Ναρκοληψία

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα της ναρκοληψίας;

Οι ειδικοί του ύπνου αποδίδουν τα συμπτώματα της ναρκοληψίας σε κακής ποιότητας ύπνο γρήγορων κινήσεων των ματιών (REM). Η συχνότητα και η ένταση των συμπτωμάτων ποικίλει. Κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν.

Έντονη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό είναι ένα από τα πρώτα συμπτώματα της ναρκοληψίας. Το άτομο δεν είναι λειτουργικό κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Καταπληξία. Η καταπληξία είναι η ξαφνική, προσωρινή απώλεια του μυϊκού τόνου. Μπορεί να πυροδοτηθεί από έντονα συναισθήματα, όπως ενθουσιασμό, γέλιο, θυμό η φόβο. Η συχνότητα της καταπληξίας ποικίλει. Κάποια άτομα μπορεί να τη βιώνουν αρκετές φορές μέσα στη μέρα, ενώ άλλα λίγες φορές το χρόνο.

Παραισθήσεις κατά τον ύπνο. Τα άτομα με ναρκοληψία μπορούν να βιώσουν παραισθήσεις. Αυτό συμβαίνει διότι το όνειρο είναι τυπικά μέρος του ύπνου REM. Εάν τα όνειρα συμβαίνουν ενώ είστε μερικώς ξύπνιοι, μπορεί να μοιάζουν με πραγματικότητα.

Υπνική παράλυση. Η υπνική παράλυση είναι η ανικανότητα κίνησης ή ομιλίας κατά τη διάρκεια του ύπνου. Τα επεισόδια διαρκούν μόνο μερικά λεπτά. Η υπνική παράλυση μιμείται την παράλυση κατά τη διάρκεια του ύπνου REM. Δεν επηρεάζει τις κινήσεις των ματιών ή την ικανότητα αναπνοής. Μπορεί να συμβεί ακόμη και σε άτομα που δεν έχουν ναρκοληψία.

Η ναρκοληψία επίσης σχετίζεται με άλλες διαταραχές του ύπνου, όπως η αποφρακτική υπνική άπνοια, το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και η αϋπνία.

Αίτια

Τι προκαλεί τη ναρκοληψία;

Η ακριβής αιτία της ναρκοληψίας παραμένει άγνωστη. Ωστόσο, τα περισσότερα άτομα με ναρκοληψία και καταπληξία έχουν μειωμένη ποσότητα μιας πρωτεΐνης του εγκεφάλου που ονομάζεται υποκρετίνη. Μία από τις λειτουργίες της υποκρετίνης είναι η ρύθμιση των κύκλων ύπνου-εγρήγορσης.

Οι επιστήμονες πιστεύουν πως τα χαμηλά επίπεδα υποκρετίνης προκαλούνται από αρκετούς παράγοντες. Μία γονιδιακή μεταλλαγή έχει ταυτοποιηθεί ότι προκαλεί μειωμένα επίπεδα της εν λόγω πρωτεΐνης. Θεωρείται πως αυτή η κληρονομική έλλειψη, σε συνδυασμό με ένα ανοσοποιητικό σύστημα που επιτίθεται σε υγιή κύτταρα, συνεισφέρει στη ναρκοληψία. Άλλοι παράγοντες, όπως το στρες, η έκθεση σε τοξίνες και μολύνσεις, μπορεί επίσης να διαδραματίζουν κάποιο ρόλο.

Ύπνος

Εμφάνιση μη φυσιολογικών προτύπων ύπνου

Ο φυσιολογικός ύπνος συμβαίνει σε πέντε στάδια και σε κύκλους. Καθώς ο κύκλος του ύπνου ξεκίνα, τον ελαφρύ ύπνο διαδέχεται ο βαθύς ύπνος και ύστερα ο ύπνος όπου συμβαίνουν τα όνειρα και η μυϊκή παράλυση. Χρειάζεται περίπου 70 με 90 λεπτά για να ολοκληρωθεί ο πρώτος κύκλος REM ύπνου. Όσο περισσότερο παραμένουμε κοιμισμένοι, τόσο περισσότερο χρόνο περνάμε στη φάση REM και λιγότερο στη φάση του βαθύ ύπνου. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο επαρκής REM ύπνος είναι απαραίτητος για την επιβίωσή μας.

Τα άτομα με ναρκοληψία μπορεί ξαφνικά να αποκοιμηθούν, να χάσουν το μυϊκό τόνο και να ξεκινούν να ονειρεύονται. Αυτό μπορεί να συμβεί ανεξάρτητα με το τι κάνουν ή τι ώρα της ημέρας είναι. Όταν αυτό συμβεί, ο ύπνος REM συμβαίνει αυτόματο και σε ακατάλληλη χρονική στιγμή. Τα συμπτώματα του ύπνου REM μπορούν να εμφανιστούν όλα μαζί.

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκεται η ναρκοληψία;

Το Κέντρο Ναρκοληψίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Stanford αναφέρει ότι 1 στους 2.000 Αμερικανούς έχει ναρκοληψία. Εάν έχετε υπερβολική υπνηλία ή ένα από τα άλλα συμπτώματα της ναρκοληψίας, μίλησε στο γιατρό σας. Η υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι κοινή σε πολλούς τύπους διαταραχών του ύπνου. Ο γιατρός θα σας ρωτήσει αναφορικά με το ιατρικό ιστορικό σας και θα πραγματοποιήσει μία κλινική εξέταση. Θα αναζητήσει ιστορικό υπερβολικής υπνηλίας κατά τη διάρκεια της ημέρας και επεισόδια ξαφνικής απώλειας του μυϊκού τόνου. Συνήθως χρειάζεται μία μελέτη ύπνου και αρκετές άλλες εξετάσεις για την ασφαλή διάγνωση.

Ορισμένες συνήθεις μέθοδοι αξιολόγησης του ύπνου περιλαμβάνουν τα εξής:

• Η κλίμακα υπνηλίας Epworth (ESS) είναι ένα απλό ερωτηματολόγιο. Σας ρωτά πόσο πιθανό είναι να κοιμηθείτε υπό διαφορετικές περιστάσεις.
• Το ActiGraph και άλλα συστήματα κατ’ οίκον ελέγχου μπορούν να καταγραφούν πώς και πότε σας παίρνει ο ύπνος. Αυτή η συσκευή φοριέται σαν ρολόι χειρός και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με ένα ημερολόγιο ύπνου.
• Η πολυϋπνογραφία απαιτεί να περάσετε τη νύχτα σε ένα κέντρο ύπνου. Θα παρακολουθείστε καθώς κοιμάστε με ηλεκτρόδια προσκολλημένα στο τριχωτό της κεφαλής για τη μέτρηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας, του καρδιακού ρυθμού, των κινήσεων των ματιών των κινήσεων και των μυών και της αναπνοής. Η εν λόγω εξέταση μπορεί επίσης να εντοπίσει υπνική άπνοια.
• Το τεστ πολλαπλών δοκιμασιών λανθάνοντος χρόνου επέλευσης του ύπνου (MSLT) καθορίζει πόση ώρα χρειάζεται για να αποκοιμηθείτε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Επίσης ελέγχει πόσο γρήγορα εισέρχεστε στη φάση του ύπνου REM. Αυτή η εξέταση συνήθως πραγματοποιείται μετά από μία πολυϋπνογραφία. Θα χρειαστεί να κοιμηθείτε τέσσερις με πέντε φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας με διαφορά δύο ωρών.
• Η οσφυονωτιαία παρακέντηση χρησιμοποιείται για τη συλλογή εγκεφαλονωτιαίου υγρού για τη μέτρηση των επιπέδων υποκρετίνης. Η υποκρετίνη στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό αναμένεται να είναι χαμηλή σε άτομα με ναρκοληψία. Για την εν λόγω εξέταση, ο γιατρός θα εισάγει μία λεπτή βελόνα μεταξύ δύο σπονδύλων στην οσφυϊκή μοίρα.

Θεραπεία

Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές για τη ναρκοληψία;

Η ναρκοληψία δεν έχει ίαση. Είναι μία χρόνια πάθηση που διαρκεί δια βίου. Ο στόχος της θεραπείας είναι ο έλεγχος των συμπτωμάτων και η βελτίωση της λειτουργικότητας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Διεγερτικοί παράγοντες, προσαρμογές του τρόπου ζωής και αποφυγή επικίνδυνων δραστηριοτήτων είναι όλα εξίσου σημαντικά στην αντιμετώπιση της διαταραχής.

Υπάρχουν αρκετές κατηγορίες φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση της ναρκοληψίας. Για παράδειγμα:

• Διεγερτικά, όπως η αρμοδαφινίλη, η μοδιφινίλη και η μεθυλφαινιδάτη, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βελτιώσουν την αδυναμία.
• Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά μπορούν να μειώσουν την καταπληξία, την υπνική παράλυση και τις παραισθήσεις. Τα φάρμακα αυτά έχουν ανεπιθύμητες παρενέργειες, όπως δυσκοιλιότητα, ξηροστομία και κατακράτηση ούρων.
• Οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης, όπως η βενλαφαξίνη, μπορούν να ρυθμίσουν τον ύπνο και τη διάθεση. Είναι χρήσιμοι στην αντιμετώπιση της καταπληξίας, των παραισθήσεων και της υπνικής παράλυσης.
• Οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης, όπως η φθοροξετίνη, μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη ρύθμιση του ύπνου και τη βελτίωση της διάθεσης.

Τι μπορείτε να κάνετε στο σπίτι

Υπάρχουν ορισμένα βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε, ώστε να κάνετε τη διαβίωση με ναρκοληψία ευκολότερη και ασφαλέστερη:

• Μιλήστε στους δασκάλους και τους υπεύθυνους σας αναφορικά με την κατάστασή σας. Σε περίπτωση που σας πάρει ο ύπνος θα πρέπει να καταλάβουν το γιατί.
• Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι ορισμένα φάρμακα για τη ναρκοληψία μπορούν να δώσουν θετικά αποτελέσματα σε περίπτωση ελέγχου χρήσης παράνομων ουσιών. Ο εργοδότης σας θα πρέπει να είναι ενήμερος, ώστε να αποφευχθεί κάποια παρεξήγηση.
• Τρώτε ελαφρά ή χορτοφαγικά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μην καταναλώσετε ένα βαρύ γεύμα πριν από σημαντικές δραστηριότητες.
• Προσπαθήστε να κάνετε ένα σύντομο ύπνο 10 με 15 λεπτά μετά τα γεύματα.
• Προγραμματίστε τους ύπνου σας στη διάρκεια της ημέρας. Αυτό θα σας βοηθήσει να αποφύγετε την υπνηλία.
• Αποφύγετε τη νικοτίνη και το αλκοόλ, διότι μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματά σας.
• Ασκηθείτε τακτικά. Αυτό θα σας βοηθήσει να ξεκουράζεστε καλύτερα τη νύχτα και θα σας κρατά σε εγρήγορση κατά τη διάρκεια της ημέρας.
• Διατηρήστε ένα υγιές βάρος. Οι ερευνητές έχουν βρει συσχέτιση μεταξύ της ναρκοληψίας και της παχυσαρκίας.
• Σε κάποιες χώρες τα άτομα με ναρκοληψία έχουν περιορισμένη πρόσβαση στην οδήγηση. Θα πρέπει να είστε ενήμεροι, ώστε να μην παραβιάσετε το νόμο.

Έκβαση

Ποια είναι η έκβαση για τη ναρκοληψία;

Η διαβίωση με ναρκοληψία μπορεί να είναι ιδιαίτερα απαιτητική. Είναι αγχωτικό να έχετε επεισόδια υπερβολικής υπνηλίας και είναι πιθανό να τραυματίσετε τον εαυτό σας ή άλλους κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου. Με την κατάλληλη διάγνωση, τη στενή συνεργασία με το γιατρό σας για τη βέλτιστη θεραπεία και την τήρηση των παραπάνω συμβούλων, μπορείτε να διαχειριστείτε τη ναρκοληψία και να συνεχίσετε να ζείτε μία υγιή ζωή.