Κατάχρηση ουσιών

Αλκοόλ

Το αλκοόλ βρίσκεται σε όλα τα ποτά, συμπεριλαμβανομένης της μπίρας και του κρασιού. Στην Ελλάδα είναι νόμιμο για άτομα ηλικίας άνω των 18 ετών να αγοράζουν και να καταναλώνουν αλκοόλ. Το σώμα απορροφά ταχέως το αλκοόλ από το στομάχι και το λεπτό έντερο εντός της αιματικής κυκλοφορίας.

Στην Ελλάδα, μία μονάδα αλκοόλ αντιστοιχεί σε 10 γραμμάρια καθαρού αλκοόλ, τα οποία εμπεριέχονται σε:

• 30 ml ουίσκι 40% v/v
• 30 ml ούζο 40% v/v
• 30 ml βότκα 40% v/v
• 250 ml μπύρα 5% v/v
• 100 ml κρασί 12% v/v

Όταν καταναλώνετε αλκοόλ, επηρεάζονται οι λειτουργίες του εγκεφάλου και οι κινητικές δεξιότητες. Το αλκοόλ προκαλεί βλάβη σε κάθε όργανο του σώματος. Επίσης, μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο αναπτυσσόμενο έμβρυο, αν είστε έγκυος.

Η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο:

• Ηπατικής νόσου
• Εγκεφαλικού
• Καρκίνου

Ο αλκοολισμός συμβαίνει όταν το αλκοόλ που καταναλώνετε επηρεάζει την ικανότητά σας να εργάζεστε ή να διατηρείτε διαπροσωπικές σχέσεις και μπορεί να απειλήσει σε βάθος χρόνου την υγεία σας.

Η Εθνική Μελέτη για τη Χρήση Ουσιών και τη Δημόσια Υγεία του 2014 των ΗΠΑ βρήκε ότι σε μία περίοδο 30 ημερών:

• 52,7% των ατόμων άνω των 12 ετών κατανάλωσαν αλκοόλ τουλάχιστον μία φορά
• 11,5% των εφήβων 12-17 ετών κατανάλωσαν αλκοόλ τουλάχιστον μία φορά
• 16,3 εκατομμύρια Αμερικανοί ανέφεραν βαριά χρήση αλκοόλ

Αναβολικά

Τα αναβολικά στεροειδή είναι χημικά κατασκευασμένες ουσίες που μιμούνται την ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη. Λαμβάνονται είτε από το στόμα είτε με ενέσεις. Είναι παράνομα στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά ορισμένοι αθλητές τα χρησιμοποιούν για να ενισχύσουν την απόδοσή τους και να αυξήσουν τη μυϊκή τους δύναμη.

Τα στεροειδή μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά και μόνιμα προβλήματα υγείας, όπως:

• Επιθετική συμπεριφορά
• Ηπατική βλάβη
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Υψηλή χοληστερόλη
• Υπογονιμότητα

Οι γυναίκες που χρησιμοποιούν στεροειδή αντιμετωπίζουν επιπλέον συμπτώματα, όπως:

• Τριχοφυΐα στο πρόσωπο
• Αλλαγές στον έμμηνο κύκλο
• Αλωπεκία
• Πιο βαθιά φωνή

Οι έφηβοι χρήστες μπορεί να παρατηρήσουν:

• Διακοπή της ανάπτυξής τους
• Πρόωρη εφηβεία
• Έντονη ακμή

Ναρκωτικά των κλαμπ

Αυτή η κατηγορία αναφέρεται σε μία πληθώρα ναρκωτικών (παράνομων ουσιών) που οι νέοι συχνά χρησιμοποιούν σε πάρτι, κλαμπ και μπαρ.

Περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

• γ-υδροξυβουτυρικό οξύ (GHB) και υγρή Έκσταση.
• Κεταμίνη, επίσης γνωστή ως special K, K, cat valium και vitamin K
• MDMA (μεθυλενεδιοξυμεθαμφεταμίνη), επίσης γνωστό ως Έκσταση, XTC, adam, clarity και Χ
• LSD (διαιθυλαμίδιο του λυσεργικού οξέος), επίσης γνωστό ως οξύ (acid)
• Φλουνιτραζεπάμη, επίσης γνωστή ως roofies, rophies, roche και χάπια “forget-me”

Οι προαναφερθείσες ουσίες μπορούν να οδηγήσουν σε αίσθημα ευφορίας, αποσύνδεσης από την πραγματικότητα ή νάρκωσης. Η φλουνιτραζεπάμη συγκεκριμένα έχει χρησιμοποιηθεί για τη διάπραξη σεξουαλικών εγκλημάτων σε ανύποπτα θύματα.

Οι ουσίες αυτές μπορούν να προκαλέσουν:

• Σοβαρά βραχυπρόθεσμα προβλήματα πνευματικής υγείας, όπως ντελίριο
• Σωματικά προβλήματα, όπως έντονο καρδιακό παλμό, επιληπτικές κρίσεις και αφυδάτωση
• Θάνατο

Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα όταν συνδυάζονται με αλκοόλ.

Κοκαϊνη

Η κοκαΐνη είναι επίσης γνωστή ως:

• Κόκα
• C
• Crack (Κρακ)
• Σκόνη
• Χιόνι
• Νιφάδες
• Aunt Nora
• Bernice
• Binge
• Blow
• Charlie
• Mojo
• Nose candy
• Paradise
• Sneeze
• Sniff
• Toot
• White

Η κοκαΐνη είναι μία ισχυρή ουσία που οδηγεί σε έντονο εθισμό. Πωλείται ως μία λεπτοκομμένη λευκή σκόνη. Χορηγείται με ένεση στις φλέβες, με σνιφάρισμα από τη μύτη ή καπνίζεται. Μπορεί επίσης να υποστεί επεξεργασία και να μετατραπεί στην κρακ κοκαΐνη, ένα φθηνότερο προϊόν που είναι εξίσου πολύ εθιστικό. Και στις δύο μορφές της, η κοκαΐνη κάνει το χρήστη να νιώθει ευφορία και πολύ υψηλά επίπεδα ενέργειας.

Η χρήση κοκαΐνης αυξάνει:

• Τη θερμοκρασία του σώματος
• Την αρτηριακή πίεση
• Τον καρδιακό ρυθμό

Οι χρήστες κοκαΐνης βρίσκονται σε κίνδυνο:

• Εμφράγματος
• Αναπνευστικής ανεπάρκειας
• Εγκεφαλικού
• Επιληπτικών κρίσεων
• Θανάτου

Η Εθνική Μελέτη για την Κατάχρηση Ουσιών και τη Δημόσια Υγεία των ΗΠΑ του 2014 βρήκε ότι 1,5 εκατομμύριο Αμερικανοί άνω των 12 ετών είναι χρήστες κοκαΐνης.

Ηρωίνη

Η ηρωίνη είναι επίσης γνωστή ως:

• Big H
• Brown Sugar
• H
• Hell Dust
• Horse
• Junk
• Nose Drops
• Skag
• Smack
• Thunder

Η ηρωίνη είναι ένα παράνομο οπιοειδές. Όπως και η μορφίνη, ένα νόμιμο συνταγογραφούμενο φάρμακο, η ηρωίνη παράγεται από τους σπόρους του οπίου (της παπαρούνας). Είναι λευκή ή καφέ σκόνη. Χορηγείται με ένεση σε φλέβα, καπνίζεται ή «σνιφάρεται» από τη μύτη. Οι χρήστες αισθάνονται ευφορία και βιώνουν νεφελώδη σκέψη που ακολουθείται από μία κατάσταση υπνηλίας.

Η χρήση ηρωίνης οδηγεί σε:

• Καρδιακά προβλήματα
• Αποβολές
• Υπερδοσολογία
• Θάνατο

Η τακτική χρήση ηρωίνης οδηγεί σε υψηλότερη ανοχή. Με την πάροδο του χρόνου, οι χρήστες πρέπει να λαμβάνουν μεγαλύτερη δόση της ουσίας για να βιώσουν τις επιδράσεις της. Αυτό προκαλεί ερεθισμό και έντονα συμπτώματα συνδρόμου στέρησης αν ο χρήστης σταματήσει τη λήψη της ηρωίνης.

Εισπνεόμενα

Αυτά τα ναρκωτικά είναι επίσης γνωστά ως:

• Air blast
• Ames
• Amys
• Aroma of men
• Bolt
• Boppers
• Bullet
• Bullet bolt
• Buzz bomb
• Discorama
• Hardware
• Heart-on
• Hiagra in a bottle
• Highball
• Hippie crack
• Huff
• Laughing gas
• Locker room
• Medusa
• Moon gas
• Oz
• Pearls
• Poor man’s pot
• Poppers
• Quicksilver
• Rush Snappers
• Satan’s secret
• Shoot the breeze
• Snappers
• Snotballs
• Spray
• Texas shoe shine
• Thrust
• Toilet water
• Toncho
• Whippets
• Whiteout

Τα εισπνεόμενα είναι τοξικές αναθυμιάσεις που οι χρήστες εισπνέουν για να βιώσουν τις επιδράσεις τους στην λειτουργία του εγκεφάλου. Περιλαμβάνουν κοινά προϊόντα, όπως:

• Κόλλες
• Λακ μαλλιών
• Χρώματα
• Υγρό αναπτήρων

Η βραχυπρόθεσμη επίπτωση αυτών των ουσιών προκαλεί αίσθημα παρόμοιο με την κατανάλωση αλκοόλ.

Τα εισπνεόμενα είναι εξαιρετικά επικίνδυνα και μπορεί να οδηγήσουν σε:

• Απώλεια αισθήσεων
• Απώλεια συνείδησης
• Απώλεια ακοής
• Σπασμούς
• Εγκεφαλική βλάβη
• Καρδιακή ανεπάρκεια

Η Εθνική Μελέτη για τη Χρήση Ουσιών και τη Δημόσια Υγεία των ΗΠΑ του 2014 βρήκε ότι περίπου 546.000 άτομα άνω των 12 ετών ήταν χρήστες εισπνεόμενων.

Μαριχουάνα

Αυτό το ναρκωτικό είναι επίσης γνωστό ως:

• Χόρτο
• Χασίς
• Ινδική κάνναβη
• Μαύρο
• Μπάφος
• Φούντα
• Ganja
• Pot
• Weed
• Grass
• 420
• Trees

Η μαριχουάνα είναι ένα αποξηραμένο μείγμα των ανθέων, των σπόρων και των φύλλων του φυτού της κάνναβης.

Συνήθως καπνίζεται, αλλά μπορεί να καταναλωθεί και με μία πληθώρα εδώδιμων προϊόντων. Δημιουργεί αίσθημα ευφορίας, διαστρεβλωμένες αντιλήψεις και προκαλεί δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων. Είναι το πιο κοινό παράνομο ναρκωτικό στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2014 εκτιμήθηκε ότι 22,2 εκατομμύρια Αμερικανοί ήταν χρήστες μαριχουάνας, σύμφωνα με τις Υπηρεσίες Διαχείρισης Κατάχρησης Ουσιών και Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ.

Οι έρευνες έχουν αποδείξει και συνεχίζουν να εξερευνούν την αποτελεσματικότητα της μαριχουάνας στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων ιατρικών παθήσεων, όπως το γλαύκωμα και οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας. Σύμφωνα με την Εθνική Διάσκεψη των Πολιτειακών Νομοθετών των ΗΠΑ, η πολιτεία της Columbia και 23 ακόμη Πολιτείες ενέκριναν την ιατρική χρήση της μαριχουάνας.

Μεθαμφεταμίνες

Άλλα ονόματα που χρησιμοποιούνται για τις μεθαμφεταμίνες είναι:

• Μεθ
• Beannies
• Brown
• Chalk
• Crank
• Chicken feed
• Cinnamon
• Crink
• Crypto
• Fast
• Getgo
• Methlies Quik
• Mexican crack
• Pervitin (Czech Republic)
• Redneck cocaine
• Speed
• Tick tick
• Tweak
• Wash
• Yaba (Southeast Asia)
• Yellow powder

Οι μεθαμφεταμίνες είναι πολύ εθιστικές ουσίες. Είναι στενά συνδεδεμένες με τις αμφεταμίνες. Απαντούν σε λευκή ή κιτρινωπή σκόνη που «σνιφάρεται» μέσω της μύτης, χορηγείται με ένεση στις φλέβες ή θερμένεται και καπνίζεται.

Ο χρήστης μπορεί να μην βιώσει την ανάγκη ύπνου για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης αυξάνουν τη φυσική δραστηριότητα, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε σωματικά συμπτώματα, όπως:

• Αυξημένο καρδιακό ρυθμό
• Αυξημένη θερμοκρασία σώματος
• Αυξημένη αρτηριακή πίεση

Αν χρησιμοποιούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα, οδηγούν σε:

• Προβλήματα στη διάθεση
• Βίαιη συμπεριφορά
• Αγωνία
• Σύγχυση
• Αϋπνία
• Σοβαρά οδοντιατρικά προβλήματα

Συνταγογραφούμενα φάρμακα

Σε πολλά άτομα συνταγογραφούνται φάρμακα για την αντιμετώπιση του πόνου και ποικίλων παθήσεων. Η κατάχρηση συνταγογραφούμενων φαρμάκων συμβαίνει όταν λαμβάνετε ένα φάρμακο που δεν έχει συνταγογραφηθεί για εσάς ή το λαμβάνετε για λόγους άλλους από αυτούς για τους οποίους σας το έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός σας. Ορισμένα άτομα μπορεί να εθιστούν ακόμη και όταν χρησιμοποιούν ένα φάρμακο σύμφωνα με τις οδηγίες της συνταγογράφησης.

Αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν:

• Οπιοειδή, για την αντιμετώπιση του πόνου, όπως το fentanyl, η οξυκωδόνη ή η υδροκωδόνη
• Φάρμακα για την αντιμετώπιση άγχους ή προβλημάτων του ύπνου, όπως η αλπραζολάμη ή η διαζεπάμη
• Διεγερτικά, όπως η μεθυλφαινιδάτη ή η αμφεταμίνη και η δεξτροαμφεταμίνη

Οι επιπτώσεις διαφέρουν ανάλογα με το φάρμακο, αλλά η κατάχρηση συνταγογραφούμενων φαρμάκων οδηγεί σε:

• Υπνηλία
• Καταστολή της αναπνοής
• Επιβράδυνση της εγκεφαλικής λειτουργίας
• Αγωνία
• Παράνοια
• Επιληπτικές κρίσεις

Μπορεί ακόμη να οδηγήσει σε μακροχρόνια σωματική εξάρτηση και εθισμό. Η παράνομη χρήση συνταγογραφούμενων φαρμάκων έχει αναπτυχθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό μερικώς οφείλεται στο γεγονός ότι τα εν λόγω φάρμακα γίνονται περισσότερο διαθέσιμα. Επίσης, τα όργανα επιβολής του νόμου εστιάζουν κυρίως στη χρήση παράνομων ουσιών και όχι τόσο στην κατάχρηση νόμιμων φαρμάκων.

Στάδια

Ποια είναι τα στάδια της κατάχρησης μιας ουσίας;

Οι ειδικοί δημόσιας υγείας συνήθως ταξινομούν τη διαδικασία κατάχρησης μιας ουσίας σε στάδια:

1. Στο πειραματικό στάδιο, χρησιμοποιείτε την ουσία με φίλους ή για πειραματισμό.
2. Στο στάδιο τακτικής χρήσης, αλλάζετε τη συμπεριφορά σας και χρησιμοποιείτε την ουσία για να αντιμετωπίσετε αρνητικά συναισθήματα.
3. Στο στάδιο καθημερινής χρήσης, η ζωή σας περιστρέφεται γύρω από αυτή την ουσία και δεν ενδιαφέρεστε για οποιαδήποτε άλλη ενασχόληση.
4. Στο στάδιο της εξάρτησης, δεν μπορείτε να αντιμετωπίσετε την καθημερινότητα χωρίς τη χρήση της ουσίας. Τα οικονομικά και προσωπικά προβλήματα αυξάνονται και οδηγείστε ακόμη και σε νομικά προβλήματα στην προσπάθειά σας να αποκτήσετε την ουσία.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται η κατάχρηση ουσιών;

Τι θα πρέπει να αναζητήσετε σε ένα πρόγραμμα απεξάρτησης

Είναι πολύ σημαντικό να βρείτε ένα πρόγραμμα που ακολουθεί τις παρακάτω βασικές αρχές αντιμετώπισης του εθισμού:

• Ο εθισμός είναι πολύπλοκος, αλλά ταυτόχρονα αντιμετωπίσιμος.
• Δεν υπάρχει ένα θεραπευτικό πλάνο για όλους.
• Η θεραπεία είναι εύκολα διαθέσιμη.
• Η θεραπεία εστιάζει στις πολλές και διαφορετικές ανάγκες του ατόμου.
• Η θεραπεία ασχολείται με την πνευματική υγεία. Οι ανάγκες σας αξιολογούνται σε τακτική βάση, ώστε το θεραπευτικό πλάνο να ανταποκρίνεται σε αυτές.
• Είναι πολύ σημαντικό να παραμείνετε στο θεραπευτικό πλάνο για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Εθελούσια και μη εθελούσια θεραπεία μπορεί να είναι αποτελεσματική.
• Η χρήση ουσιών παρακολουθείται κατά τη διάρκεια του θεραπευτικού πλάνου, επειδή μπορεί να υπάρξει επανεμφάνιση του εθισμού.

Τα προγράμματα απεξάρτησης θα πρέπει να παρακολουθούν τα άτομα για λοιμώδεις νόσους, ενώ ταυτόχρονα θα παρέχουν την κατάλληλη συμβουλευτική εκπαίδευση. Αυτό θα σας ενθαρρύνει να δράσετε υπεύθυνα αποτρέποντας την εξάπλωση λοιμωδών ασθενειών.

Αποτοξίνωση

Ανάλογα με την ουσία στην οποία είστε εθισμένος/η, το πρώτο στάδιο της θεραπείας είναι η ιατρικά υποβοηθούμενη αποτοξίνωση. Σε αυτή τη διαδικασία, παρέχεται υποστηρικτική φροντίδα για όσο διάστημα η ουσία απομακρύνεται από την αιματική σας κυκλοφορία.

Η αποτοξίνωση ακολουθείται από άλλες θεραπείες που ενισχύουν τη μακροχρόνια αποχή από εξαρτήσεις. Πολλά θεραπευτικά προγράμματα περιλαμβάνουν τόσο ατομικά όσο και ομαδικά προγράμματα συμβουλευτικής. Επίσης, λαμβάνουν χώρα είτε σε εξειδικευμένα κέντρα απεξάρτησης είτε σε άλλους χώρους.

Τα φάρμακα είναι επιβοηθητικά για την μείωση των συμπτωμάτων του συνδρόμου στέρησης και στην ενίσχυση της ανάκαμψης. Στον εθισμό στην ηρωίνη, για παράδειγμα, οι γιατροί πιθανώς θα σας συνταγογραφήσουν ένα φάρμακο που ονομάζεται μεθαδόνη. Η μεθαδόνη διευκολύνει την απεξάρτηση και σας βοηθά να αντιμετωπίσετε το έντονο στάδιο του συνδρόμου στέρησης.

Πρόληψη

Πώς μπορεί να προληφθεί η κατάχρηση ουσιών;

Ο καλύτερος τρόπος αποφυγής κατάχρησης μιας ουσίας είναι η πρόληψη της αρχικής χρήσης και του εθισμού. Οι προσπάθειες συνήθως εστιάζουν στην ενθάρρυνση των νέων να αποφεύγουν την πίεση των συνομηλίκων. Τα προγράμματα πρόληψης χρήσης ουσιών συνεργάζονται με σχολεία, δασκάλους και μέλη κοινοτήτων για να εκπαιδεύσουν και να παρέχουν τις κατάλληλες πληροφορίες και υποστήριξη.

Οι γονείς διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο ώστε να αποτρέψουν το παιδί να χρησιμοποιήσει και να εθιστεί σε ουσίες. Ως γονείς θα πρέπει:

• Να μιλάτε ανοιχτά με τα παιδιά σας για θέματα εξαρτήσεων
• Να βρείτε επιστημονικές πληροφορίες και τεκμηριωμένα στοιχεία αναφορικά με την κατάχρηση ουσιών
• Να χτίσετε έναν ισχυρό οικογενειακό δεσμό που θα παρέχει ένα περιβάλλον υποστήριξης στα παιδιά

Πηγές ενημέρωσης

Πηγές ενημέρωσης, τηλεφωνικοί αριθμοί και ομάδες υποστήριξης

Ακολουθούν πηγές στις οποίες μπορείτε να αναζητήσετε βοήθεια:

• Οι Ανώνυμοι Αλκοολικοί (ΑΑ) προσφέρουν συναντήσεις και υποστηρικτικές ομάδες στα άτομα που επιθυμούν να απεξαρτηθούν από την κατάχρηση αλκοόλ. Επίσης, παρέχουν 24ωρη τηλεφωνική υποστήριξη στο τηλέφωνο 6986183484.
• Οι Ανώνυμοι Ναρκομανείς (ΑΝ) πραγματοποιούν συγκεντρώσεις για άτομα που επιθυμούν να απεξαρτηθούν από τα ναρκωτικά. 
• Το Ίδρυμα «Ένας Κόσμος Χωρίς Ναρκωτικά» είναι ένας κοινωφελής μη κερδοσκοπικός οργανισμός ο οποίος βοηθά τα άτομα να απεξαρτηθούν από τα ναρκωτικά. 
• Ο Οργανισμός Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) παρέχει υπηρεσίες πρόληψης, θεραπείας και απεξάρτησης για άτομα που αντιμετωπίζουν πρόβλημα χρήσης ουσιών. Η τηλεφωνική γραμμή SOS 1031 του ΟΚΑΝΑ λειτουργεί Δευτέρα ως Παρασκευή 08:00-16:00.