Αλλεργική ρινίτιδα

Συμπτώματα

Τι συμπτώματα προκαλεί η αλλεργική ρινίτιδα;

Οι βασικές ενδείξεις της νόσου μετά την επαφή με κάποιο αλλεργιογόνο παράγοντα είναι:

• Φτέρνισμα.
• Ρινική καταρροή.
• Βουλωμένη μύτη.
• Βήχας. 
• Πονόλαιμος.
• Βουρκωμένα μάτια.
• Φαγούρα στα μάτια.
• Συχνός πονοκέφαλος.
• Μαύροι κύκλοι κάτω από τα μάτια.
• Φαγούρα, κοκκινίλες και εκζέματα σε διάφορα σημεία του σώματος.
• Έντονη κούραση.

Ένα άτομο μπορεί να βιώνει 1 ή περισσότερα συμπτώματα μετά την επαφή με κάποιο αλλεργιογόνο, ενώ συμπτώματα όπως ο πονοκέφαλος και η κούραση εμφανίζονται κυρίως μετά από μακροπρόθεσμη επαφή με αυτό. Παράλληλα, υπάρχει περίπτωση κάποια άτομα να μην βιώνουν καθόλου συμπτώματα, ειδικότερα όταν εκτίθενται σε μεγάλες ποσότητες του αλλεργιογόνου, ενώ άλλοι βιώνουν τα συμπτώματα συνεχώς.

Εάν ένα άτομο βιώνει συμπτώματα για περισσότερες από μερικές εβδομάδες χωρίς να υπάρχει κάποια βελτίωση, θα πρέπει να επισκεφτεί έναν ιατρό προκειμένου να προσδιοριστούν οι αλλεργίες του και να βρεθεί ένας τρόπος αντιμετώπισης αυτών. Επισημαίνεται δε ότι ο πυρετός δεν προκαλείται από την αλλεργική ρινίτιδα και αποτελεί ένδειξη πιθανής λοίμωξης.

Αίτια

Τι μπορεί να προκαλέσει αλλεργική ρινίτιδα;

Η αλλεργική ρινίτιδα προκαλείται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά στην παρουσία συγκεκριμένων αλλεργιογόνων παραγόντων απελευθερώνοντας ισταμίνη, η οποία ευθύνεται για τα συμπτώματα της νόσου. 

Τέτοιοι παράγοντες είναι:

• Η γύρη.
• Το γρασίδι.
• Τα ακάρεα της σκόνης.
• Η μούχλα.
• Το σάλιο της γάτας.
• Το τρίχωμα κάποιων ζώων.

Ποια άτομα είναι πιο πιθανό να την εμφανίσουν; 

Οι αλλεργίες μπορούν να εμφανιστούν σε όλους, παρ' όλα αυτά υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες αλλεργικής αντίδρασης ή να επιδεινώσουν μια ήδη υπάρχουσα.

Κάποιοι από αυτούς είναι:

• Ιστορικό αλλεργιών στην οικογένεια.
• Καπνός τσιγάρου.
• Χημικά.
• Χαμηλή θερμοκρασία.
• Υγρασία.
• Άνεμος.
• Ατμοσφαιρική ρύπανση.
• Σπρέι μαλλιών.
• Αρώματα και κολόνιες.
• Αναθυμιάσεις.
• Καπνός ξύλων.

Διάγνωση

Πώς μπορεί να διαγνωστεί η αλλεργική ρινίτιδα;

Εάν το άτομο δεν έχει έντονες αλλεργικές αντιδράσεις πιθανότατα θα διεξαχθεί μόνο μια φυσική εξέταση, ενώ αν οι αντιδράσεις είναι πιο έντονες θα πραγματοποιηθούν εξειδικευμένα διαγνωστικά τεστ για την καλύτερη αντιμετώπιση της κατάστασης. 

Συνήθως , ο ιατρός θα προσπαθήσει να προσδιορίσει τις ουσίες στις οποίες το άτομο είναι αλλεργικό πραγματοποιώντας μια δερματική δοκιμασία ή αλλιώς δερματικό τεστ. Αυτό περιλαμβάνει τοπική δερματική έγχυση διάφορων αλλεργιογόνων ουσιών και παρατήρηση έντονης κοκκινίλας στο σημείο έγχυσης των ουσιών για τις οποίες το άτομο εμφανίζει αλλεργία.

Άλλη εξέταση που μπορεί να πραγματοποιηθεί είναι η ραδιοαλλεργιολογική απορρόφηση (RAST), η οποία πραγματοποιείται σε δείγμα αίματος και προσδιορίζει την ποσότητα αντισωμάτων Ε στον οργανισμό για διάφορα αλλεργιογόνα. Τα αντισώματα Ε είναι αυτά που πυροδοτούν την αλλεργία και είναι υπεύθυνα για την απελευθέρωση της ισταμίνης κατά την αλλεργική αντίδραση. 

Θεραπεία

Με ποιους τρόπους μπορεί κάποιος να αντιμετωπίσει την αλλεργική ρινίτιδα;

Η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να αντιμετωπιστεί με διάφορους τρόπους, είτε εστιάζοντας στην ανακούφιση των συμπτωμάτων είτε στα αίτια που την προκαλούν. Κάποιες πιθανές θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι: 

• Χορήγηση αντιισταμινικών: αποτελούν φαρμακευτικές ουσίες που εμποδίζουν την απελευθέρωση ισταμίνης από τον οργανισμό και επομένως περιορίζουν τα συμπτώματα της αλλεργίας. Τέτοια σκευάσματα αποτελούν τα: Allegra (fexofenadine), Clarinex (desloratadine), Claritin (loratadine), Xyzal (levocetirizine), Zyrtec (cetirizine). Αυτά είναι διαθέσιμα χωρίς ιατρική συνταγή από τα φαρμακεία, αλλά συνίσταται να ενημερωθεί ο ιατρός σας πριν την χρήση τους καθώς υπάρχει κίνδυνος να αλληλεπιδρούν με άλλες χορηγούμενες φαρμακευτικές ουσίες ή να επηρεάζουν άλλες  παθολογικές καταστάσεις που μπορεί να βιώνει το άτομο.
• Χορήγηση αποσυμφορητικών: μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποτελεσματική ανακούφιση της μύτης από το μπούκωμα αλλά μόνο για μικρό χρονικό διάστημα. Τα πιο κοινά χρησιμοποιούμενα είναι τα: Afrin nasal spray (oxymetazoline), Sudafed (pseudoephedrine), Sudafed PE (phenylephrine) και Zyrtec-D (cetirizine with pseudoephedrine).  Η διάθεση τους είναι επίσης ελεύθερη, αλλά η χρήση τους θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με τον ιατρό, ειδικά για άτομα που έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση ή προβλήματα με το ουροποιητικό σύστημα. 
• Χρήση σταγόνων για τα μάτια και ρινικών σπρέι: μπορούν να αντιμετωπίσουν βραχυπρόθεσμα τα συμπτώματα της αλλεργίας, αλλά επίσης δεν συστήνεται η μακροχρόνια χρήση τους. Συγκεκριμένα, οι σταγόνες ματιών εάν χορηγηθούν για μεγάλο διάστημα μπορούν να προκαλέσουν εθισμό στον οργανισμό με αποτέλεσμα τα συμπτώματα να χειροτερεύουν όταν το άτομο σταματήσει την χρήση τους. Από την άλλη, τα ρινικά σπρέι σε παρατεταμένη χρήση μπορούν να προκαλέσουν μυκητίαση στο πίσω μέρος της μύτης ή να τρυπήσουν το ρινικό διάφραγμα. 
• Χρήση κορτικοστεροειδών: οι ουσίες αυτές είναι διαθέσιμες σε ενέσεις, κρέμες ή σταγόνες και έχουν ανοσοκατασταλτική δράση. Ως εκ τούτου, ανακουφίζουν προσωρινά από τα συμπτώματα, αλλά η μακροχρόνια χρήση τους μπορεί να έχει αρκετές παρενέργειες στον οργανισμό.
• Ανοσοθεραπεία ή αλλεργική λήψη: η θεραπεία αυτή συστήνεται σε άτομα με σοβαρές αλλεργίες και στοχεύει στην τροποποίηση της ανοσολογικής αντίδρασης του οργανισμού ώστε να μην αντιδρά πλέον σε συγκεκριμένα αλλεργιογόνα. Η μέθοδος αυτή δεν ανακουφίζει από τα συμπτώματα και μπορεί να συνδυαστεί με κάποια άλλη θεραπευτική προσέγγιση που θα έχει αυτήν την δράση, ενώ σε αντίθεση με τις άλλες θεραπείες είναι η μόνη που μπορεί να προσφέρει μακροχρόνια αντιμετώπιση της αλλεργίας. Η θεραπεία αυτή λαμβάνει χώρα σε δύο φάσεις και περιλαμβάνει την ένεση συγκεκριμένων αλλεργιογόνων στον οργανισμό ανά τακτά χρονικά διαστήματα, προκειμένου το σώμα να τα συνηθίσει και να μην αντιδρά πλέον σε αυτά. Κατά την πρώτη φάση, γίνεται χορήγηση 1-3 φορές την εβδομάδα, για 3-6 μήνες, ώστε ο οργανισμός να συνηθίσει το αλλεργιογόνο. Κατά την δεύτερη φάση, γίνεται χορήγηση 1  φορά τον μήνα για 3-5 χρόνια, ενώ τα πρώτα αποτελέσματα θα αρχίσουν να εμφανίζονται μετά τον πρώτο χρόνο της φάσης αυτής. Εάν η διαδικασία είναι επιτυχής είναι πιθανόν μετά από 1-2 χρόνια θεραπείας τα συμπτώματα να εξασθενήσουν σε μεγάλο βαθμό ή να εξαφανιστούν πλήρως. Παρ' όλα αυτά, κάποια άτομα αντιδρούν έντονα στην χορήγηση του αλλεργιογόνου και μπορεί να εμφανίσουν έντονη και πολλές φορές απειλητική για την ζωή τους αντίδραση. Για το λόγο αυτό, ο ιατρός συνήθως ζητάει την παραμονή του ασθενούς στο ιατρείο για περίπου 30-45 λεπτά μετά την χορήγηση, προκειμένου να βεβαιωθεί ότι δεν συντρέχει κάποιος κίνδυνος. 
• Υπογλώσσια ανοσοθεραπεία (SLIT): η θεραπεία αυτή δρα με παρόμοιο τρόπο με την αλλεργική λήψη και περιλαμβάνει την υπογλώσσια χορήγηση μείγματος αλλεργιογόνων στον ασθενή. Η θεραπεία αυτή μπορεί να γίνει και στο σπίτι και πιθανές παρενέργειες είναι η φαγούρα και ο ερεθισμός στο στόμα, τα αυτιά και τον λαιμό, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί αναφυλακτικό σοκ. Σε κάθε περίπτωση η θεραπεία θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με τον ιατρό, εφόσον θεωρηθεί ότι θα είναι αποτελεσματική για τον συγκεκριμένο ασθενή. 

Μπορεί να θεραπευτεί πλήρως η αλλεργική ρινίτιδα; 

Η νόσος αυτή δεν θεραπεύεται εύκολα εντελώς. Εάν το άτομο εμφανίζει εποχιακή αλλεργία συνήθως τα συμπτώματα δεν είναι σοβαρά και μπορεί να αντιμετωπιστούν με φαρμακευτική αγωγή για όσο διαρκεί η έκθεση στον αλλεργιογόνο παράγοντα. Εάν όμως το άτομο εμφανίζει σοβαρή μακροχρόνια αλλεργική ρινίτιδα η θεραπεία μπορεί να είναι αρκετά περίπλοκη και μακροχρόνια. Μέχρι σήμερα η μόνη θεραπευτική προσέγγιση που υπόσχεται μόνιμη αντιμετώπιση της νόσου είναι η ανοσοθεραπεία, η οποία όμως ενέχει σοβαρούς κινδύνους, ενώ δεν είναι κατάλληλη για όλα τα άτομα. Σε κάθε περίπτωση το άτομο θα πρέπει να έρθει σε επαφή με τον ιατρό του, ώστε να σχεδιαστεί ένα θεραπευτικό πλάνο που θα αντιστοιχεί στις ανάγκες του και θα είναι ασφαλές. 

Αλλεργική ρινίτιδα σε παιδιά

Σε ποιες ηλικίες εμφανίζεται η αλλεργική ρινίτιδα στα παιδιά και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Τα παιδιά εμφανίζουν συνήθως αλλεργική ρινίτιδα πριν την ηλικία των 10 ετών, ενώ είναι πιθανόν να την εμφανίσουν και αργότερα. Τα συμπτώματα είναι τα ίδια με αυτά των ενηλίκων και μοιάζουν αρχικά με συμπτώματα γρίπης, με την διαφορά ότι συνήθως είναι εποχιακά και δεν περιλαμβάνουν πυρετό. 

Εάν το παιδί σε συνδυασμό με άλλα συμπτώματα εμφανίζει δύσπνοια ή ήχο συριγμού κατά την αναπνοή είναι πιθανό να έχει αναπτύξει άσμα και θα πρέπει να εξεταστεί από ιατρό.

Για την αντιμετώπιση της νόσου στα παιδιά συνίσταται η αποφυγή της έκθεσης στα αλλεργιογόνα όσο αυτό είναι δυνατόν με συχνό πλύσιμο των ρούχων και των σεντονιών και περιορισμό των εξόδων από το σπίτι κατά την περίοδο των αλλεργιών. Παράλληλα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν αντιισταμινικά, αποσυμφορητικά ή κορτικοστεροειδή σκευάσματα για την υποχώρηση των συμπτωμάτων, αλλά απαιτείται μεγάλη προσοχή ως προς τις παρενέργειες των φαρμάκων αυτών. Για παράδειγμα, τα αντιισταμινικά μπορούν να προκαλέσουν υπερδραστηριότητα ή υπνηλία στα παιδιά ακόμα και σε πολύ μικρή δοσολογία. 

Πρόληψη

Τι μπορεί να κάνει κάποιος για να αποφύγει την εμφάνιση αλλεργικής ρινίτιδας;

Η αποφυγή της νόσου έγκειται κυρίως στην αποφυγή της έκθεσης στο συγκεκριμένο αλλεργιογόνο που την προκαλεί σε κάθε άτομο. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει εποχιακές αλλεργίες που οφείλονται στη γύρη μπορεί να αποφύγει την έξοδο από το σπίτι την περίοδο της άνοιξης και να χρησιμοποιήσει τον κλιματισμό αντί να ανοίγει τα παράθυρα. Επίσης, η χρήση αφυγραντήρα ή ειδικών φίλτρων αέρα, όπως τα HEPA, μπορούν να περιορίσουν τα αλλεργιογόνα εκτός σπιτιού. 

Εάν κάποιος είναι αλλεργικός στα ακέραια της σκόνης μπορεί να πλύνει τα σεντόνια και τις κουβέρτες του σε ζεστό νερό (πάνω από 54 βαθμούς Κελσίου), και να προσθέσει ειδικό φίλτρο HEPA στην ηλεκτρική σκούπα που χρησιμοποιεί.

Τέλος, πολλοί συστήνουν την χρήση προληπτικής θεραπευτικής αγωγής πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων, δηλαδή πριν προλάβει το σώμα να αντιδράσει στο αλλεργιογόνο. Για παράδειγμα, εάν κάποιος είναι αλλεργικός στην γύρη την άνοιξη, μπορεί να πάρει αντιισταμινικά χάπια με το που αρχίσουν να ανθίζουν τα δέντρα στην περιοχή του.