Διαβητικά έλκη

Συμπτώματα και Διάγνωση

Ποια είναι τα συμπτώματα ενός διαβητικού έλκους; Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;

Μία από τις πρώτες ενδείξεις ενός διαβητικού έλκους είναι η εκροή υγρού από το άκρο ποδός που μπορεί να δημιουργεί λεκέδες στις κάλτσες ή να εμποτίζει τα παπούτσια σας. Ασυνήθιστο οίδημα, ερεθισμός, ερυθρότητα και οσμές από το ένα ή και τα δύο άκρα ποδός είναι επίσης κοινά πρώιμα συμπτώματα.

Η πιο ορατή ένδειξη ενός σοβαρού διαβητικού έλκους είναι ο σχηματισμός μαύρου ιστού, που ονομάζεται εσχάρα, και περιβάλλει το έλκος. Η εσχάρα σχηματίζεται λόγω απουσίας φυσιολογικής αιματικής ροής στην περιοχή γύρω από το έλκος.

Μερική ή πλήρης γάγγραινα, η οποία αναφέρεται στη νέκρωση ιστού λόγω λοίμωξης, μπορεί να εμφανιστεί γύρω από το έλκος. Σε αυτή την περίπτωση, θα παρατηρήσετε δύσοσμη έκκριση υγρού, πόνο και μούδιασμα.

Οι ενδείξεις έλκους στο άκρο ποδός δεν είναι πάντα προφανείς. Μερικές φορές μπορεί να μην εμφανίζετε καθόλου συμπτώματα έως ότου το έλκος μολυνθεί.

Μιλήστε στο γιατρό σας αν αρχίσετε να παρατηρείτε οποιουσδήποτε αποχρωματισμούς του δέρματος, ιδιαίτερα αν ο ιστός γίνεται μαύρος, ή αν νιώθετε πόνο γύρω από μία περιοχή που εμφανίζει κάλο ή ερεθισμό.

Ο γιατρός θα ταξινομήσει τη σοβαρότητα του έλκους με μία κλίμακα από το 0 έως το 5 χρησιμοποιώντας το σύστημα ταξινόμησης εξελκώσεων διαβητικού ποδιού κατά Wagner:

• 0: Καμία ανοιχτή πληγή – η πληγή μπορεί να έχει επουλωθεί
• 1: Επιφανειακό έλκος χωρίς διείσδυση σε βαθύτερες στιβάδες
• 2: Βαθύ έλκος που φτάνει σε τένοντες, οστά ή αρθρικές κάψουλες
• 3: Επηρεάζονται βαθύτεροι ιστοί, με αποστήματα, οστεομυελίτιδα ή τενοντίτιδα
• 4: Γάγγραινα σε μέρος του πρόσθιου τμήματος του άκρου ποδός ή της πτέρνας
• 5: Εκτεταμένη γάγγραινα που περιλαμβάνει ολόκληρο το άκρο ποδός

Αίτια

Ποιες είναι οι αιτίες των διαβητικών ελκών;

Τα έλκη στα άτομα με διαβήτη προκαλούνται περισσότερο συχνά λόγω:

• Κακής κυκλοφορίας του αίματος
• Υψηλών επιπέδων σακχάρου του αίματος (υπεργλυκαιμία)
• Νευρικής βλάβης
• Ερεθισμένων ή τραυματισμένων άκρων ποδός

Η κακή κυκλοφορία του αίματος είναι μία μορφή αγγειοπάθειας στην οποία το αίμα δεν ρέει αποτελεσματικά στα άκρα ποδός. Αυτό ταυτόχρονα καθιστά δύσκολη την επούλωση των ελκών.

Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης επιβραδύνουν τη διαδικασία επούλωσης σε ένα μολυσμένο έλκος, επομένως η διαχείριση των επιπέδων του σακχάρου του αίματος είναι κρίσιμη. Τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 δυσκολεύονται ιδιαίτερα να καταπολεμήσουν λοιμώξεις λόγω των ελκών.

Η νευρική βλάβη είναι μία μακροχρόνια επίπτωση και μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια αίσθησης στα άκρα ποδός. Τα νεύρα που έχουν υποστεί βλάβη μπορεί να προκαλούν αίσθημα μυρμηγκιάσματος και πόνο. Η νευρική βλάβη μειώνει την ευαισθησία στο άκρο ποδός και οδηγεί σε ανώδυνες πληγές που μπορεί να προκαλέσουν έλκη.

Τα έλκη μπορούν να ταυτοποιηθούν λόγω εκροής υγρού στην πάσχουσα περιοχή και μερικές φορές από μία ορατή μάζα που δεν είναι πάντα επώδυνη.

Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση διαβητικών ελκών;

Όλα τα άτομα με διαβήτη βρίσκονται σε κίνδυνο διαβητικών ελκών τα οποία μπορεί να έχουν πολλαπλές αιτίες. Κάποιοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο διαβητικών ελκών περιλαμβάνουν:

• Ακατάλληλα ή κακής ποιότητας παπούτσια
• Κακή υγιεινή (μη τακτικό πλύσιμο ή μη καλό στέγνωμα των ποδιών μετά το πλύσιμο)
• Λανθασμένο κόψιμο των νυχιών των ποδιών
• Κατανάλωση αλκοόλ
• Οφθαλμικές παθήσεις λόγω διαβήτη
• Καρδιοπάθειες
• Νεφρική νόσος
• Παχυσαρκία
• Χρήση καπνού (παρεμποδίζει την αιματική κυκλοφορία)

Τα διαβητικά έλκη είναι περισσότερο κοινά στους ηλικιωμένους άνδρες.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζονται τα διαβητικά έλκη;

Προσπαθήστε να ξεκουράζετε και να απομακρύνετε την πίεση από τα πόδια σας για να αποτρέψετε τον πόνο από τα έλκη. Η πίεση από το περπάτημα μπορεί να επιδεινώσει μία μόλυνση και το έλκος να επεκταθεί.

Ο γιατρός θα σας προτείνει να φοράτε τα παρακάτω για να προστατεύσετε τα άκρα ποδός:

• Παπούτσια σχεδιασμένα για άτομα με διαβήτη
• Νάρθηκες
• Κάλτσες συμπίεσης
• Πάτους παπουτσιών για την πρόληψη τύλων και κάλων

Ο γιατρός μπορεί να αφαιρέσει τα διαβητικά έλκη με τη διαδικασία της απομάκρυνσης, απομακρύνοντας το νεκρό ιστό ή ξένα σώματα που μπορεί να έχουν προκαλέσει το έλκος.

Μία λοίμωξη είναι σοβαρή επιπλοκή ενός διαβητικού έλκους και απαιτεί άμεση θεραπεία. Δεν αντιμετωπίζονται όλες οι λοιμώξεις με τον ίδιο τρόπο.

Ο ιστός που περιβάλλει το έλκος μπορεί να αποσταλεί στο εργαστήριο για να καθοριστεί ποιο αντιβιοτικό θα βοηθήσει στη θεραπεία. Εάν ο γιατρός υποπτεύεται σοβαρή λοίμωξη, θα ζητήσει ακτινογραφία για τον εντοπισμό ενδείξεων λοίμωξης των οστών.

Η μόλυνση ενός διαβητικού έλκους μπορεί να προληφθεί με:

• Τακτικό και σχολαστικό ποδόλουτρο
• Απολύμανση του δέρματος γύρω από το έλκος
• Διατήρηση του έλκους στεγνού με συχνές αλλαγές γάζας
• Ενζυμικές θεραπείες
• Γάζες που περιέχουν αλγινικό ασβέστιο για την αναστολή της ανάπτυξης βακτηρίων

Φάρμακα

Ο γιατρός μπορεί να σας συνταγογραφήσει αντιβιοτικά, αντιαιμοπεταλιακά ή αντιθρομβωτικά φάρμακα για την αντιμετώπιση ενός έλκους εάν η λοίμωξη έχει εξελιχθεί, ακόμη και μετά από προληπτικές θεραπείες.

Πολλά από αυτά τα αντιβιοτικά επιτίθενται στα βακτήρια Staphylococcus aureus, τα οποία είναι γνωστό ότι προκαλούν σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις, ή στον β-αιμολυτικό στρεπτόκοκκο, ο οποίος φυσιολογικά εντοπίζεται στο έντερο.

Μιλήστε στο γιατρό για οποιαδήποτε άλλα προβλήματα υγείας που έχετε που μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο λοιμώξεων από αυτά τα επιβλαβή βακτήρια, όπως HIV και ηπατικά προβλήματα.

Χειρουργικές διαδικασίες

Ο γιατρός μπορεί να σας προτείνει κάποια χειρουργική διαδικασία για τα έλκη. Ο χειρουργός μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση της πίεσης γύρω από το έλκος ξύνοντας το οστό ή αφαιρώντας παθολογίες του άκρου ποδός, όπως βλαισό μέγα δάκτυλο ή σφυροδακτυλία.

Κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα χρειαστείτε χειρουργική επέμβαση για το έλκος. Όμως, εάν καμία άλλη θεραπευτική επιλογή δεν βοηθήσει στην επούλωση, η χειρουργική επέμβαση θα αποτρέψει την επιδείνωση του έλκους που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό.

Πρόληψη

Πώς μπορούν να προληφθούν τα προβλήματα στο άκρο ποδός;

Σύμφωνα με ένα άρθρο επισκόπησης του 2017 στο επιστημονικό περιοδικό New England Journal of Medicine, περισσότερο από το 50% των διαβητικών ελκών υφίστανται μόλυνση. Περίπου 20% μέτριων έως σοβαρών λοιμώξεων του άκρου ποδός στα άτομα με διαβήτη οδηγούν σε ακρωτηριασμό. Για αυτό, η προληπτική φροντίδα είναι κρίσιμη.

Διαχειριστείτε τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος, καθώς οι πιθανότητες επιπλοκών από το διαβήτη παραμένουν χαμηλές όταν τα επίπεδα σακχάρου είναι σταθερά. Μπορείτε επίσης να αποτρέψετε προβλήματα στο άκρο ποδός:

• Πλένοντας τα πόδια σας καθημερινά
• Κόβοντας τα νύχια των ποδιών σας, αλλά όχι πολύ κοντά
• Διατηρώντας τα πόδια στεγνά και ενυδατωμένα
• Αλλάζοντας κάλτσες τακτικά
• Συμβουλευόμενοι έναν ποδίατρο για την αφαίρεση τύλων και κάλων
• Χρησιμοποιώντας παπούτσια που ταιριάζουν κατάλληλα στο πόδι

Τα διαβητικά έλκη μπορούν να εμφανιστούν ακόμη και μετά τη θεραπεία. Ο ουλώδης ιστός μπορεί να υποστεί μόλυνση εάν η περιοχή τραυματιστεί ξανά, επομένως ο γιατρός θα σας προτείνει να φοράτε παπούτσια σχεδιασμένα για τα άτομα με διαβήτη για να αποτρέψετε την επανεμφάνιση ελκών.

Επίσκεψη στο γιατρό

Πότε πρέπει να επισκεφτείτε το γιατρό σας

Ένα αρχίσετε να παρατηρείτε μαύρη σάρκα γύρω από μία περιοχή που έχει μούδιασμα, επισκεφθείτε αμέσως το γιατρό σας για να αναζητήσετε θεραπεία. Εάν δεν αντιμετωπιστούν, τα έλκη μπορούν να δημιουργήσουν αποστήματα και να εξαπλωθούν σε άλλες περιοχές του ποδιού.

Σε αυτό το σημείο, τα έλη αντιμετωπίζονται με χειρουργική επέμβαση, ακρωτηριασμό ή αντικατάσταση του πάσχοντος δέρματος με συνθετικά υποκατάστατα δέρματος.

Έκβαση

Ποια είναι η έκβαση των διαβητικών ελκών;

Όταν εντοπίζονται έγκαιρα, τα διαβητικά έλκη είναι αντιμετωπίσιμα. Επισκεφτείτε αμέσως το γιατρό σας αν εμφανίσετε μία πληγή στο άκρο ποδός, καθώς η πιθανότητα μόλυνσης αυξάνεται όσο περισσότερο περιμένετε. Οι λοιμώξεις που δεν αντιμετωπίζονται οδηγούν σε ακρωτηριασμό.

Για όσο διάστημα τα έλκη επουλώνονται, μην κουράζετε τα πόδια σας και ακολουθήστε το θεραπευτικό πλάνο του γιατρού. Τα διαβητικά έλκη χρειάζονται αρκετές εβδομάδες για να επουλωθούν.

Τα έλκη χρειάζονται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για να επουλωθούν αν τα επίπεδα σακχάρου του αίματος είναι υψηλά ή αν εφαρμόζεται διαρκής πίεση σε αυτά.

Ακολουθήστε μία διατροφή που σας βοηθά να επιτύχετε τους γλυκαιμικούς στόχους και ανακουφίστε την πίεση από τα άκρα ποδός, ώστε να επιτρέψετε στο έλκος να επουλωθεί.

Μόλις το έλκος επουλωθεί, χρειάζεται διαρκής προληπτική φροντίδα ώστε να μην επανεμφανιστεί.