Εγκεφαλίτιδα

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα της εγκεφαλίτιδας;

Τα συμπτώματα της εγκεφαλίτιδας ποικίλουν από ήπια έως σοβαρά.

Τα ήπια συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πυρετό
• Πονοκέφαλο
• Εμετό
• Ακαμψία του αυχένα
• Λήθαργο (εξάντληση)

Τα σοβαρά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πυρετό πάνω από 39,4 ᵒC
• Σύγχυση
• Υπνηλία
• Παραισθήσεις
• Αργές κινήσεις
• Κώμα
• Επιληπτικές κρίσεις
• Ευερεθιστότητα
• Ευαισθησία στο φως
• Απώλεια αισθήσεων

Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν διαφορετικά συμπτώματα. Καλέστε αμέσως τον παιδίατρο αν το παιδί σας βιώνει οποιοδήποτε από τα ακόλουθα:

• Εμετό
• Προβολή πηγών εμβρυϊκού κρανίου (μαλακά σημεία στο κρανίο)
• Διαρκές κλάμα
• Ακαμψία του σώματος
• Μειωμένη όρεξη

Αίτια

Τι προκαλεί την εγκεφαλίτιδα;

Πολλοί διαφορετικοί ιοί μπορεί να προκαλέσουν εγκεφαλίτιδα. Είναι σημαντικό να ταξινομηθούν οι πιθανές αιτίες σε τρεις κατηγορίες: κοινοί ιοί, παιδικοί ιοί και αρμποϊοί.

Κοινοί ιοί

Ο πιο κοινός ιός που προκαλεί εγκεφαλίτιδα στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι ο απλός ιός του έρπητα. Ο ιός του έρπητα τυπικά ταξιδεύει μέσω των νευρικών κυττάρων στο δέρμα όπου προκαλεί ψυχρά έλκη. Σε σπάνιες περιπτώσεις, όμως, μπορεί να φτάσει στον εγκέφαλο.

Αυτή η μορφή εγκεφαλίτιδας συνήθως επηρεάζει τον κροταφικό λοβό, το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει τη μνήμη και το λόγο. Μπορεί ακόμη να επηρεάσει τον μετωπιαίο λοβό, το τμήμα που ελέγχει τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά. Η εγκεφαλίτιδα που προκαλείται από τον έρπητα είναι επικίνδυνη και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή εγκεφαλική βλάβη και θάνατο.

Άλλη κοινοί ιοί που μπορούν να προκαλέσουν εγκεφαλίτιδα περιλαμβάνουν:

• Την παρωτίτιδα
• Τον ιό Epstein-Barr
• Τον HIV
• Τον κυτταρομεγαλοϊό

Παιδικοί ιοί

Τα εμβόλια προλαμβάνουν παιδικούς ιούς που παλαιότερα προκαλούσαν εγκεφαλίτιδα. Για αυτό, οι συγκεκριμένοι τύποι εγκεφαλίτιδας είναι σπάνιοι στις μέρες μας. Κάποιοι παιδικοί ιοί που μπορούν να προκαλέσουν εγκεφαλίτιδα είναι:

• Η ανεμοβλογιά (πολύ σπάνια)
• Η ιλαρά
• Η ερυθρά

Αρμποϊοί

Οι αρμποϊοί είναι ιοί που μεταφέρονται από έντομα. Ο τύπος του αρμποϊού που μεταδίδεται εξαρτάται από το ίδιο το έντομο. Παρακάτω αναφέρονται οι διάφοροι τύποι ιών:

• Η εγκεφαλίτιδα της Καλιφόρνια (επίσης ονομάζεται La Crosse εγκεφαλίτιδα) μεταδίδεται μέσω του τσιμπήματος του κουνουπιού και επηρεάζει κυρίως παιδιά. Προκαλεί ελάχιστα έως καθόλου συμπτώματα.
• Η εγκεφαλίτιδα St. Louis εκδηλώνεται σε αγροτικές Μεσοδυτικές και Νότιες Πολιτείες στις ΗΠΑ. Γενικά είναι ένας ήπιος ιός και προκαλεί ελάχιστα συμπτώματα.
• Ο ιός του δυτικού Νείλου εντοπίζεται κυρίως στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, μπορεί να εντοπιστεί και σε ανεπτυγμένες χώρες όπως οι ΗΠΑ. Είναι συνήθως ήπιος προκαλώντας συμπτώματα παρόμοια με αυτά της γρίπης. Όμως, μπορεί να αποβεί θανατηφόρος σε ηλικιωμένους και σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
• Η εγκεφαλίτιδα του Κολοράντο (επίσης ονομάζεται Colorado tick fever) μεταδίδεται από το θηλυκό κρότωνα. Είναι τυπικά μία ήπια ασθένεια και τα περισσότερα άτομα να ανακάμπτουν γρήγορα.
• Η Ανατολική ίππειος εγκεφαλίτιδα μεταδίδεται από τα κουνούπια και επηρεάζει τόσο τους ανθρώπους όσο και τα άλογα. Παρόλο που είναι σπάνια, έχει 33% πιθανότητα θνησιμότητας.
• Η νόσος του δάσους Kyasanur μεταδίδεται μέσω των κροτώνων. Τα άτομα μπορεί επίσης να μολυνθούν πίνοντας μη παστεριωμένο γάλα από κατσίκες, πρόβατα ή αγελάδες. Οι κυνηγοί, οι κατασκηνωτές και οι αγρότες βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου.

Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες της εγκεφαλίτιδας;

Οι ομάδες υψηλού κινδύνου για εγκεφαλίτιδα είναι:

• Οι ηλικιωμένοι
• Παιδιά κάτω του ενός έτους
• Τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα

Μπορεί επίσης να βρίσκεστε σε αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλίτιδας αν ζείτε σε περιοχή με μεγάλους πληθυσμούς κουνουπιών ή κροτώνων. Τα κουνούπια και οι κρότωνες μπορούν να μεταφέρουν ιούς που προκαλούν εγκεφαλίτιδα. Είναι πιο πιθανό να εκδηλώσετε εγκεφαλίτιδα κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες όταν αυτά τα έντομα είναι περισσότερο δραστήρια.

Παρόλο που το εμβόλιο MMR (ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα) έχει μακρά ιστορία ασφάλειας και αποτελεσματικότητας, σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλίτιδα. Περίπου 1 στα 3 εκατομμύρια παιδιά που κάνουν το εμβόλιο εκδηλώνουν εγκεφαλίτιδα. Ωστόσο, οι πιθανότητες εκδήλωσης εγκεφαλίτιδας είναι συντριπτικά μεγαλύτερες αν το παιδί δεν κάνει το εμβόλιο. Οι πιθανότητες εγκεφαλίτιδας τις περιόδους πριν τον τυπικό εμβολιασμό των παιδιών ήταν 1 στις 1000. Με άλλα λόγια, η εγκεφαλίτιδα ήταν περίπου 3.000 φορές πιο κοινή πριν το εμβόλιο.

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκεται η εγκεφαλίτιδα;

Ο γιατρός αρχικά θα σας ρωτήσει αναφορικά με τα συμπτώματά σας και στη συνέχεια θα πραγματοποιήσει τις ακόλουθες εξετάσεις αν υποπτεύεται εγκεφαλίτιδα.

Οσφυονωτιαία παρακέντηση

Σε αυτή τη διαδικασία, ο γιατρός θα εισάγει μία βελόνα στη μέση σας, ώστε να συλλέξει εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Το δείγμα θα αναλυθεί για ενδείξεις λοίμωξης.

Απεικόνιση του εγκεφάλου με αξονική ή μαγνητική τομογραφία

Η αξονική και μαγνητική τομογραφία ανιχνεύουν αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου. Μπορούν να αποκλείσουν άλλες πιθανές αιτίες των συμπτωμάτων σας, όπως όγκο ή εγκεφαλικό. Η συγκεκριμένοι ιοί έχουν την τάση να επηρεάζουν συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Ο εντοπισμός των πασχόντων περιοχών του εγκεφάλου μπορεί να βοηθήσει στον καθορισμό του τύπου του ιού που έχετε.

Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα

Το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα χρησιμοποιεί ηλεκτρόδια τα οποία τοποθετούνται στο τριχωτό της κεφαλής για την καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου. Ένα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα δεν ανιχνεύει τον ιό που προκαλεί την εγκεφαλίτιδα, αλλά συγκεκριμένα πρότυπα του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος μπορεί να κάνουν το νευρολόγο να υποψιαστεί λοιμώδη πηγή των συμπτωμάτων σας. Η εγκεφαλίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε επιληπτικές κρίσεις και κώμα σε προχωρημένο στάδιο. Για αυτό, το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα είναι πολύ σημαντικό στον καθορισμό των πασχόντων περιοχών του εγκεφάλου και τον τύπο των εγκεφαλικών κυμάτων που εκδηλώνονται σε κάθε περιοχή.

Εξετάσεις αίματος

Οι εξετάσεις αίματος μπορεί να αποκαλύψουν ενδείξεις οι ήπιας λοιμώξεις. Όμως δεν πραγματοποιούνται πότε μόνες τους, αλλά συνεισφέρουν στη διάγνωση της εγκεφαλίτιδας μαζί με άλλες εξετάσεις.

Βιοψία εγκεφάλου

Σε μία βιοψία εγκεφάλου ο γιατρός θα απομακρύνει ένα μικρό δείγμα του εγκεφαλικού ιστού για τον έλεγχο λοίμωξης. Είναι μία διαδικασία που σπάνια πραγματοποιείται λόγω του αυξημένου κινδύνου επιπλοκών. Συνήθως επιλέγεται μόνο εάν οι γιατροί δεν μπορούν να καθορίσουν την αιτία της εγκεφαλικής διόγκωσης ή εάν το θεραπευτικό πλάνο δεν είναι αποτελεσματικό.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται η εγκεφαλίτιδα;

Τα αντιϊικά φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση εγκεφαλίτιδας που προκαλείται από τον έρπητα. Ωστόσο, δεν είναι αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση άλλων μορφών εγκεφαλίτιδας. Αντ’ αυτού, οι θεραπευτικές επιλογές συχνά εστιάζουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ξεκούραση
• Παυσίπονα
• Κορτικοστεροειδή (για τη μείωση της φλεγμονής του εγκεφάλου)
• Μηχανικό αερισμό (για την ενίσχυση της αναπνοής)
• Μπάνιο σε χλιαρό νερό
• Αντισπασμωδικά (για την πρόληψη ή τον τερματισμό επιληπτικών κρίσεων)
• Χαλαρωτικά (για την αεικινησία, την επιθετικότητα ή την ευερεθιστότητα)
• Υγρά (μερικές φορές ενδοφλέβια)

Μπορεί να χρειαστεί να νοσηλευτείτε κατά τη διάρκεια της θεραπείας, ειδικά εάν παρουσιάζετε διόγκωση του εγκεφάλου και επιληπτικές κρίσεις.

Επιπλοκές

Ποιες είναι οι επιπλοκές που σχετίζονται με την εγκεφαλίτιδα;

Τα περισσότερα άτομα που διαγιγνώσκονται με σοβαρή εγκεφαλίτιδας θα βιώσουν επιπλοκές. Οι επιπλοκές που απορρέουν από την εγκεφαλίτιδα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Απώλεια μνήμης
• Συμπεριφορικές αλλαγές/αλλαγές προσωπικότητας
• Επιληψία
• Κόπωση
• Σωματική αδυναμία
• Νοητική καθυστέρηση
• Απώλεια μυϊκού συντονισμού
• Προβλήματα όρασης
• Προβλήματα ακοής
• Κώμα
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Θάνατο

Οι επιπλοκές είναι πιο πιθανό να εκδηλωθούν σε συγκεκριμένες ομάδες, όπως:

• Σε ηλικιωμένους
• Σε άτομα που έχουν βιώσει συμπτώματα παρόμοια με κώμα
• Σε άτομα που δεν έλαβαν αμέσως θεραπεία

Έκβαση

Ποια είναι η μακροπρόθεσμη έκβαση για κάποιον που έχει εγκεφαλίτιδα;

Η έκβαση θα εξαρτηθεί από τη σοβαρότητα της φλεγμονής. Σε ήπιες περιπτώσεις εγκεφαλίτιδας, η φλεγμονή θα υποχωρήσει μέσα σε λίγες μέρες. Για σοβαρά περιστατικά, μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες ή μήνες ανάρρωσης. Μερικές φορές μπορεί να προκληθεί μόνιμη βλάβη ακόμη και θάνατος.

Τα άτομα με εγκεφαλίτιδα μπορεί να βιώσουν:

• Παράλυση
• Απώλεια εγκεφαλικής λειτουργίας
• Προβλήματα με το λόγο, τη συμπεριφορά, τη μνήμη και την ισορροπία

Ανάλογα με τον τύπο και τη σοβαρότητα της εγκεφαλίτιδας, μπορεί να χρειαστεί να λάβετε επιπρόσθετη φροντίδα, όπως:

• Φυσικοθεραπεία: για τη βελτίωση της δύναμης, του συντονισμού, της ισορροπίας και της ευλυγισίας
• Εργοθεραπεία: για να αναπτύξετε καθημερινές δεξιότητες
• Λογοθεραπεία: για να μάθετε ξανά να ελέγχετε τους μύες που απαιτούνται για την ομιλία
• Ψυχοθεραπεία: για να αναπτύξετε στρατηγικές αντιμετώπισης της κατάστασής σας και να αντιμετωπίσετε τις διαταραχές της διάθεσης ή αλλαγές της προσωπικότητας

Πρόληψη

Πώς μπορεί να προληφθεί η εγκεφαλίτιδα;

Δεν μπορεί πάντα να προληφθεί η εγκεφαλίτιδα, αλλά μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο μέσω εμβολιασμού έναντι των ιών που μπορούν να προκαλέσουν εγκεφαλίτιδα. Επίσης, βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά σας λαμβάνουν όλους τους απαραίτητους εμβολιασμούς για αυτούς τους ιούς. Σε περιοχές όπου τα κουνούπια και οι κρότωνες είναι κοινά, χρησιμοποιήστε εντομοαπωθητικά και φορέστε μπλούζες με μακριά μανίκια και μακριά παντελόνια. Εάν ταξιδεύετε σε μία περιοχή που είναι γνωστό ότι έχει ιούς που προκαλούν εγκεφαλίτιδα, ελέγξτε την ιστοσελίδα των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ για τους προτεινόμενους εμβολιασμούς που πρέπει να κάνετε.