φορές αυτή η μείωση της επιθυμίας υποδηλώνει ευρύτερα προβλήματα της σχέσης. Μια πρόσφατη έρευνα  προτείνει ότι η σεξουαλική επιθυμία χρησιμεύει ως μέτρο της αξίας ενός συντρόφου ως συντρόφου που διασφαλίζει ότι μόνο οι σχέσεις με αξιόλογους συντρόφους θα διατηρηθούν. Συγκεκριμένα, η επιθυμία (ή η έλλειψή της) μπορεί είτε να προωθήσει μια σχέση με έναν αξιόλογο σύντροφο, είτε να μειώσει την επένδυση σε μια σχέση με έναν σύντροφο που δεν φαίνεται πλέον κατάλληλος.

Γιατί η σεξουαλική επιθυμία είναι τόσο σημαντική για μια σχέση;

Για να ελεγχθεί αυτή η πιθανότητα, πραγματοποιήθηκαν πέντε μελέτες που εξέτασαν κατά πόσον η βίωση σεξουαλικής επιθυμίας για τον σύντροφο αυξάνει την πιθανότητα εμπλοκής σε συμπεριφορές που συμβάλλουν στη διατήρηση μιας ικανοποιητικής στενής σχέσης με την πάροδο του χρόνου (π.χ. θυσίες προς όφελος του συντρόφου). Διερευνήθηκε επίσης κατά πόσον οι αντιλήψεις για την αξία του συντρόφου του εξηγούν γιατί η επιθυμία αυτού του συντρόφου παρακινεί την ενεργοποίηση τέτοιων συμπεριφορών.

Στην πρώτη και τη δεύτερη μελέτη, οι ερωτικά εμπλεκόμενοι συμμετέχοντες αναβίωσαν μια δραστηριότητα που βίωσαν με τον σύντροφό τους, η οποία ήταν είτε σεξουαλική είτε μη σεξουαλική. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες βαθμολόγησαν την επιθυμία τους να κάνουν κάτι που θα έκανε τον σύντροφό τους ευτυχισμένο (μελέτη 1) ή αποκάλυψαν ένα πρόσφατο προσωπικό γεγονός στον σύντροφό τους κατά τη διάρκεια μιας βιντεοσκοπημένης αλληλεπίδρασης πρόσωπο με πρόσωπο (μελέτη 2). Οι κριτές που παρακολούθησαν αυτές τις αλληλεπιδράσεις αξιολόγησαν τις συμπεριφορικές εκφράσεις ανταπόκρισης του συντρόφου στους λόγους (συμπεριφορές που σηματοδοτούν κατανόηση και φροντίδα, όπως η ακρόαση και η κοινοποίηση συναισθημάτων αγάπης για τον σύντροφο).

Επικεντρωθήκαμε στην παροχή ανταπόκρισης επειδή τέτοιες εκφράσεις φροντίδας και ενδιαφέροντος σηματοδοτούν ότι ο σύντροφος είναι πρόθυμος να επενδύσει στη σχέση και μπορεί να υπολογίζει κανείς ότι θα υποστηρίξει τις ανάγκες του άλλου συντρόφου. Διαπιστώθηκε ότι η βίωση σεξουαλικής επιθυμίας για έναν σύντροφο οδήγησε σε αυξημένη επιθυμία να κάνει κανείς κάτι που θα έκανε αυτόν τον σύντροφο ευτυχισμένο, καθώς και σε συμπεριφορά που ανταποκρίνεται περισσότερο στις αποκαλύψεις αυτού του συντρόφου. Στην τρίτη μελέτη , επιδιώχθηκε να αποδειχθεί ότι η αντίληψη των συντρόφων ως πολύτιμων συντρόφων αυξάνει την επιθυμία για αυτούς τους συντρόφους, παρακινώντας έτσι την επένδυση στη διατήρηση της σχέσης μαζί τους. Για το σκοπό αυτό, οι συμμετέχοντες που συμμετείχαν σε ερωτικές σχέσεις θυμήθηκαν ένα γεγονός στο οποίο είτε εκτιμούσαν ιδιαίτερα είτε λιγότερο τον σύντροφό τους. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες αξιολόγησαν τον βαθμό στον οποίο βίωναν τη σεξουαλική επιθυμία για τον σύντροφό τους και σημείωσαν πόσες θεραπείες spa (από 5) επιθυμούσαν να μεταβιβάσουν στον σύντροφό τους σε περίπτωση που κέρδιζαν μια λαχειοφόρο αγορά, η οποία διεξήχθη στο τέλος της μελέτης. Ο μεταφερόμενος αριθμός θεραπειών spa χρησιμοποιήθηκε ως δείκτης επένδυσης στη σχέση. Διαπιστώσαμε ότι η ανάκληση ενός γεγονότος στο οποίο ο σύντροφος του ατόμου εκτιμήθηκε αύξησε τη σεξουαλική επιθυμία για τον εν λόγω σύντροφο. Η αυξημένη επιθυμία, με τη σειρά της, προέβλεπε τη μεταφορά περισσότερων θεραπειών spa στον σύντροφο.

Στην τέταρτη μελέτη, διερευνήσαν κατά πόσον αυτά τα ευρήματα θα ίσχυαν σε περιβάλλοντα που είναι πιο φυσικά. Για το σκοπό αυτό, και τα δύο μέλη των συμμετεχόντων ρομαντικών ζευγαριών συμπλήρωσαν ένα καθημερινό ημερολόγιο για τρεις εβδομάδες, στο οποίο κατέγραφαν ανεξάρτητα τις αντιλήψεις τους για την αξία του συντρόφου τους ως συντρόφου (π.χ. “Αν ο σύντροφός μου ήταν ελεύθερος, θα τον κυνηγούσαν άτομα του αντίθετου φύλου”), την επιθυμία τους να κάνουν σεξ με αυτόν τον σύντροφο (π.χ. “Ενδιαφερόμουν πολύ να κάνω σεξ με τον σύντροφό μου σήμερα”) και τον βαθμό στον οποίο ο σύντροφός τους είχε συμπεριφερθεί θετικά απέναντί τους εκείνη την ημέρα (π.χ. “Ο σύντροφός μου συμπεριφέρθηκε στοχαστικά απέναντί μου σήμερα”).

Στην τελευταία μελέτη, διερευνήσαμε κατά πόσον το μοντέλο αυτό θα επεκτεινόταν στη θυσία για τον σύντροφο, η οποία είναι μια άλλη, πιο δαπανηρή συμπεριφορά που σηματοδοτεί τη φροντίδα για την ευημερία του συντρόφου. Για τον σκοπό αυτό, σε μηνιαία διαστήματα κατά τη διάρκεια έξι μηνών, και τα δύο μέλη των ζευγαριών που έβγαιναν ραντεβού ανέφεραν την αξία του συντρόφου τους, τα συναισθήματα πάθους για τον σύντροφό τους και τις θυσίες για τον σύντροφό τους (π.χ. “Συχνά παραμερίζω τα δικά μου συμφέροντα για χάρη της σχέσης μου με τον σύντροφό μου”). Και στις δύο μελέτες, διαπιστώσαμε ότι η αντίληψη των συντρόφων ως πολύτιμων συντρόφων προέβλεπε την επιθυμία για αυτούς τους συντρόφους, η οποία, με τη σειρά της, προέβλεπε την εμπλοκή σε συμπεριφορές που συμβάλλουν στην προώθηση της ευημερίας της σχέσης (συμπεριφορά θετική προς τους συντρόφους και θυσίες γι’ αυτούς)

Συνολικά, τα ευρήματά μας καταδεικνύουν ότι η σεξουαλική επιθυμία λειτουργεί ως μηχανισμός που ενθαρρύνει την επένδυση σε συντρόφους που θεωρούνται ότι αξίζει να διατηρηθούν. Η δυναμική αυτή, ωστόσο, μπορεί να ποικίλλει κατά τη διάρκεια των σχέσεων, καθώς το μέλλον μπορεί να φέρει μαζί του ανεπιθύμητες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο γίνονται αντιληπτοί οι σύντροφοι. Στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης της σχέσης, οι άνθρωποι συχνά συγκαλύπτουν τα ελαττώματά τους, ενώ αργότερα γίνονται σταδιακά απρόσεκτοι στις ανάγκες του άλλου, για παράδειγμα. Η κοινωνική θέση, η υγεία, η σωματική ελκυστικότητα και η ευημερία μπορεί επίσης να φθίνουν (και να αυξάνονται) με το χρόνο.

Η μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας μπορεί να οφείλεται, τουλάχιστον εν μέρει, σε τέτοιες αλλαγές στην αντίληψη της αξίας των συντρόφων, που μπορεί τελικά να αποτρέψουν μελλοντικές επενδύσεις στην τρέχουσα σχέση. Οι παρεμβάσεις σε ζευγάρια που επικεντρώνονται στη μείωση των αρνητικών διεργασιών της σχέσης που διαβρώνουν την αντίληψη της αξίας του συντρόφου του συντρόφου μπορεί να ενισχύσουν τη σεξουαλική επιθυμία και έτσι να συμβάλουν στη διατήρηση της σχέσης μακροπρόθεσμα.