Γονική ενσυνειδητότητα: Θέλετε να μεγαλώσετε παιδιά ευτυχισμένα με αυτοπεποίθηση;

Αλλάζοντας συμπεριφορά μπορείτε να μεγαλώσετε συνεργάσιμα παιδιά;

Σήμερα, η κουλτούρα που κυριαρχεί είναι μια κουλτούρα αποσύνδεσης σε πολλαπλά επίπεδα. Η διακοπή της σχεσιακής σύνδεσης από την έλλειψη γονικής παρουσίας επιδεινώνεται από τη συμπεριφορά των γονέων που δεν αποτελεί πρότυπο για το τι περιμένουν οι γονείς από τα παιδιά. Δηλαδή, οι γονείς διατάζουν, απειλούν, τιμωρούν τα παιδιά -χρησιμοποιούν εξαναγκασμό και παιχνίδια εξουσίας– αλλά περιμένουν από τα παιδιά να συμπεριφέρονται με σεβασμό και συνεργασία. Είναι δύσκολο να μεγαλώσει κανείς “καλά” παιδιά όταν οι γονείς αποτελούν πρότυπο “κακής” συμπεριφοράς.

Στο βιβλίο της «Raising good humans: A mindful guide to breaking the cycle of reactive parenting and raising kind kind, confident kids, η Hunter Clarke-Fields» προσφέρει έναν τρόπο για να αλλάξετε αυτές τις συμπεριφορές και να μάθετε να επιδεικνύετε με γνώμονα το μυαλό σας τη συμπεριφορά σεβασμού που αναμένεται από το παιδί σας. Αντί να είστε αντιδραστικοί, μαθαίνετε τρόπους να ικανοποιείτε τις ανάγκες του παιδιού σας και τις δικές σας με ήρεμους τρόπους. Ο Clarke-Fields το αποκαλεί “mindful parenting”

Τι είναι η ενσυνειδητότητα;

Η ενσυνειδητότητα είναι “η επίγνωση που προκύπτει μέσα από την προσοχή που δίνεται σκόπιμα, στην παρούσα στιγμή και χωρίς κριτική” (Kabat-Zinn, 2018, σ. xxxiv).

Τι είναι η ενσυνείδητη γονική μέριμνα;

Σημαίνει να είμαστε συναισθηματικά παρόντες, ήρεμοι, αυθεντικοί και ελεύθεροι, έτοιμοι να αναπτυχθούμε και να μάθουμε από τις προκλήσεις της γονικής μέριμνας. Οι ενσυνείδητοι γονείς έχουν αυτοσυμπόνια, απελευθερώνονται από το τοξικό στρες και τις περιοριστικές ιστορίες για να αφήσουν την αυθεντική τους φύση να λάμψει. Αγκαλιάζουν την ατέλεια, δίνουν έμφαση στην ενσυναίσθηση αντί για την υπακοή, στη σοφία αντί για την αντιδραστικότητα. Μία από τις βασικές πτυχές της αυτο-θεραπείας είναι να περνάμε περισσότερο χρόνο σε μια προσεκτική μη-αντιδραστικότητα, η οποία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των εναυσμάτων που πυροδοτούν το στρες-αντίδραση. Υπενθυμίζουμε ότι όταν ενεργοποιείται η αντίδραση στο στρες, η ροή του αίματος μετατοπίζεται από τη σκέψη ανώτερης τάξης προς την κινητοποίηση για μυϊκή δράση (Arnsten, 2009). Απλώς δεν σκέφτεται κανείς τόσο καλά.

Από την άλλη πλευρά, όσο πιο προσεκτικός είναι κανείς -παρουσία που δεν είναι επικριτική- τόσο πιο εξασκημένος γίνεται ο εγκέφαλος στη διατήρηση της ηρεμίας. Αυτό συρρικνώνει επίσης την αμυντικότητα και την επίρριψη ευθυνών στους άλλους για τα συναισθήματά του, πράγμα κρίσιμο για τη γονική μέριμνα και την καθημερινή ζωή.

Το να είστε νοερά παρών διευκολύνει την αναγνώριση και την έκφραση των συναισθημάτων σας (π.χ. γκρίνια, ενόχληση) πριν αυτά κλιμακωθούν και χάσετε ανεξέλεγκτα την ψυχραιμία σας. Η ενσυνειδητότητα καθιστά επίσης πιο πιθανό να αναγνωρίσετε τα συναισθήματα του παιδιού σας και να μην προσπαθήσετε αντιδραστικά να τα διορθώσετε. Θα ακούσετε και θα αναγνωρίσετε, γεγονός που είναι πιο πιθανό να οδηγήσει σε συνεργατική συμμόρφωση.

Μία από τις πολλές ασκήσεις για να αναπτύξετε το ρεπερτόριο της ενσυνείδητης γονικής συμπεριφοράς σας είναι η “δημιουργία του σχεδίου σας χωρίς φωνές” (Clarke-Fields, 2019). Φτιάξτε μια λίστα με επιλογές που μπορείτε να συμβουλεύεστε (μέχρι να γίνουν αυτόματες) όταν προκύπτει μια δύσκολη κατάσταση. Ακολουθούν μερικές από τις προτάσεις της:

• Δημιουργήστε ή υιοθετήστε ένα ρητό (π.χ. “Είναι αυτό που είναι”, “Χαλαρώστε, απελευθερώστε, χαμογελάστε”, “Αυτό θα περάσει-αναπνεύστε”)
• Αναστενάξτε πέντε ή έξι φορές
• Ψιθυρίστε αντί να φωνάζετε (γιατί είναι δύσκολο να ακουστεί ή να παραμείνει κανείς θυμωμένος).
• Χρησιμοποιήστε μια αστεία φωνή ή έναν αστείο χαρακτήρα
• Περπατήστε μέχρι να τελειώσει ή περιμένετε

Ένα ειρηνικό σπίτι είναι εκείνο όπου οι σκεπτόμενοι γονείς ακούν και ικανοποιούν τις ανάγκες των παιδιών. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη μη προσεκτική γονική μέριμνα, όπου οι γονείς εκφράζουν τις αγχωτικές τους αντιδράσεις στις ανάγκες των παιδιών (π.χ. με διαταγές: “Σταμάτα!”, απορρίπτοντας: “Μην κάνεις σαν μωρό”- απειλώντας: “Αν δεν σταματήσεις να κλαις, δεν θα πάμε στις κούνιες!”).

Οι τεχνικές περιλαμβάνουν την παρατήρηση χωρίς κριτική διάθεση των ενεργειών που επηρεάζουν την ευημερία σας και την επίγνωση των συναισθημάτων που έχετε ως αντίδραση στις παρατηρήσεις σας

• διακρίνετε τις ανάγκες που εκφράζει το παιδί σας μέσω των συναισθημάτων και των ενεργειών του
• αναγνωρίστε τα συναισθήματα και τις ανάγκες του μέσω της στοχαστικής ακρόασης που εκφράζει ενσυναίσθηση και κατανόηση
• κάντε από κοινού καταιγισμό ιδεών για να συντονίσετε τις ανάγκες τις δικές σας και του παιδιού σας. Όταν χρειάζεται (π.χ. μπάνιο), ζητήστε συγκεκριμένες ενέργειες όπως θα μιλούσατε σε έναν φίλο ή θέστε όρια με χιούμορ (π.χ. “Σε παρακαλώ, μην μπαίνεις στην μπανιέρα. Μην το κάνεις! Ξέρεις ότι το μισώ όταν είσαι καθαρός! Μπλιαχ, χρησιμοποιείς σαπούνι!”).

Το να παραμένουμε προσεκτικοί, ανεξάρτητα από το ποιον έχουμε απέναντί μας, μπορεί να αποτελέσει βάλσαμο για την ενίσχυση της σύνδεσης της γειτονικής κοινότητας.