Γνωρίζεις τι είναι το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο και πως σχετίζεται με τον πόνο;

Το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον George Engel το 1977, υποδεικνύοντας ότι για την κατανόηση της ιατρικής κατάστασης ενός ατόμου δεν πρέπει να λαμβάνονται υπόψη μόνο οι βιολογικοί παράγοντες, αλλά και οι ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες.

• Βιο (φυσιολογική παθολογία)
• Ψυχο (σκέψεις συναισθήματα και συμπεριφορές όπως ψυχολογική δυσφορία, πεποιθήσεις φόβου/αποφυγής, τρέχουσες μέθοδοι αντιμετώπισης και απόδοση ευθυνών)
• Κοινωνικοί (κοινωνικοοικονομικοί, κοινωνικοπεριβαλλοντικοί και πολιτισμικοί παράγοντες, όπως εργασιακά ζητήματα, οικογενειακές συνθήκες και παροχές/οικονομία)

Αυτό το μοντέλο χρησιμοποιείται συνήθως στον χρόνιο πόνο, με την άποψη ότι ο πόνος είναι ένα ψυχοφυσιολογικό πρότυπο συμπεριφοράς που δεν μπορεί να κατηγοριοποιηθεί μόνο σε βιολογικούς, ψυχολογικούς ή κοινωνικούς παράγοντες. Υπάρχουν προτάσεις ότι η φυσικοθεραπεία θα πρέπει να ενσωματώνει ψυχοθεραπεία για την αντιμετώπιση όλων των συνιστωσών που συνθέτουν την εμπειρία του χρόνιου πόνου.

Οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να γνωρίζουν πώς αλληλεπιδρούν οι βιοψυχοκοινωνικοί παράγοντες στους ασθενείς με χρόνιο πόνο για να εξηγήσουν τη διαιώνιση αυτής της κατάστασης και να το χρησιμοποιήσουν ως βάση για τον σχεδιασμό του προγράμματος παρέμβασης. Τα στοιχεία έχουν προτείνει μια κλινική βιοψυχοκοινωνική αξιολόγηση για την αντιμετώπιση των ασθενών με χρόνιο πόνο, προκειμένου να κατανοηθεί και να εξηγηθεί ο κυρίαρχος μηχανισμός του πόνου και οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες που μπορούν ή δεν μπορούν να τροποποιηθούν για τον ασθενή ώστε να βελτιωθεί η κατάστασή του.

Αυτή η κλινική αξιολόγηση πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια της συλλογής δεδομένων στην είσοδο του ασθενούς. Προτείνεται ένας πρακτικός οδηγός για τη λήψη βιοψυχοκοινωνικών δεδομένων με τη χρήση του μοντέλου PSCEBSM (πόνος-σωματικοί και ιατρικοί παράγοντες-γνωστικοί παράγοντες-συναισθηματικοί παράγοντες-συμπεριφορικοί παράγοντες-κοινωνικοί παράγοντες-κίνητρα).

Ποιοι είναι οι τύποι πόνου;

Κλινική αναγνώριση και διαφοροποίηση του κυρίαρχου μηχανισμού πόνου:

• νοσηρός πόνος
• νευροπαθητικός πόνος
• μη νευροπαθητικός πόνος κεντρικής ευαισθητοποίησης

Χρησιμοποιώντας τα ακόλουθα εργαλεία:

1. Κριτήρια ταξινόμησης για τη διαφοροποίηση του κυρίαρχου πόνου που προτάθηκαν από τους Nijs και συνεργάτες.
2. Δείκτης διάχυτου πόνου/Διάγραμμα σώματος : ≥ 7 βαθμολογία που υποδηλώνει γενικευμένο πόνο, επομένως μη νευροπαθητικό πόνο κεντρικής ευαισθητοποίησης
3. Απογραφή κεντρικής ευαισθητοποίησης (CSI) : βαθμολογία 40 που υποδηλώνει μη νευροπαθητικό πόνο κεντρικής ευαισθητοποίησης

Ποιοι είναι οι σωματικοί και ιατρικοί παράγοντες του πόνου;

Για επαγγελματίες υγείας η φυσική εξέταση είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος της παρέμβασής του – απαραίτητο για:

1. Να γνωρίζει ότι ορισμένα ευρήματα των κλινικών εξετάσεων, όπως η κινητικότητα, η δύναμη, η νευροδυναμική, ο συντονισμός κ.λπ. μπορεί να μεταβληθούν, επειδή υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθησία στη μηχανική διέγερση και τροποποιημένα κινητικά πρότυπα σε ασθενείς με μη νευροπαθητικό πόνο κεντρικής ευαισθητοποίησης.
2. Κύριος στόχος σε αυτό το στάδιο είναι να αξιολογηθεί η ποιότητα της κίνησης, εάν το μοτίβο κίνησης προκαλεί την επιμονή του πόνου και εάν υπάρχει κινησιοφοβία
3. Ρωτήστε για τρέχουσες ή προηγούμενες καταστάσεις υγείας, τη μη χρήση τμημάτων του σώματος, τις αλλαγές στα πρότυπα κίνησης, την ικανότητα άσκησης, τη δύναμη και τον μυϊκό τόνο κατά την κίνηση, τη δράση του φαρμάκου στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα.

Πώς επηρεάζουν οι γνώσεις-αντιλήψεις τον πόνο;

Και τα δύο επηρεάζουν βιολογικά την υπερευαισθησία στον εγκέφαλο ενεργοποιώντας τον πόνο και επηρεάζουν επίσης τους συναισθηματικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες:

1. Ρωτήστε για τις αντιλήψεις: προσδοκίες από την παρέμβαση, προσδοκίες για την πρόγνωση του πόνου τους, κατανόηση της κατάστασής τους και των στρατηγικών που έχουν στη διάθεσή τους για να αντιμετωπίσουν την κατάστασή τους, τι αντιπροσωπεύει συναισθηματικά ο πόνος
2. Σύντομο ερωτηματολόγιο αντίληψης της ασθένειας (Brief Illness Perception Questionnaire – Brief IPQ)
3. Κλίμακα καταστροφοποίησης του πόνου (PCS)

Πώς επηρεάζουν οι συναισθηματικοί παράγοντες τον πόνο;

Ρωτήστε αν υπάρχει φόβος για συγκεκριμένες κινήσεις, συμπεριφορές αποφυγής, ψυχολογική τραυματική εμφάνιση του πόνου, ψυχολογικά προβλήματα στην εργασία, την οικογένεια, τα οικονομικά, την κοινωνία κ.λπ. Προτείνεται επίσης η χρήση των ακόλουθων κλιμάκων:

1. State-Trait Anxiety Inventory (STAI)
2. Tampa-Scale of Kinesiophobia (TSK) και Fear Avoidence Belief Questionare
3. Injustice Experience Questionnaire (IEQ)
4. Ερωτηματολόγιο υγείας ασθενών-2 (PHQ-2), ή Ερωτηματολόγιο υγείας ασθενών-9 (PHQ-9), ή Κλίμακα κατάθλιψης του Κέντρου Επιδημιολογικών Μελετών (CES-D)

Πως επηρεάζεται η συμπεριφορά από τον πόνο;

Μπορεί να οδηγήσει στην αποφυγή δραστηριότητας ή κίνησης λόγω φόβου, η οποία με τη σειρά της παρουσιάζεται ως σωματική αδράνεια ή αχρηστία και, τελικά, αναπηρία. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να αξιολογηθεί η συμπεριφορά και οι προσαρμογές που έχει κάνει ο ασθενής λόγω του πόνου.

Πως επηρεάζουν οι κοινωνικοί παράγοντες τον πόνο;

Αναφέρεται στους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες στους οποίους αναπτύσσεται ο ασθενής, οι οποίοι μπορεί να είναι χρήσιμοι και υποστηρικτικοί ή επιβλαβείς και στρεσογόνοι για τη βελτίωση της κατάστασης της υγείας του ασθενούς. Η συλλογή δεδομένων μπορεί να χωριστεί ως εξής:

• Στέγαση ή κατάσταση διαβίωσης
• Κοινωνικό περιβάλλον
• Εργασία
• Σχέση με το σύντροφο
• Προηγούμενες παρεμβάσεις

Παίζουν ρόλο τα κίνητρα στην αντίληψη του πόνου;

Η αξιολόγηση των κινήτρων στον ασθενή και της προθυμίας του να αλλάξει είναι χρήσιμη για την τροποποίηση των σκέψεών του σχετικά με τη σχέση πόνου-κινησιοφοβίας, πόνου-αναπηρίας και αποδοχής-καταστολής. Για το σκοπό αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί η ακόλουθη κλίμακα:

Κλίμακα ψυχολογικής δυσκαμψίας στον πόνο (PIPS)

Ποια είναι η κλινική συμβολή του βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου;

Η χρήση του βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου ως οδηγό κλινικής πρακτικής στην αποκατάσταση επιτρέπει στους επαγγελματίες υγείας να γνωρίζουν όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση της υγείας του ασθενούς. Επιπλέον, επιτρέπει να τεθούν τα θεμέλια της εκπαίδευσης στη νευροεπιστήμη του πόνου.

Οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες που αντιμετωπίζει ο ασθενής μπορεί να σημαίνουν την παρέμβαση και άλλων επαγγελματιών υγείας δηλαδή είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη τα επαγγελματικά όρια, καθώς και οι ηθικές αρχές που εξασφαλίζουν την ολοκληρωμένη διαχείριση του ασθενούς.