Λοιμώδη νοσήματα

Λοιμώδης μονοπυρήνωση

Τι είναι η λοιμώδης μονοπυρήνωση;

Η λοιμώδης μονοπυρήνωση αναφέρεται σε μία ομάδα συμπτωμάτων που προκαλούνται συνήθως από τον ιό Epstein-Barr. Τυπικά συμβαίνει σε εφήβους, αλλά μπορείτε να προσβληθείτε σε οποιαδήποτε ηλικία. Ο ιός μεταδίδεται μέσω του σάλιου, για αυτό και αναφέρεται συχνά ως «η ασθένεια του φιλιού».

Πολλοί άνθρωποι αναπτύσσουν μολύνσεις από τον Epstein-Barr ως νήπια μετά την ηλικία του ενός έτους. Στα μωρά τα συμπτώματα δεν εκδηλώνονται ή είναι τόσο ήπια που δεν αναγνωρίζονται ως μονοπυρήνωση.

Από τη στιγμή που έχετε μολυνθεί από τον Epstein-Barr, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα προσβληθείτε ξανά, διότι ανοσοποιείστε για το υπόλοιπο της ζωής σας.

Ωστόσο, πολλά παιδιά στις ΗΠΑ και σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες δεν προσβάλλονται από τον ιό στην παιδική ηλικία. Σύμφωνα με τα Κέντρα Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ, το 25% των περιπτώσεων μονοπυρήνωσης αφορούν όταν ένας έφηβος ή νεαρός ενήλικας μολύνεται από τον Epstein-Barr. Για αυτό, η μονοπυρήνωση επηρεάζει κυρίως άτομα που βρίσκονται στο λύκειο ή στο πανεπιστήμιο.

Ποια είναι η περίοδος επώασης της μονοπυρήνωσης;

Η περίοδος επώασης ενός ιού είναι το διάστημα μεταξύ της προσβολής από τον ιό και της έναρξης των συμπτωμάτων. Συνήθως διαρκεί 4 με 6 εβδομάδες. Τα συμπτώματα της νόσου διαρκούν 1 με 2 μήνες.

Η περίοδος επώασης μπορεί να είναι συντομότερη στα παιδιά.

Κάποια συμπτώματα, όπως ο πονόλαιμος και ο πυρετό, εξασθενούν μετά από 1 με 2 εβδομάδες. Άλλα, όπως οι διογκωμένοι λεμφαδένες, η κόπωση και ο διογκωμένος σπλήνας, μπορεί να διαρκέσουν αρκετές εβδομάδες παραπάνω.

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα της μονοπυρήνωσης;

Τα άτομα με μονοπυρήνωση συχνά εμφανίζουν υψηλό πυρετό, διογκωμένους λεμφαδένες στο λαιμό και τις μασχάλες, καθώς και πονόλαιμο. Οι περισσότερες περιπτώσεις είναι ήπιες και υποχωρούν με ελάχιστη θεραπεία. Η λοίμωξη τυπικά δεν είναι σοβαρή και συνήθως υποχωρεί από μόνη της μέσα σε ένα με δύο μήνες.

Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

  • Κόπωση
  • Διογκωμένες αμυγδαλές
  • Πονοκέφαλο
  • Μυϊκή αδυναμία
  • Νυχτερινή εφίδρωση
  • Εξάνθημα που αποτελείται από επίπεδες ροζ ή μωβ κηλίδες στο δέρμα ή στο στόμα

Περιστασιακά, μπορεί να διογκωθούν ο σπλήνας ή το ήπαρ, αλλά η μονοπυρήνωση σπάνια αποβαίνει θανατηφόρος.

Η πάθηση αυτή είναι δύσκολο να διακριθεί από άλλες ιικές λοιμώξεις, όπως η γρίπη. Αν τα συμπτώματά σας δεν βελτιώνονται μετά από 1 με 2 εβδομάδες κατ’ οίκον θεραπείας (ξεκούραση, λήψη αρκετών υγρών, κατανάλωση υγιεινών τροφών), επισκεφθείτε το γιατρό σας.

Αίτια

Ποιες είναι οι αιτίες της μονοπυρήνωσης;

Η μονοπυρήνωση συνήθως προκαλείται από τον ιό Epstein-Barr. Ο ιός εξαπλώνεται μέσω άμεσης επαφής με το σάλιο ή άλλα σωματικά υγρά μολυσμένου ατόμου. Επίσης, μεταδίδεται μέσω σεξουαλικής επαφής ή μεταμόσχευσης οργάνου.

Μπορεί να εκτεθείτε στον ιό από το βήχα ή το φτέρνισμα, το φιλί ή την κοινή χρήση τροφίμων και ποτών ενός ασθενούς ατόμου. Αν έχετε μολυνθεί, συνήθως τα συμπτώματα χρειάζονται 4 με 8 εβδομάδες να αναπτυχθούν.

Στους εφήβους και τους ενήλικες, η λοίμωξη δεν προκαλεί πάντα ορατά συμπτώματα. Στα παιδιά, ο ιός τυπικά δεν προκαλεί καθόλου συμπτώματα και η λοίμωξη δεν αναγνωρίζεται.

Ο ιός Epstein-Barr

Ο ιός Epstein-Barr είναι μέλος της οικογένειας των ερπητοϊών. Σύμφωνα με τα Κέντρα Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ, είναι ένας από τους πιο κοινούς ιούς που προσβάλλουν τον άνθρωπο σε όλο τον κόσμο.

Μετά τη μόλυνση του οργανισμού σας από τον ιό, αυτός παραμένει αδρανής στο σώμα σας για το υπόλοιπο της ζωής σας. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να επανενεργοποιηθεί, αλλά συνήθως δεν εκδηλώνεται κανένα σύμπτωμα.

Πέραν από τη σχέση του με τη μονοπυρήνωση, οι ερευνητές εξετάζουν πιθανή σύνδεση του Epstein-Barr με παθήσεις, όπως ο καρκίνος και οι αυτοάνοσες νόσοι.

Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες της μονοπυρήνωσης;

Οι παρακάτω ομάδες είναι ομάδες υψηλού κινδύνου για μονοπυρήνωση:

  • Νοσηλευτές/αποκλειστικές νοσοκόμες
  • Ιατρικό προσωπικό
  • Άτομα μεταξύ 15 και 30 ετών
  • Μαθητές/φοιτητές
  • Άτομα που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα

Οποιοσδήποτε έρχεται σε στενή επαφή με πολλά άτομα διατρέχει αυξημένο κίνδυνο μονοπυρήνωσης. Για αυτό μολύνονται συχνά μαθητές και φοιτητές.

Μεταδοτικότητα

Είναι μεταδοτική η μονοπυρήνωση;

Η μονοπυρήνωση είναι μεν μεταδοτική, αλλά οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη με βεβαιότητα πόσο διαρκεί η περίοδος μεταδοτικότητας.

Επειδή ο Epstein-Barr εγκαθίσταται στο λαιμό σας, μπορείτε να μολύνετε κάποιον που έρχεται σε επαφή με το σάλιο σας, είτε μέσω φιλιού είτε κοινής χρήσης μαχαιροπίρουνων. Εξαιτίας της μακράς περιόδου επώασης, μπορεί ούτε εσείς να γνωρίζετε ότι έχετε μονοπυρήνωση.

Η μονοπυρήνωση συνεχίζει να είναι μεταδοτική τρεις μήνες ή περισσότερο μετά την εκδήλωση των συμπτωμάτων.

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκεται η μονοπυρήνωση;

Επειδή άλλες πιο σοβαρές ιικές μολύνσεις, όπως η ηπατίτιδα Α, μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα παρόμοια με αυτά της μονοπυρήνωσης, ο γιατρός θα πρέπει να αποκλείσει αυτές τις πιθανότητες.

Αρχική εξέταση

Στο πρώτο ραντεβού, ο γιατρός θα σας ρωτήσει πόσο καιρό βιώνετε τα συμπτώματα. Αν είστε μεταξύ 15 και 25 ετών, πιθανώς να σας ρωτήσει αν έρχεστε σε επαφή με άτομα που έχουν μονοπυρήνωση.

Η ηλικία είναι ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες για την διάγνωση της μονοπυρήνωσης, σε συνδυασμό με τα κυριότερα συμπτώματα: πυρετό, πονόλαιμο, διογκωμένους λεμφαδένες.

Ο γιατρός θα μετρήσει τη θερμοκρασία του σώματός σας και θα ελέγξει τους λεμφαδένες στο λαιμό, τις μασχάλες και τη βουβωνική χώρα. Επίσης θα ελέγξει το άνω αριστερό μέρος του στομάχου για να διαπιστώσει αν ο σπλήνας έχει διογκωθεί.

Πλήρες αιμοδιάγραμμα

Κάποιες φορές οι γιατροί ζητούν ένα πλήρες αιμοδιάγραμμα. Αυτή η εξέταση θα βοηθήσει στον καθορισμό της σοβαρότητας της ασθένειας, ανάλογα με τα επίπεδα ποικίλων κυτταρικών τύπων. Για παράδειγμα, υψηλός αριθμός λεμφοκυττάρων συνήθως υποδηλώνει μόλυνση.

Επίπεδα λευκών αιμοσφαιρίων

Η μονοπυρήνωση τυπικά προκαλεί την αυξημένη παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων στην προσπάθεια του σώματος να αμυνθεί. Υψηλά επίπεδα των κυττάρων αυτών δεν επιβεβαιώνουν μόλυνση από το Epstein-Barr, αλλά υποδηλώνουν αυξημένη πιθανότητα.

Μονο-τεστ (monospot test)

Οι εργαστηριακές εξετάσεις είναι το δεύτερο μέρος της διάγνωσης. Ένας από τους πιο αξιόπιστους τρόπους διάγνωσης της μονοπυρήνωσης είναι το μονο-τεστ (τίτλος ετερόφιλων αντισωμάτων). Αυτή η αιματολογική εξέταση αναζητά αντισώματα (τα αντισώματα είναι πρωτεΐνες που παράγονται από το ανοσοποιητικό σύστημα ως απόκριση σε εξωγενή στοιχεία).

Ωστόσο, δεν αναζητά αντισώματα έναντι του Epstein-Barr. Αντιθέτως, το μονο-τεστ καθορίζει τα επίπεδα μιας άλλης κατηγορίας αντισωμάτων που παράγει το σώμα όταν μολύνεται από τον εν λόγω ιό. Αυτά ονομάζονται ετερόφιλα αντισώματα.

Το αποτέλεσμα της εξέτασης αυτής είναι βέλτιστο όταν πραγματοποιείται μεταξύ 2 και 4 εβδομάδων μετά την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Σε αυτό το χρονικό σημείο έχετε επαρκή επίπεδα ετερόφιλων αντισωμάτων, ώστε να υπάρξει ένα αξιόπιστο θετικό αποτέλεσμα.

Βέβαια, το τεστ δεν είναι πάντα αξιόπιστο. Όμως, είναι εύκολο στη χρήση και τα αποτελέσματα είναι διαθέσιμα σε λιγότερο από μία ώρα.

Έλεγχος αντισωμάτων έναντι του Epstein-Barr

Αν το μονο-τεστ βγει αρνητικό, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει έναν έλεγχο αντισωμάτων έναντι του Epstein-Barr. Αυτή η εξέταση αναζητά ειδικά αντισώματα έναντι του ιού. Το τεστ ανιχνεύει αντισώματα ακόμη και στην πρώτη εβδομάδα των συμπτωμάτων, αλλά απαιτείται περισσότερος χρόνος για να βγουν τα αποτελέσματα.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται η μονοπυρήνωση;

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία για τη λοιμώδη μονοπυρήνωση. Παρόλα αυτά, ο γιατρός μπορεί να σας συνταγογραφήσει κορτικοστεροειδή για την ανακούφιση από τον πονόλαιμο και τις πρησμένες αμυγδαλές. Τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν από μόνα τους μέσα σε 1 με 2 μήνες.

Επικοινωνήστε αμέσως με το γιατρό σας αν τα συμπτώματα επιδεινώνονται ή αν βιώνετε έντονο κοιλιακό άλγος.

Ποιες κατ’ οίκον θεραπείες αντιμετωπίζουν τη μονοπυρήνωση;

Οι κατ’ οίκον θεραπείες στοχεύουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και περιλαμβάνουν μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, για τη μείωση του πυρετού, και τεχνικές ανακούφισης του πονόλαιμου, όπως γαργάρες με αλατόνερο.

Άλλες σπιτικές θεραπείες που μπορούν να απαλύνουν τα συμπτώματα είναι:

  • Η ενυδάτωση, μέσω της κατανάλωσης επαρκούς ποσότητας νερού
  • Η επαρκής ξεκούραση
  • Η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος μέσω της κατανάλωσης τροφών που είναι αντιφλεγμονώδεις και πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, όπως τα λαχανικά, τα μήλα, το καφέ ρύζι και ο σολομός
  • Η ζεστή κοτόσουπα
  • Η λήψη μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, όπως η ακεταμινοφαίνη

Ποτέ μην δίνετε ασπιρίνη σε παιδιά και εφήβους, διότι μπορεί να οδηγήσει σε σύνδρομο Reye, μία σπάνια διαταραχή που προκαλεί βλάβη στον εγκέφαλο και το ήπαρ.

Επιπλοκές

Ποιες επιπλοκές μπορεί να προκύψουν από τη μονοπυρήνωση;

Η μονοπυρήνωση τυπικά δεν είναι μια σοβαρή πάθηση. Σε μερικές περιπτώσεις, τα άτομα με μονοπυρήνωση αναπτύσσουν δευτερογενείς λοιμώξεις, όπως στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα, αμυγδαλίτιδα ή ιγμορίτιδα. Σπάνια, μπορεί να εκδηλωθούν οι παρακάτω επιπλοκές:

Διογκωμένος σπλήνας

Θα πρέπει να περιμένετε τουλάχιστον ένα μήνα προτού επιδοθείτε σε έντονες δραστηριότητες, όπως η ανύψωση βαρών ή τα αθλήματα επαφής, ώστε να αποφύγετε ρήξη του σπλήνα, ο οποίος μπορεί να έχει διογκωθεί εξαιτίας της νόσου.

Συμβουλευτείτε το γιατρό σας αναφορικά με το πότε μπορείτε να επιστρέψετε στις καθημερινές σας δραστηριότητες.

Η ρήξη του σπλήνα σε άτομα με μονοπυρήνωση είναι σπάνια, αλλά αποτελεί μια κατάσταση απειλητική για τη ζωή. Καλέστε αμέσως το γιατρό σας αν έχετε μονοπυρήνωση και βιώνετε ξαφνικό, οξύ πόνο στο άνω αριστερό τμήμα της κοιλιακής χώρας.

Φλεγμονή του ήπατος

Η ηπατίτιδα (φλεγμονή του ήπατος) ή ο ίκτερος (κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών) μπορεί περιστασιακά να εκδηλωθούν σε άτομα με μονοπυρήνωση.

Σπάνιες επιπλοκές

Σύμφωνα με την Κλινική Mayo, η μονοπυρήνωση μπορεί να προκαλέσει κάποιες εξαιρετικά σπάνιες επιπλοκές:

Αναζωπύρωση

Παρατηρείται αναζωπύρωση των συμπτωμάτων στη μονοπυρήνωση;

Τα συμπτώματα της μονοπυρήνωσης, όπως η κόπωση, ο πυρετός και ο πονόλαιμος, συνήθως διαρκούν μερικές εβδομάδες. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να αναζωπυρωθούν μήνες ή χρόνια αργότερα.

Ο ιός Epstein-Barr, ο οποίος συνήθως προκαλεί τη μονοπυρήνωση, παραμένει στο σώμα για το υπόλοιπο της ζωής σας. Συνήθως βρίσκεται σε αδρανή κατάσταση, αλλά υπάρχει η πιθανότητα (σπάνια) επανενεργοποίησης.

Μπορεί κάποιος να έχει επαναλαμβανόμενα επεισόδια μονοπυρήνωσης;

Οι περισσότεροι άνθρωποι συνήθως παθαίνουν μονοπυρήνωση μόνο μία φορά. Σε σπάνιες περιπτώσεις, τα συμπτώματα μπορεί να επανεκδηλωθούν εξαιτίας επανενεργοποίησης του Epstein-Barr.

Αν η μονοπυρήνωση επιστρέψει, ο ιός βρίσκεται στο σάλιο σας, αλλά πιθανώς δεν θα εμφανίσετε κανένα σύμπτωμα, εκτός κι αν έχετε εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Πολύ σπάνια, η μονοπυρήνωση μπορεί να οδηγήσει στη λεγόμενη χρόνια ενεργό Epstein-Barr λοίμωξη. Αυτή είναι μια σοβαρή κατάσταση στην οποία τα συμπτώματα της μονοπυρήνωσης διαρκούν για περισσότερο από 6 μήνες.

Αν εμφανίζετε συμπτώματα μονοπυρήνωσης και είχατε περάσει την ασθένεια στο παρελθόν, επισκεφθείτε το γιατρό σας.

Ενήλικες

Η μονοπυρήνωση στους ενήλικες

Η μονοπυρήνωση επηρεάζει κυρίως εφήβους και άτομα στην δεκαετία των 20.

Λιγότερο συχνά συμβαίνει σε άτομα άνω των 30 ετών. Οι μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες με μονοπυρήνωση συνήθως εκδηλώνουν μόνο πυρετό και όχι τα υπόλοιπα συμπτώματα, όπως πονόλαιμο, διογκωμένους λεμφαδένες ή διογκωμένο σπλήνα.

 

Παιδιά

Η μονοπυρήνωση στα παιδιά

Τα παιδιά μπορεί να μολυνθούν από μονοπυρήνωση αν χρησιμοποιούν μαχαιροπίρουνα ή ποτήρια προσβεβλημένων ατόμων ή βρίσκονται κοντά σε ασθενή που βήχει ή φτερνίζεται.

Επειδή τα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν μόνο ήπια συμπτώματα, όπως πονόλαιμο, η μονοπυρήνωση συνήθως δεν διαγιγνώσκεται.

Τα παιδιά που διαγιγνώσκονται με μονοπυρήνωση συνεχίζουν να πηγαίνουν κανονικά σχολείο. Μπορεί, βέβαια, να χρειαστεί να αποφεύγουν κάποιες φυσικές δραστηριότητες για όσο διάστημα αναρρώνουν. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να πλένουν τα χέρια τους συχνά και σχολαστικά, ειδικά όταν βήχουν ή φτερνίζονται.

Νήπια

Η μονοπυρήνωση στα νήπια

Τα περισσότερα άτομα προσβάλλονται από τον Epstein-Barr στα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Όπως και τα μεγαλύτερα παιδιά, έτσι και τα νήπια μπορούν να μολυνθούν μέσω κοινής χρήσης μαχαιροπίρουνων ή ποτηριών. Επίσης, ένας άλλος τρόπος μετάδοσης του ιού σε αυτή την ηλικιακή ομάδα είναι όταν τα μωρά βάζουν παιχνίδια στο στόμα τους που προηγουμένως τα είχαν βάλει επίσης στο στόμα τους ασθενή μωρά.

Τα μωρά σπάνια εκδηλώνουν συμπτώματα της νόσου. Αν εμφανίσουν πυρετό ή πονόλαιμο, μπορεί να παρερμηνευτούν ως γρίπη ή κρυολόγημα.

Αν ο γιατρός υποπτεύεται ότι το μωρό σας έχει μονοπυρήνωση, θα συστήσει ξεκούραση και να λαμβάνει πληθώρα υγρών.

Πρόληψη

Πώς προλαμβάνεται η μονοπυρήνωση;

Η μονοπυρήνωση στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αδύνατο να προληφθεί. Αυτό συμβαίνει επειδή οι υγιείς ενήλικες που είχαν μολυνθεί από τον Epstein-Barr στο παρελθόν μπορούν να μεταφέρουν και να μεταδίδουν περιστασιακά τον ιό για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Έκβαση

Ποια είναι η έκβαση της μονοπυρήνωσης; Πώς αναρρώνει ένας ασθενής;

Τα συμπτώματα της μονοπυρήνωσης σπάνια διαρκούν περισσότερες από 4 εβδομάδες. Η πλειονότητα των ατόμων με μονοπυρήνωση αναρρώνει μέσα σε 2 με 4 εβδομάδες.

Ο Epstein-Barr εγκαθιδρύει μία δια βίου αδρανή μόλυνση στον οργανισμό. Σε κάποιες πολύ σπάνιες περιπτώσεις, τα άτομα που φέρουν τον ιό αναπτύσσουν είτε λέμφωμα Burkitt ή ρινοφαρυγγικό καρκίνωμα, τα οποία είναι σπάνιοι καρκίνοι.

Ο Epstein-Barr φέρεται να διαδραματίζει κάποιο ρόλο στην εκδήλωση αυτών των καρκίνων, αλλά δεν αποτελεί τη μόνη αιτία.

+ 8 πηγές

©2022 WikiHealth All Rights Reserved

1. About Epstein-Barr virus (EBV). (2018). cdc.gov/epstein-barr/about-ebv.html

2. About infectious mononucleosis. (2018). cdc.gov/epstein-barr/about-mono.html

3. Balfour HH Jr., et al. (2015). Infectious mononucleosis. DOI: 10.1038/cti.2015.1

4. Glandular fever. (2017). nhs.uk/conditions/glandular-fever/

5. Kimura H, et al. (2017). Chronic active Epstein-Barr virus disease. DOI: 10.3389/fimmu.2017.01867

6. Mayo Clinic Staff. (2018). Mononucleosis. mayoclinic.org/diseases-conditions/mononucleosis/symptoms-causes/syc-20350328

7. Mononucleosis. (2015). my.clevelandclinic.org/health/diseases_conditions/hic-mononucleosis

8. Womack J, et al. (2015). Common questions about infectious mononucleosis. aafp.org/afp/2015/0315/p372.html