Λύσσα

Συμπτώματα

Αναγνωρίζοντας τα συμπτώματα της λύσσας

Η περίοδος μεταξύ του δαγκώματος και της έναρξης των συμπτωμάτων καλείται περίοδος επώασης. Συνήθως χρειάζεται 4 ως 12 εβδομάδες για να εμφανιστούν τα συμπτώματα σε ένα μολυσμένο άτομο. Ωστόσο, η περίοδος επώασης μπορεί να κυμαίνεται από λίγες ημέρες ως έξι χρόνια.

Η έναρξη των συμπτωμάτων ομοιάζει με τη γρίπη και περιλαμβάνει:

• Μυϊκή αδυναμία
• Πυρετό
• Αίσθηση μυρμηγκιάσματος

Μπορεί επίσης να αισθάνεστε αίσθηση καψίματος στο σημείο του δαγκώματος.

Καθώς ο ιός συνεχίζει να επιτίθεται στο ΚΝΣ, υπάρχουν δύο διαφορετικοί τύποι της νόσου που μπορεί να αναπτυχθούν.

Μανιακή λύσσα

Οι μολυσμένοι άνθρωποι που αναπτύσσουν μανιακή λύσσα (furious rabies) είναι υπερδραστήριοι και μπορεί να εκδηλώσουν αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Παραισθήσεις
• Άγχος
• Αϋπνία
• Προβλήματα στην κατάποση
• Υπερβολική σιελόρροια
• Σύγχυση
• Αναστάτωση
• Φόβο για το νερό

Παραλυτική λύσσα

Αυτή η μορφή λύσσας (paralytic rabies) χρειάζεται περισσότερο χρόνο να εκδηλωθεί, αλλά οι επιπτώσεις της είναι εξίσου σοβαρές. Τα μολυσμένα άτομα σταδιακά παραλύουν και τελικά πέφτουν σε κώμα και πεθαίνουν. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 30% των περιστατικών λύσσας εξελίσσονται στην παραλυτική μορφή.

Μόλυνση

Πώς μολύνεται κάποιος από λύσσα;

Τα ζώα με λύσσα μεταφέρουν τον ιό σε άλλα ζώα και στους ανθρώπους μέσω του σάλιου τους κατά το δάγκωμα ή την εκδορά. Ωστόσο, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί και με οποιαδήποτε επαφή με τους βλεννογόνους ή με ανοιχτή πληγή. Η μετάδοσή του θεωρείται πως γίνεται αποκλειστικά από ζώο σε ζώο και από ζώο σε άνθρωπο. Παρόλο που μπορεί να μεταδοθεί και από άνθρωπο σε άνθρωπο, κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά σπάνιο. Βέβαια, έχουν καταγραφεί κάποια τέτοια περιστατικά ύστερα από μεταμόσχευση κερατοειδούς χιτώνα. Για τους ανθρώπους που παθαίνουν λύσσα, το δάγκωμα από ένα μη εμβολιασμένο σκύλο είναι με διαφορά η πιο κοινή αιτία.

Μόλις το άτομο μολυνθεί, ο ιός εξαπλώνεται μέσω των νεύρων στον εγκέφαλο. Είναι πολύ σημαντικό να σημειωθεί ότι δαγκώματα και εκδορές στο κεφάλι ή το λαιμό θεωρούνται πως επιταχύνουν την εμπλοκή του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, εξαιτίας της θέσης του αρχικού τραύματος. Αν υποστείτε δάγκωμα στο λαιμό, αναζητήστε ιατρική βοήθεια το συντομότερο δυνατό.

Μετά το δάγκωμα, ο ιός της λύσσας εξαπλώνεται μέσω των νευρικών οδών στον εγκέφαλο. Όταν βρεθεί εκεί, πολλαπλασιάζεται ταχέως. Αυτή η δραστηριότητα προκαλεί έντονη φλεγμονή του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, μετά την οποία η κατάσταση του ατόμου επιδεινώνεται έως ότου καταλήξει στο θάνατο.

Ζώα που μπορούν να μεταδώσουν τον ιό της λύσσας

Τόσο άγρια όσο και κατοικίδια ζώα μπορούν να μεταδώσουν τον ιό της λύσσας. Τα παρακάτω ζώα αποτελούν τις κύριες πηγές μόλυνσης για τους ανθρώπους:

• Σκύλοι
• Γάτες
• Κουνέλια
• Νυχτερίδες
• Ρακούν
• Αλεπούδες
• Μαϊμούδες
• Αγελάδες
• Κατσίκες
• Κουνάβια
• Αρκτόμυες
• Νυφίτσες
• Άλογα
• Κογιότ
• Κάστορες

Ποιος βρίσκεται σε αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό της λύσσας;

Για τους περισσότερους ανθρώπους, ο κίνδυνος μόλυνσης από τη λύσσα είναι σχετικά χαμηλός. Παρόλα αυτά, υπάρχουν συγκεκριμένες καταστάσεις που μπορεί να σας θέσουν σε αυξημένο κίνδυνο, όπως:

• Τα ταξίδια σε αναπτυσσόμενες χώρες
• Η συχνή έκθεση σε άγρια ζώα
• Η διαβίωση σε περιοχή με μεγάλο πληθυσμό νυχτερίδων
• Η ηλικία κάτω των 15 ετών (η λύσσα είναι περισσότερο κοινή σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα)
• Η διαβίωση σε αγροτική περιοχή όπου υπάρχει μεγαλύτερη έκθεση σε άγρια ζώα και ελάχιστη ως καθόλου πρόσβαση σε εμβόλια και προληπτικές θεραπείες

Παρόλο που οι σκύλοι είναι υπεύθυνοι για τα περισσότερα περιστατικά λύσσας παγκοσμίως, οι νυχτερίδες είναι η πιο κοινή αιτία θανάτου από τη νόσο στις ΗΠΑ.

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκεται η λύσσα;

Δεν υπάρχει εξέταση που να ανιχνεύει τα πρώιμα στάδια της μόλυνσης από λύσσα. Μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, μία αιματολογική ή ιστική εξέταση θα βοηθήσει το γιατρό να καθορίσει αν πάσχετε από την ασθένεια. Αν έχετε δεχθεί δάγκωμα από ένα άγριο ζώο, ο γιατρός θα σας κάνει ένα προληπτικό αντιλυσσικό εμβόλιο, προκειμένου να σταματήσει τη μόλυνση πριν την εκδήλωση των συμπτωμάτων.

Θεραπεία

Μπορεί να θεραπευτεί η λύσσα;

Μετά την έκθεση στο ιό της λύσσας, μπορεί να χρειαστεί να κάνετε μια σειρά από ενέσεις για την πρόληψη της μόλυνσης. Η ανοσοσφαιρίνη για τη λύσσα (αντιλυσσικός ορός), η οποία σας παρέχει άμεσα μία δόση αντισωμάτων έναντι του ιού της λύσσας για την καταπολέμηση της μόλυνσης, συνεισφέρει ώστε να μην εγκατασταθεί ο ιός. Ύστερα, η λήψη του αντιλυσσικού εμβολίου είναι το κλειδί για την αποφυγή της ασθένειας. Το εμβόλιο αυτό δίδεται μέσω μιας σειράς δόσεων για 14 ημέρες.

Αν το ζώο που σας δάγκωσε βρεθεί, εξεταστεί για λύσσα και τα αποτελέσματα είναι αρνητικά, θα αποφύγετε μια μεγάλη διαδικασία εμβολίων. Αν όμως το ζώο δεν βρεθεί, η πιο συνετή και ασφαλής απόφαση είναι να κάνετε τις προληπτικές δόσεις.

Η λήψη του αντιλυσσικού εμβολίου όσο το δυνατόν συντομότερα μετά από το δάγκωμα ενός ζώου είναι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της μόλυνσης. Ο γιατρός θα πλύνει την πληγή σας για τουλάχιστον 15 λεπτά με σαπούνι και νερό ή ιώδιο. Ύστερα, θα σας χορηγήσει αντιλυσσικό ορό και θα ξεκινήσει τις δόσεις του αντιλυσσικού εμβολίου. Αυτό το πρωτόκολλο είναι γνωστό ως «προφύλαξη μετά την έκθεση».

Παρενέργειες από τη θεραπεία κατά της λύσσας

Ο ορός και το εμβόλιο κατά της λύσσας μπορεί πολύ σπάνια να προκαλέσουν ορισμένες παρενέργειες, όπως:

• Ζάλη
• Πονοκέφαλο
• Ναυτία
• Πόνο, πρήξιμο ή κνησμό στο σημείο της ένεσης
• Μυϊκό πόνο
• Στομαχικό πόνο

Πρόληψη

Πώς μπορεί να προληφθεί η λύσσα;

Η λύσσα είναι μια ασθένεια που μπορεί να προληφθεί. Υπάρχουν ορισμένα απλά μέτρα που μπορείτε να λάβετε, ώστε να μην νοσήσετε από αυτή:

• Αποφύγετε την επαφή με άγρια ζώα.
• Κάντε αντιλυσσικό εμβόλιο προτού ταξιδέψετε σε αναπτυσσόμενες χώρες, δουλέψετε με ζώα ή εργασθείτε σε εργαστήριο το οποίο χειρίζεται τον ιό της λύσσας.
• Εμβολιάστε τα κατοικίδιά σας.
• Αναφέρετε αδέσποτα ζώα στην αντίστοιχη υπηρεσία της περιοχής σας.
• Αποτρέψτε την είσοδο των νυχτερίδων μέσα ή γύρω από το σπίτι σας.
• Μην αφήνετε τα κατοικίδιά σας να περιπλανώνται μόνα τους έξω.