Ερπητοειδής δερματίτιδα και δυσανεξία στη γλουτένη

Αίτια

Ποιες είναι οι αιτίες της ερπητοειδούς δερματίτιδας;

Λόγω του ονόματος, πολλοί πιστεύουν ότι η ερπητοειδής δερματίτιδα προκαλείται από κάποια μορφή του ιού του έρπητα. Αυτό δεν ισχύει, καθώς δεν σχετίζεται καθόλου με τον έρπητα. Η ερπητοειδής δερματίτιδα εμφανίζεται στα άτομα με κοιλιοκάκη. Η κοιλιοκάκη είναι μία αυτοάνοση διαταραχή που χαρακτηρίζεται από δυσανεξία στη γλουτένη. Η γλουτένη είναι μία πρωτεΐνη που εντοπίζεται στο αλεύρι, στη σίκαλη και στο κριθάρι. Μερικές φορές εντοπίζεται και στη βρώμη που επεξεργάζεται σε εργοστάσια όπου επεξεργάζονται και άλλοι σπόροι.

Σύμφωνα με Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ, 15 έως 25% των ατόμων με κοιλιοκάκη έχουν ερπητοειδή δερματίτιδα. Η κοιλιοκάκη μπορεί να προκαλέσει έντονο κοιλιακό άλγος, δυσκοιλιότητα, ναυτία και εμετό. Τα άτομα με ερπητοειδή δερματίτιδα τυπικά δεν έχουν κανένα εντερικό σύμπτωμα. Όμως, ακόμη και αν δεν εμφανίζουν εντερικά συμπτώματα, 80% ή περισσότερο των ατόμων με ερπητοειδή δερματίτιδα εξακολουθούν να έχουν εντερική βλάβη, ιδιαίτερα εάν καταναλώνουν μία διατροφή πλούσια σε γλουτένη, σύμφωνα με το Εθνικό Ίδρυμα Ενημέρωσης για την Κοιλιοκάκη (NFCA) των ΗΠΑ.

Η εντερική βλάβη και το εξάνθημα οφείλονται στην αντίδραση της γλουτένης με ένα ειδικό τύπο αντισωμάτων που ονομάζονται ανοσοσφαιρίνη Α (IgA). Το σώμα παράγει αντισώματα IgA για να επιτίθεται στη γλουτένη. Όταν τα αντισώματα IgA επιτίθενται στη γλουτένη, προκαλούν βλάβη σε μέρη του εντερικού σωλήνα που είναι υπεύθυνα για την απορρόφηση βιταμινών και θρεπτικών συστατικών. Η ευαισθησία στη γλουτένη συνήθως παρουσιάζει κληρονομικότητα.

Το εξάνθημα σχηματίζεται όταν τα αντισώματα συνδέονται στη γλουτένη και ύστερα εισέρχονται στην αιματική κυκλοφορία όπου αρχίζουν να αποφράσσουν μικρά αιμοφόρα αγγεία, ιδιαίτερα αυτά που βρίσκονται στο δέρμα. Τα λευκά αιμοσφαίρια προσελκύονται στο σημείο της απόφραξης. Τα λευκά αιμοσφαίρια παράγουν το «συμπλήρωμα», το οποίο προκαλεί κνησμώδες, φυσαλιδώδες εξάνθημα.

Ποιος βρίσκεται σε κίνδυνο ερπητοειδούς δερματίτιδας;

Η κοιλιοκάκη μπορεί να επηρεάσει τον οποιονδήποτε, αλλά τείνει να είναι περισσότερο κοινή σε άτομα που έχουν ένα μέλος της οικογένειας με κοιλιοκάκη ή ερπητοειδή δερματίτιδα.

Παρόλο που περισσότερες γυναίκες από ό, τι άνδρες διαγιγνώσκονται με κοιλιοκάκη, οι άνδρες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν ερπητοειδή δερματίτιδα από ό, τι οι γυναίκες, σύμφωνα με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ. Το εξάνθημα συνήθως ξεκινά γύρω στα 20 με 30 έτη, παρόλο που μπορεί να εμφανιστεί και στην παιδική ηλικία. Η πάθηση είναι περισσότερο κοινή στα άτομα Ευρωπαϊκής καταγωγής και επηρεάζει λιγότερο τους Αφρικανούς και τους Ασιάτες.

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα της ερπητοειδούς δερματίτιδας;

Η ερπητοειδής δερματίτιδα είναι ένα από τα πιο κνησμώδη εξανθήματα που υπάρχουν. Κοινές θέσεις του εξανθήματος είναι:

• Οι αγκώνες
• Τα γόνατα
• Η μέση
• Το τριχωτό της κεφαλής
• Ο αυχένας
• Οι ώμοι
• Οι γλουτοί
• Η γραμμή τριχοφυΐας των μαλλιών

Το εξάνθημα συνήθως έχει ίδιο μέγεθος και σχήμα και στις δύο πλευρές του σώματος και συχνά εμφανίζεται και υποχωρεί.

Πριν την πλήρη ανάπτυξη του εξανθήματος, μπορεί να αισθάνεστε το δέρμα σε μία επιρρεπή στο εξάνθημα περιοχή να έχει κνησμό ή αίσθηση καψίματος. Μάζες που μοιάζουν με σπυράκια γεμάτα με καθαρό υγρό αρχίζουν να σχηματίζονται. Αυτά γρήγορα σπάζουν και επουλώνονται μέσα σε λίγες μέρες, αφήνοντας ένα μωβ σημάδι που διαρκεί για εβδομάδες. Όμως, νέες μάζες συνεχίζουν να σχηματίζονται, καθώς οι παλιές επουλώνονται. Η διαδικασία μπορεί να συνεχίζεται για χρόνια ή να εισέλθει σε ύφεση και ύστερα να επανεμφανιστεί.

Παρόλο που αυτά τα συμπτώματα συχνά σχετίζονται με την ερπητοειδή δερματίτιδα, μπορεί να προκαλούνται και από άλλες δερματικές παθήσεις, όπως η ατοπική δερματίτιδα, η δερματίτιδα εξ επαφής, η ψωρίαση, το πεμφιγοειδές ή η ψώρα.

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκεται η ερπητοειδής δερματίτιδα;

Η ερπητοειδής δερματίτιδα διαγιγνώσκεται βέλτιστα με μία δερματική βιοψία. Ο γιατρός λαμβάνει ένα μικρό δείγμα δέρματος και το εξετάζει κάτω από ένα μικροσκόπιο. Μερικές φορές, πραγματοποιείται μία άμεση δοκιμή ανοσοφθορισμού, στην οποία στο δέρμα γύρω από το εξάνθημα τοποθετείται μία χρωστική που αναδεικνύει την παρουσία IgA αντισωμάτων. Η δερματική βιοψία επίσης θα καθορίσει εάν τα συμπτώματα προκαλούνται από κάποια άλλη δερματική πάθηση.

Εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο IgA αντισωμάτων μπορεί επίσης να πραγματοποιηθούν. Μία εντερική βιοψία μπορεί να βοηθήσει στην επιβεβαίωση βλάβης λόγω κοιλιοκάκης.

Αν η διάγνωση είναι αβέβαιη ή αν υπάρχει πιθανότητα κάποιας άλλης πάθησης, θα χρειαστεί να διενεργηθούν περαιτέρω εξετάσεις. Τα τεστ αλλεργίας (patch test) είναι ο καλύτερος τρόπος διάγνωσης της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής, η οποία είναι κοινή αιτία συμπτωμάτων παρόμοια με αυτά της ερπητοειδούς δερματίτιδας.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται η ερπητοειδής δερματίτιδα;

Η ερπητοειδής δερματίτιδα μπορεί να αντιμετωπιστεί με ένα αντιβιοτικό που ονομάζεται δαψόνη. Η δαψόνη είναι ένα ισχυρό φάρμακο με σοβαρές παρενέργειες. Για αυτό, η δόση πρέπει να αυξάνεται αργά μέσα στην πάροδο αρκετών μηνών προτού είναι πλήρως αποτελεσματική.

Τα περισσότερα άτομα παρατηρούν ανακούφιση μετά τη λήψη δαψόνης, αλλά οι παρενέργειες περιλαμβάνουν:

• Ηπατικά προβλήματα
• Ευαισθησία στο ηλιακό φως
• Αναιμία
• Μυϊκή αδυναμία
• Περιφερική νευροπάθεια

Η δαψόνη μπορεί να έχει αρνητικές αλληλεπιδράσεις και με άλλα φάρμακα, όπως το αμινοβανζοϊκό κάλιο, η κλοφαζιμίνη ή η τριμεθοπρίμη.

Άλλα φάρμακα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι η τετρακυκλίνη, η σουλφαπυριδίνη και κάποια ανοσοκατασταλτικά φάρμακα. Όμως αυτά είναι λιγότερο αποτελεσματικά από τη δαψόνη.

Η πιο αποτελεσματική θεραπεία που δεν έχει παρενέργειες είναι η ακολούθηση μιας αυστηρής διατροφής χωρίς γλουτένη. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αποφεύγετε πλήρως τροφές, ροφήματα ή φάρμακα που περιέχουν τα ακόλουθα:

• Αλεύρι
• Σίκαλη
• Κριθάρι
• Βρώμη

Παρόλο που αυτή η διατροφή είναι δύσκολο να ακολουθηθεί, έχει ωφέλιμες επιπτώσεις στην υγεία σας αν έχετε κοιλιοκάκη. Οποιαδήποτε μείωση στην πρόσληψη γλουτένης θα σας βοηθήσει να μειώσετε την ποσότητα φαρμάκων που χρειάζεστε.

Επιπλοκές

Ποιες είναι οι επιπλοκές της ερπητοειδούς δερματίτιδας;

Τα άτομα που έχουν ερπητοειδή δερματίτιδα και κοιλιοκάκη και δεν λαμβάνουν θεραπεία βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο εντερικού καρκίνου λόγω της διαρκούς φλεγμονής των εντέρων. Η ανεπάρκεια βιταμινών και η αναιμία είναι επίσης πιθανά προβλήματα αν τα έντερα δεν απορροφούν τα θρεπτικά συστατικά με τον κατάλληλο τρόπο.

Από τη στιγμή που η ερπητοειδής δερματίτιδα είναι μία αυτοάνοση νόσος, οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι σχετίζεται με άλλους τύπους αυτοάνοσων ασθενειών, όπως:

• Υποθυρεοειδισμό
• Λεύκη
• Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1
• Μυασθένεια Gravis
• Σύνδρομο Sjogren
• Ρευματοειδή αρθρίτιδα

Έκβαση

Ποια είναι η μακροπρόθεσμη έκβαση της ερπητοειδούς δερματίτιδας;

Η ερπητοειδής δερματίτιδα είναι μία δια βίου μάθηση. Μπορεί να εισέλθει σε ύφεση, αλλά οποτεδήποτε εκτίθεστε σε γλουτένη θα έχετε αναζωπύρωση του εξανθήματος. Δίχως θεραπεία, η ερπητοειδής δερματίτιδα και η κοιλιοκάκη μπορούν να οδηγήσουν σε πολλές αρνητικές επιπτώσεις, όπως ανεπάρκειες βιταμινών, αναιμία και καρκίνο του γαστρεντερικού συστήματος.

Η θεραπεία με δαψόνη μπορεί να ελέγξει τα συμπτώματα του εξανθήματος άμεσα. Όμως, η εντερική βλάβη που έχει προκληθεί από την κοιλιοκάκη μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο αποφεύγοντας τη γλουτένη. Θα πρέπει να συζητήσετε όλες τις διατροφικές αλλαγές και τους προβληματισμούς σας με το γιατρό και το διατροφολόγο σας.