Ασθένειες καρδιαγγειακού συστήματος

Αθηροσκλήρωση

Τι είναι η αθηροσκλήρωση;

Αθηροσκλήρωση καλείται η κατάσταση όπου παρατηρείται  στένωση των αρτηριών λόγω συσσώρευσης πλάκας. Οι αρτηρίες είναι τα αιμοφόρα αγγεία τα οποία μεταφέρουν οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά από την καρδιά προς το υπόλοιπο σώμα.

Καθώς μεγαλώνουμε, τα λιπαρά, η χοληστερίνη και το ασβέστιο μπορεί να συσσωρεύονται στις αρτηρίες και να σχηματίσουν πλάκα. Η συσσώρευση της πλάκας δυσκολεύει την ροή του αίματος στις αρτηρίες. Η συγκεκριμένη συσσώρευση μπορεί να προκύψει σε οποιαδήποτε αρτηρία του σώματος, συμπεριλαμβανομένων της καρδιάς, των ποδιών και των νεφρών.

Μπορεί να επιφέρει μείωση του αίματος και του οξυγόνου σε διάφορους ιστούς του σώματος. Επίσης υπάρχει η πιθανότητα να αποκολληθούν τμήματα πλάκας και να προκαλέσουν τον σχηματισμό θρόμβων στο αίμα. Αν δεν την αντιμετωπίσετε, η αθηροσκλήρωση μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό ή καρδιακή ανεπάρκεια.

Atherosclerosis stages
Αθηροσκήρωση

Η αθηροσκλήρωση είναι ένα συνηθισμένο πρόβλημα το οποίο συνδέεται και με την ηλικία. Μπορείτε όμως να προλάβετε την πάθηση αυτή και υπάρχουν και πολλές επιτυχείς επιλογές θεραπείας.

ΤΟ ΞΕΡΑΤΕ ΟΤΙ η αθηροσκλήρωση είναι ένα είδος αρτηριοσκλήρωσης, γνωστή και ως σκλήρυνση των αρτηριών; Οι όροι αθηροσκλήρωση και αρτηριοσκλήρωση κάποιες φορές χρησιμοποιούνται εναλλακτικά

Συμπτώματα Αίτια Διάγνωση Θεραπεία Πρόληψη Επιπλοκές Παράγοντες κινδύνου Έκβαση

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα της αθηροσκλήρωσης;

Τα περισσότερα συμπτώματα της αθηροσκλήρωσης δεν εμφανίζονται αν δεν προκύψει κάποια έμφραξη. Τα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

  • στηθάγχη ή κυνάγχη
  • πόνο στο πόδι, το χέρι ή οπουδήποτε υπάρχει βουλωμένη αρτηρία
  • λαχάνιασμα
  • κόπωση
  • σύγχυση, η οποία προκύπτει αν η έμφραξη επηρεάζει την κυκλοφορία στον εγκέφαλο
  • μυική αδυναμία των ποδιών λόγω έλλειψης κυκλοφορίας

Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζετε ποια είναι τα συμπτώματα της καρδιακής προσβολής και του εγκεφαλικού. Και τα δύο μπορεί να προκληθούν λόγω της αθηροσκλήρωσης και απαιτούν επείγουσα ιατρική μέριμνα.

Τα συμπτώματα της καρδιακής προσβολής περιλαμβάνουν:

  • στηθάγχη ή δυσφορία
  • πόνο στους ώμους, την πλάτη, τον αυχένα, τα χέρια και το σαγόνι
  • πόνο στην κοιλιακή χώρα
  • λαχάνιασμα
  • εφίδρωση
  • λιποθυμία
  • ναυτία ή έμετο
  • αίσθηση επικείμενης καταστροφής

Τα συμπτώματα του εγκεφαλικού περιλαμβάνουν:

  • αδυναμία ή μούδιασμα του προσώπου ή των άκρων
  • προβλήματα στην ομιλία
  • προβλήματα στην κατανόησης του λόγου
  • προβλήματα όρασης
  • απώλεια ισορροπίας
  • απότομος, οξύς πονοκέφαλος

Η καρδιακή προσβολή και το εγκεφαλικό αποτελούν και τα δύο επείγοντα περιστατικά. Καλέστε το 166  και επισκεφθείτε το νοσοκομείο όσο το συντομότερο δυνατό αν νιώθετε κάποιο από τα συμπτώματα της καρδιακής προσβολής ή του εγκεφαλικού.

Αίτια

Τι προκαλεί την αθηροσκλήρωση;

Η συσσώρευση πλάκας και η επακόλουθη σκλήρυνση των αρτηριών περιορίζει την ροή του αίματος στις αρτηρίες, αποτρέποντας τα όργανα και τους ιστούς από το να λάβουν το οξυγονωμένο αίμα που χρειάζονται για τη σωστή λειτουργία τους.

Τα ακόλουθα αποτελούν κοινές αιτίες σκλήρυνσης των αρτηριών:

Υψηλή χοληστερίνη

Η χοληστερίνη είναι μια κηρώδης, κίτρινη ουσία η οποία υπάρχει ως φυσική ουσία στο σώμα, αλλά και σε συγκεκριμένες τροφές που καταναλώνουμε.

Αν τα επίπεδα χοληστερίνης είναι πολύ υψηλά στο σώμα σας, μπορεί να σχηματιστούν θρόμβοι στις αρτηρίες σας. Η χοληστερίνη μετατρέπεται σε σκληρή πλάκα, η οποία περιορίζει ή εμποδίζει την κυκλοφορία του αίματος προς την καρδιά και τα υπόλοιπα όργανα.

Διατροφή

Είναι σημαντικό να κάνετε υγιεινή διατροφή. Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία προτείνει να ακολουθείτε μια καθολικά υγιεινή διατροφή, η οποία οπωσδήποτε περιλαμβάνει:

  • μεγάλη ποικιλία φρούτων και λαχανικών
  • προϊόντα ολικής άλεσης
  • γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά
  • πουλερικά και ψάρια, χωρίς την πέτσα
  • καρπούς και όσπρια
  • μη τροπικά φυτικά έλαια, όπως το ελαιόλαδο και το ηλιέλαιο

Άλλες διατροφικές συμβουλές:

  • Αποφεύγετε τις τροφές και ότι περιλαμβάνει πρόσθετη ζάχαρη, όπως ροφήματα που χρησιμοποιούν την ζάχαρη ως γλυκαντικό, τις καραμέλες και τα γλυκά. Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία προτείνει οι γυναίκες να μην καταναλώνουν περισσότερες από 6 κουταλιές του γλυκού ή 100 θερμίδες ζάχαρη ημερησίως και οι άντρες να μην καταναλώνουν περισσότερες από 9 κουταλιές του γλυκού ή 150 θερμίδες ζάχαρη ημερησίως.
  • Αποφεύγετε τα φαγητά με πολύ αλάτι. Δεν θα πρέπει να καταναλώνατε περισσότερα από 2.300 mg νατρίου ημερησίως. Το ιδανικό θα ήταν να μην καταναλώνετε περισσότερα από 1.500 mg νατρίου ημερησίως.
  • Αποφεύγετε τροφές υψηλές σε ανθυγιεινά λιπαρά, όπως τα trans λιπαρά. Αντικαταστήστε τα με ακόρεστα λιπαρά, τα οποία είναι καλύτερα. Αν χρειάζεται να μειώσετε την χοληστερίνη του αίματος, μειώστε τα κορεσμένα λίπη στο 5 με 6% της συνολικής πρόσληψης θερμίδων. Για κάποιον που καταναλώνει 2.000 θερμίδες ημερησίως, αυτό είναι περίπου 13 γραμμάρια κεκορεσμένων λιπαρών.

Γήρανση

Καθώς μεγαλώνετε, η καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία εργάζονται σκληρότερα, ώστε να αντλήσουν και να λάβουν αίμα. Οι αρτηρίες σας μπορεί να απολέσουν σε δύναμη και ελαστικότητα και να είναι επιρρεπείς στην συσσώρευση πλάκας.

Διάγνωση

Πώς γίνεται η διάγνωση της αθηροσκλήρωσης;

Ο γιατρός σας θα διενεργήσει κλινική εξέταση αν έχετε συμπτώματα αθηροσκλήρωσης. Θα κάνει ελέγχο για:

  • ασθενή σφυγμό
  • ανεύρυσμα, μια ανώμαλη διόγκωση ή πλάτυνση της αρτηρίας λόγω αδυναμίας του αρτηριακού τοιχώματος
  • αργή επούλωση πληγών, γεγονός που υποδεικνύει περιορισμένη ροή αίματος

Ο καρδιολόγος μπορεί να ακροασθεί την καρδιά σας, ώστε να δει αν υπάρχουν ανώμαλοι ήχοι. Θα προσπαθήσει να ακούσει αν υπάρχουν ηχητικοί θόρυβοι, οι οποίοι υποδεικνύουν ότι μια αρτηρία είναι βουλωμένη. Ο γιατρός σας μπορεί να σας ζητήσει να κάνετε περισσότερες εξετάσεις αν νομίζει ότι πάσχετε από αθηροσκλήρωση.

Οι εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:

  • εξετάσεις αίματος για να ελέγξει τα επίπεδα της χοληστερίνης
  • υπέρηχο Doppler, ο οποίος χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα για να απεικονίσει την αρτηρία και να δείξει αν υπάρχει έμφραξη
  • Σφυροβραχιόνιο Αρτηριακό Δείκτη (Σ.Α.Δ), ο οποίος ψάχνει για εμφράξεις στα χέρια ή τα πόδια συγκρίνοντας την πίεση του αίματος στα άκρα
  • μαγνητική ή αξονική τομογραφία για να απεικονίσουν τις μεγάλες αρτηρίες του σώματος
  • καρδιακό αγγειόγραμμα, ένα είδος ακτινογραφίας θώρακα, το οποίο θα γίνει αφού ο γιατρός εισάγει ενδοφλέβια ραδιενεργό χρώμα στις αρτηρίες της καρδιάς
  • ηλεκτροκαρδιογράφημα, το οποίο μετράει την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς, ώστε να βρει αν υπάρχουν περιοχές με περιορισμένη ροή αίματος
  • τεστ αντοχής, ή τεστ κοπώσεως, το οποίο καταγράφει τον καρδιακό ρυθμό και την πίεση του αίματος, ενώ ασκείστε σε διάδρομο ή στατικό ποδήλατο.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται η αθηροσκλήρωση;

Η θεραπεία περιλαμβάνει και την αλλαγή του τωρινού τρόπου ζωής, ώστε να μειώσετε τα λιπαρά και την χοληστερίνη που καταναλώνετε. Μπορεί να χρειαστεί να ασκείστε περισσότερο για να βελτιώσετε την υγεία της καρδιάς σας και των αιμοφόρων αγγείων.

Εάν η κατάστασή σας δεν είναι πολύ σοβαρή, ο γιατρός σας θα σας προτείνει την αλλαγή του τρόπου ζωής σαν το πρώτο στάδιο δράσης. Μπορεί επίσης να χρειαστείτε επιπρόσθετη ιατρική αντιμετώπιση, όπως κάποια φαρμακευτική αγωγή ή χειρουργική επέμβαση.

Φαρμακευτική αγωγή

Τα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στο να μην χειροτερεύσει η αθηροσκλήρωση.

Τα φάρμακα για την αντιμετώπιση της αθηροσκλήρωσης περιλαμβάνουν:

  • φάρμακα που μειώνουν την χοληστερίνη όπως οι στατίνες και οι φιβράτες
  • αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης, οι οποίοι μπορεί να αποτρέψουν την στένωση των αρτηριών
  • β-αναστολείς ή αναστολείς του ασβεστίου για να μειώσετε την πίεση του αίματος
  • διουρητικά, ή χάπια νερού, που θα σας βοηθήσουν να μειώσετε την πίεση του αίματος
  • αντιπηκτικά και αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα, όπως η ασπιρίνη, για να αποτρέψετε τον σχηματισμό θρόμβων στο αίμα και την έμφραξη των αρτηριών

Η ασπιρίνη είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για άτομα με ιστορικό αθηροσκληρωτικών καρδιαγγειακών παθήσεων (π.χ. καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό). Μια αγωγή με ασπιρίνη μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο να αποκτήσετε άλλο ένα πρόβλημα υγείας.

Αν δεν υπάρχει ιστορικό αθηροσκληρωτικών καρδιαγγειακών παθήσεων, θα πρέπει να λαμβάνετε ασπιρίνη προληπτικά μόνο σε περίπτωση που διατρέχεται χαμηλό κίνδυνο αιμορραγίας, αλλά υψηλό κίνδυνο αθηροσκληρωτικών καρδιαγγειακών παθήσεων.

Χειρουργική επέμβαση

Αν τα συμπτώματά σας είναι ιδιαίτερα έντονα ή αν οι μυικοί ιστοί ή οι ιστοί δέρματος βρίσκονται σε κίνδυνο, μπορεί να χρειαστείτε χειρουργική επέμβαση.

Οι πιθανές επεμβάσεις για την αντιμετώπιση της αθηροσκλήρωσης περιλαμβάνουν:

  • επέμβαση bypass, όπου ένα αγγείο από άλλο μέρος του σώματος ή ένας συνθετικός σωλήνας χρησιμοποιείται για να παρακάμψει το αίμα από μια βουλωμένη ή στενεμένη αρτηρία
  • θρομβολυτική θεραπεία, όπου ο θρόμβος αίματος διαλύεται μέσω έγχυσης φαρμάκου στην περιοχή που έχει επηρεαστεί
  • αγγειοπλαστική, κατά την οποία χρησιμοποιείται ένας καθετήρας και ένα μπαλονάκι για να διαπλατυνθεί η αρτηρία. Μερικές φορές εισάγεται κάποιο ενδοπροσθετικό υλικό για να διατηρήσει την αρτηρία ανοιχτή
  • ενδαρτηρεκτομή, χειρουργική αφαίρεση των λιπαρών αποθεμάτων από την αρτηρία
  • αθηρεκτομή, που περιλαμβάνει την αφαίρεση πλάκας από τις αρτηρίες με χρήση καθετήρα με κοφτερή λεπίδα στο ένα άκρο

 

Πρόληψη

Ποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση και την πρόληψη της αθηροσκλήρωσης;

Κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να σας βοηθήσουν να προλάβετε καθώς επίσης και να αντιμετωπίσετε την αθηροσκλήρωση, ειδικά οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 2.

Οι αλλαγές που μπορούν να σας βοηθήσουν περιλαμβάνουν:

  • το να κάνετε υγιεινή διατροφή, η οποία να είναι χαμηλή σε κορεσμένα λίπη και χοληστερίνη
  • το να αποφεύγετε την κατανάλωση λιπαρών τροφών
  • το να καταναλώνετε ψάρια δυο φορές την εβδομάδα
  • το να ασκείστε έντονα για 75 λεπτά ή ήπια για 150 λεπτά την εβδομάδα
  • το να σταματήσετε το κάπνισμα αν είστε καπνιστής
  • το να χάσετε βάρος αν είστε υπέρβαρος ή παχύσαρκος
  • το να θέσετε το άγχος σας υπό έλεγχο
  • το να αντιμετωπίσετε όσες παθήσεις σχετίζονται με την αθηροσκλήρωση, όπως την υπέρταση, την υψηλή χοληστερίνη και τον διαβήτη

Επιπλοκές

Ποιες είναι οι επιπλοκές που σχετίζονται με την αθηροσκλήρωση;

Η αθηροσκλήρωση μπορεί να προκαλέσει:

Σχετίζεται επίσης με τις ακόλουθες παθήσεις:

Στεφανιαία Νόσος

Οι στεφανιαίες αρτηρίες είναι αιμοφόρα αγγεία τα οποία παρέχουν οξυγόνο και αίμα στον μυικό ιστό της καρδιάς. Η στεφανιαία νόσος προκύπτει με την σκλήρυνση των στεφανιαίων αρτηριών.

Νόσος Καρωτιδικής Αρτηρίας

Οι καρωτιδικές αρτηρίες βρίσκονται στον λαιμό και παρέχουν αίμα στον εγκέφαλο.

Οι αρτηρίες αυτές μπορεί να φράξουν αν συσσωρευτεί πλάκα στα τοιχώματα τους. Η έλλειψη κυκλοφορίας μπορεί να μειώσει την ποσότητα του αίματος και του οξυγόνου που φτάνει στον ιστό και τα κύτταρα του εγκέφαλου.

Νόσος Περιφερειακών Αρτηριών

Τα πόδια σας, τα χέρια σας και το κατώτερο τμήμα του σώματός σας βασίζονται στις αρτηρίες σας όπου παρέχουν αίμα και οξυγόνο στους ιστούς τους. Οι αρτηρίες που έχουν υποστεί σκλήρυνση μπορούν να προκαλέσουν κυκλοφορικά προβλήματα σε αυτές τις περιοχές του σώματος.

Νεφρική Νόσος

Οι νεφρικές αρτηρίες παρέχουν αίμα στους νεφρούς. Οι νεφροί φιλτράρουν τα απορρίμματα και το περιττό νερό στο αίμα.  

Η αθηροσκλήρωση σε αυτές τις αρτηρίες μπορεί να έχει ως συνέπεια την νεφρική ανεπάρκεια.

Παράγοντες κινδύνου

Ποιοι διατρέχουν κίνδυνο να πάθουν αθηροσκλήρωση;

Πολλοί είναι οι παράγοντες που μπορεί να σας βάλουν σε κίνδυνο να πάθετε αθηροσκλήρωση. Κάποιους μπορείτε να τους ρυθμίσετε, ενώ άλλους όχι.

Οικογενειακό ιστορικό

Αν η οικογένειά σας έχει ιστορικό αθηροσκλήρωσης, ίσως να διατρέχετε και εσείς κίνδυνο σκλήρυνσης των αρτηριών. Αυτή η πάθηση, όπως και άλλα προβλήματα που σχετίζονται με την καρδιά, μπορεί να είναι κληρονομικά.

Έλλειψη άσκησης

Η τακτική άσκηση κάνει καλό στην καρδιά. Διατηρεί τον καρδιακό μυ δυνατό κι ενθαρρύνει την ροή αίματος και οξυγόνου στο σώμα.

Αν ακολουθείτε καθιστικό τρόπο ζωής αυξάνεται ο κίνδυνος να υποφέρετε από διάφορα προβλήματα υγείας, στα οποία περιλαμβάνονται και οι καρδιοπάθειες.

Υψηλή πίεση αίματος

Η υψηλή πίεση του αίματος μπορεί να καταστρέψει τα αιμοφόρα αγγεία προκαλώντας αδυναμίες σε κάποιες περιοχές τους. Η χοληστερίνη καθώς και άλλες ουσίες μπορεί να μειώσουν την ελαστικότητα των αρτηριών σας με το πέρασμα του χρόνου.

Κάπνισμα

Το κάπνισμα μπορεί να καταστρέψει τα αιμοφόρα αγγεία και την καρδιά σας.

Διαβήτης

Τα άτομα που υποφέρουν από διαβήτη έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.

 

Έκβαση

Ποια είναι η έκβαση μακροπρόθεσμα;

Μέσα από την θεραπεία, θα δείτε βελτίωση της υγείας σας, αλλά μπορεί να πάρει χρόνο. Η επιτυχία της θεραπείας σας εξαρτάται από:

  • την σοβαρότητα της κατάστασής σας
  • το πόσο κατάλληλα και εγκαίρως την αντιμετωπίσατε
  • το αν έχουν επηρεαστεί άλλα όργανα

Η σκλήρυνση των αρτηριών είναι μη αναστρέψιμη. Ωστόσο, αν αντιμετωπίσετε την αιτία που την προκαλεί και να κάνετε υγιεινές αλλαγές στον τρόπο ζωής σας και στην διατροφή σας μπορεί να σας βοηθήσει να καθυστερήσετε την όλη διαδικασία ή ακόμη και να αποτρέψετε την επιδείνωση της κατάστασης.

Θα πρέπει να συνεργαστείτε στενά με τον γιατρό σας ώστε να κάνετε τις κατάλληλες αλλαγές στον τρόπο ζωής σας. Θα πρέπει επίσης να λάβετε τα κατάλληλα φάρμακα ώστε να θέσετε την κατάστασή σας υπό έλεγχο και να αποφύγετε άλλες επιπλοκές.

+ 8 πηγές

©2022 WikiHealth All Rights Reserved

1. Added sugars. (2018). heart.org/en/healthy-living/healthy-eating/eat-smart/sugar/added-sugars

2. The American Heart Association diet and lifestyle recommendations. (2015). heart.org/en/healthy-living/healthy-eating/eat-smart/nutrition-basics/aha-diet-and-lifestyle-recommendations

3. Arnett DK, et al. (2019). 2019 ACC/AHA guideline on the primary prevention of cardiovascular disease. onlinejacc.org/content/accj/early/2019/03/07/j.jacc.2019.03.010.full.pdf

4. Atherosclerosis. (n.d.). nhlbi.nih.gov/health-topics/atherosclerosis

5. How much sodium should I eat per day? (2018). heart.org/en/healthy-living/healthy-eating/eat-smart/sodium/how-much-sodium-should-i-eat-per-day

6. Mayo Clinic Staff. (2018). Peripheral artery disease (PAD). mayoclinic.org/diseases-conditions/peripheral-artery-disease/symptoms-causes/syc-20350557

7. Mayo Clinic Staff. (2018). Arteriosclerosis/atherosclerosis. mayoclinic.org/diseases-conditions/arteriosclerosis-atherosclerosis/symptoms-causes/syc-20350569

8. Saturated fat. (2015). heart.org/en/healthy-living/healthy-eating/eat-smart/fats/saturated-fats