Ρήξη σπλήνα

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα της ρήξης σπλήνα;

Τα συμπτώματα της ρήξης σπλήνα συχνά συνοδεύονται από έτερες ενδείξεις τραυματισμού που προκάλεσε το αμβλύ τραύμα στην κοιλιακή χώρα.

Παραδείγματα τέτοιου είδους τραυματισμών είναι τα κατάγματα στα πλευρά και στην πυελική χώρα και η κάκωση νωτιαίου μυελού.

Η θέση του σπλήνα σημαίνει ότι ο τραυματισμός στο εν λόγω όργανο μπορεί να προκαλέσει πόνο στο άνω αριστερό τεταρτημόριο της κοιλιακής χώρας. Ωστόσο, ύστερα από τη ρήξη, ο πόνος μπορεί να εμφανιστεί και σε άλλες θέσεις, όπως αριστερά στο στήθος και στον ώμο.

Ο πόνος που εμφανίζεται στον αριστερό ώμο ως αποτέλεσμα ρήξης σπλήνα είναι γνωστός ως σημείο Kehr και επιδεινώνεται όταν το άτομο εισπνέει. Η ρήξη του σπλήνα μπορεί να προκαλέσει πόνο στον αριστερό ώμο, επειδή η αιμορραγία από το σπλήνα μπορεί να ερεθίσει το φρενικό νεύρο, ένα νεύρο που ξεκινά από τον αυχένα και εκτείνεται μέσω του διαφράγματος.

Η κοιλιακή ευαισθησία είναι η πιο κοινή ένδειξη τραυματισμού εντός της κοιλιακής χώρας, αλλά δεν είναι ειδική για τραυματισμό στο σπλήνα.

Έτερα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Σύγχυση
• Ζάλη
• Λιποθυμία
• Θολή όραση
• Ενδείξεις σοκ, όπως αγωνία, ναυτία και χλωμό χρώμα δέρματος

Τα συμπτώματα αυτά απορρέουν από την απώλεια αίματος και τη μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται η ρήξη σπλήνα;

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι αντιμετώπισης της ρήξης σπλήνα: η χειρουργική παρέμβαση και η παρατήρηση.

Πολλοί άνθρωποι με ρήξη σπλήνα βιώνουν σοβαρή αιμορραγία που απαιτεί άμεση επέμβαση στην κοιλιακή χώρα. Ο χειρουργός θα πραγματοποιήσει μία τομή στην κοιλιά, η οποία ονομάζεται λαπαροτομία.

Για πολλά άτομα με λιγότερο σοβαρή ρήξη σπλήνα, οι γιατροί συχνά προτείνουν την παρακολούθηση έναντι της χειρουργικής επέμβασης. Ωστόσο, τα άτομα αυτά εξακολουθούν να απαιτούν δραστική θεραπεία και συνήθως χρειάζονται μετάγγιση αίματος.

Τα άτομα που έχουν μικρής έκτασης ρήξη σπλήνα και καμιά άλλη ένδειξη τραυματισμού στην κοιλιακή χώρα θα είναι γενικά αιμοδυναμικά σταθερά. Αυτό σημαίνει ότι η αρτηριακή τους πίεση θα είναι κοντά στη φυσιολογική.

Μέχρι πρόσφατα, η θεραπεία για ρήξη σπλήνας συνήθως περιλάμβανε την ολοκληρωτική αφαίρεση του σπλήνα (σπληνεκτομή).

Μία μη επεμβατική προσέγγιση στη διαχείριση της ρήξης σπλήνα είναι μία νέα μέθοδος στην αντιμετώπιση τραυμάτων ενηλίκων και υιοθετήθηκε μετά την επιτυχία της στη θεραπεία παιδιών χωρίς χειρουργική επέμβαση. Οι χειρουργοί τραύματος συνήθιζαν να αφαιρούν το σπλήνα όταν υπήρχε ένδειξη ρήξης.

Η χειρουργική επέμβαση πλέον αποφεύγεται στο 95% των παιδιών και στο 60% των ενηλίκων που έχουν ρήξη σπλήνα.

Όταν, όμως, πραγματοποιείται η εγχείρηση, εξακολουθεί να είναι κοινή πρακτική η αφαίρεση ολόκληρου του σπλήνα, παρόλο που λιγότερο σοβαρά περιστατικά μπορεί να επιτρέψουν στο χειρούργο να αποκαταστήσει τη ρήξη και να ασκήσει πίεση στο σπλήνα έως ότου η αιμορραγία σταματήσει.

Τα άτομα που παραμένουν σταθερά υπό παρακολούθηση, συχνά υποβάλλονται σε εξετάσεις σάρωσης, όπως αξονική τομογραφία.

Αυτοί που βρίσκονται σε σταθερή κατάσταση μπορεί επίσης να υποβληθούν σε μία διαδικασία που ονομάζεται εμβολισμός σπλήνας, η οποία στοχεύει στον τερματισμό της αιμορραγίας από το όργανο. Η εν λόγω διαδικασία συνήθως χρειάζεται να πραγματοποιηθεί γρήγορα και μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή χειρουργικής αφαίρεσης του οργάνου.

Ο εμβολισμός σπλήνα απαιτεί εξειδικευμένες εγκαταστάσεις και προσωπικό, όπως έναν αγγειοχειρουργό ή έναν επεμβατικό ραδιολόγο. Οι ιατροί θα πρέπει να είναι έμπειροι στην πραγματοποίηση ενός συγκεκριμένου τύπου αρτηριακού καθετηριασμού και τεχνικών εμβολισμού.

Χειρουργική αφαίρεση του σπλήνα

Η χειρουργική αφαίρεση του σπλήνα είναι γνωστή ως η σπληνεκτομή και κανονικά πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια μιας επείγουσας λαπαροτομίας σε ένα άτομο που βρίσκεται σε ασταθή κατάσταση.

Σε ορισμένες περιπτώσεις λιγότερο σοβαρής βλάβης στο σπλήνα, το όργανο μπορεί να διασωθεί κατά τη διάρκεια της εγχείρησης. Αντί να αφαιρεθεί ολόκληρο, μπορεί να επιδιορθωθεί με μερική αφαίρεση ή ράμματα. Ωστόσο, οι ευκαιρίες για την πραγματοποίηση αυτών των επιλογών είναι πολύ περιορισμένες.

Ανάρρωση

Πώς αναρρώνει ένα άτομο μετά από ρήξη σπλήνα;

Όταν ο σπλήνας επιδιορθωθεί ή αφαιρεθεί, η ανάρρωση μπορεί να απαιτήσει αρκετές εβδομάδες.

Είναι πολύ σημαντικό το άτομο να ξεκουράζεται και να επιτρέψει στο σώμα του να επουλωθεί. Θα πρέπει να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες μόνο όταν λάβει την έγκριση από το γιατρό. Στους αθλητές προτείνεται ήπια φυσική δραστηριότητα για τρεις μήνες πριν επιστρέψουν στη συνήθη προπόνηση.

Ένα άτομο μπορεί να ζήσει χωρίς τον σπλήνα, αλλά ο ρόλος του στο ανοσοποιητικό σύστημα σημαίνει ότι η αφαίρεση ή ο τραυματισμός του μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα του σώματος να καταπολεμά λοιμώξεις. Αυτό πρακτικά μεταφράζεται στο ότι όλοι όσοι έχουν υποβληθεί σε σπληνεκτομή θα πρέπει να εμβολιαστούν ενάντια στον πνευμονιόκοκκο (Pneumococcus). Οι ασθενείς υψηλού κινδύνου θα πρέπει επίσης να εμβολιαστούν ενάντια των Meningococcus και Haemophilus influenzae τύπου β.

Τα εμβόλια συνήθως δίδονται 14 ημέρες πριν τη σπληνεκτομή ή 14 ημέρες μετά τη χειρουργική επέμβαση σε επείγοντα περιστατικά.

Τα παιδιά που έχουν υποβληθεί σε σπληνεκτομή μπορεί να χρειαστεί να λαμβάνουν καθημερινώς αντιβιοτικά για την πρόληψη λοιμώξεων. Αυτό μπορεί να είναι επίσης σημαντικό για άτομα με αυτοάνοσες νόσους, όπως ο HIV, και για τα δύο επόμενα χρόνια μετά τη σπληνεκτομή.

Ακόμη και μετά την ανάρρωση, είναι πολύ σημαντικό να ενημερώνετε τους γιατρούς που επισκέπτεστε ότι δεν έχετε σπλήνα, διότι αυτό μπορεί να επηρεάσει μελλοντικές θεραπείες.

Επιπλοκές

Ποιες επιπλοκές μπορούν να προκύψουν από τη ρήξη σπλήνα;

Η κυρία επιπλοκή της ρήξης σπλήνα είναι η αιμορραγία και τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν από αυτή, όπως κύστες και θρόμβοι.

Η καθυστερημένη αιμορραγία και ο θάνατος του σπλήνα μπορεί επίσης να είναι αποτέλεσμα της ρήξης του. Συνήθως είναι αυτές οι σοβαρές επιπλοκές που οδηγούν σε χειρουργική επέμβαση.

Η μείωση της ανοσολογικής απόκρισης που έπεται μιας σπληνεκτομής μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων, επομένως χρειάζεται να λαμβάνονται ιδιαίτερα προληπτικά μέτρα έναντι μολύνσεων.

Αίτια

Ποιες είναι οι αιτίες της ρήξης σπλήνα;

Η πιο κοινή αιτία ρήξη σπλήνα είναι ένα αμβλύ τραύμα στην κοιλιακή χώρα συνήθως ως αποτέλεσμα αυτοκινητιστικού δυστυχήματος. Ωστόσο, η ρήξη σπλήνα μπορεί να συμβεί και σε αθλητικό τραυματισμό ή σε σωματική επίθεση.

Ο σπλήνας είναι το κοιλιακό όργανο το οποίο είναι πιο επιρρεπές σε τραυματισμό κατά τη διάρκεια ενός σωματικού τραύματος.

Επιπρόσθετα με το αμβλύ τραύμα, η ρήξη μπορεί να προκύψει και από τραυματισμό από μαχαίρι. Η θέση του σπλήνα κάτω από τις πλευρές σημαίνει, όμως, ότι είναι καλύτερα προστατευμένος έναντι ενός τραύματος διάτρησης.

Ιατρικές επεμβάσεις μπορεί μερικές φορές να προκαλέσουν ρήξη σπλήνα ως μία ακούσια επιπλοκή. Ο τραυματισμός του σπλήνα κατά τη διάρκεια ιατρικής θεραπείας προκαλείται συνήθως από χειρουργική επέμβαση στην κοιλιακή χώρα ή ενδοσκοπικό χειρισμό που μπορεί να λάβει μία από τις ακόλουθες μορφές:

• Ρήξη του περιβλήματος του σπλήνα
• Τάση στον σπλήνα κατά τη διάρκεια χειρισμού του παχέος εντέρου

Σε σπάνιες περιπτώσεις, μία ρήξη σπλήνα δεν προκαλείται από τραυματισμό. Αυτός ο τύπος είναι γνωστός ως μη τραυματική ρήξη και συνήθως είναι αποτέλεσμα μιας νόσου του σπλήνα. Μερικές φορές, ένας φυσιολογικός υγιής σπλήνας μπορεί να υποστεί ρήξη, παρόλο που αυτό είναι εξαιρετικά σπάνια.

Έτερες αιτίες που μπορεί πιθανώς να οδηγήσουν σε ρήξη περιλαμβάνουν:

• Καρκίνους που κάνουν μετάσταση
• Λοιμώξεις, συμπεριλαμβανομένης της ελονοσίας
• Ασθένειες του αίματος και των αρτηριών
• Μεταβολικές διαταραχές

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκεται η ρήξη σπλήνα;

Οι γιατροί στα επείγοντα περιστατικά είναι εκπαιδευμένοι να υποπτεύονται ρήξη σπλήνα σε οποιοδήποτε άτομο έχει εμπλακεί σε ατύχημα που μπορεί να έχει προκαλέσει τραυματισμό στο αριστερό κάτω μέρος του θώρακα ή στο αριστερό άνω μέρος της κοιλιακής χώρας.

Επίσης θα αναζητήσουν πιθανούς τραυματισμούς στο διάφραγμα, το πάγκρεας και το έντερο.

Ένας γιατρός που έχει λόγο να υποπτεύεται ρήξη σπλήνα θα εξετάσει αρχικά την κοιλιακή χώρα για την αναζήτηση ευαισθησίας ή διόγκωσης ως αποτέλεσμα της συσσώρευσης υγρού, συνήθως αίματος. Θα ασκήσει απαλά πίεση στην κοιλιακή χώρα κατά τη διάρκεια της κλινικής εξέτασης.

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε ότι ένα άτομο που νοσηλεύεται ως αποτέλεσμα τραύματος μπορεί να έχει υποστεί ρήξη σπλήνα ακόμη και αν η κοιλιακή εξέταση δεν υποδεικνύει κάτι τέτοιο.

Η εσωτερική αιμορραγία επιβεβαιώνεται από τη χαμηλή αρτηριακή πίεση, την ταχυπαλμία και ένα θετικό FAST υπερηχογράφημα. Αν αυτά τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ρήξη σπλήνα, θα χρειαστείτε επείγουσα κοιλιακή επέμβαση για τον καθορισμό της πηγής της αιμορραγίας.

Το υπερηχογράφημα είναι η πιο ευαίσθητη διαγνωστική μέθοδος για τραυματισμούς στην κοιλιακή χώρα.

Σε αιμοδυναμικά σταθερά άτομα η αξονική τομογραφία τυπικά χρησιμοποιείται για τον καθορισμό της έκτασης της βλάβης .

Στα επείγοντα περιστατικά το υπερηχογράφημα πραγματοποιείται ενώ όλες οι υπόλοιπες διαδικασίες παρακολούθησης του ασθενούς συνεχίζουν χωρίς διακοπή. Η σάρωση γίνεται σύμφωνα με το πρωτόκολλο FAST (Focused Assessment with Sonography for Trauma), το οποίο αποτελεί μέρος του πρωτοκόλλου υποστήριξη της ζωής σοβαρού τραύματος (ATLS), όπως αυτό έχει αναπτυχθεί από το Αμερικάνικο Κολέγιο Χειρουργών.

Ένα υπερηχογράφημα FAST επιτρέπει στους γιατρούς να εντοπίσουν υγρό σε τέσσερις περιοχές της κοιλιακής χώρας, συμπεριλαμβανομένου του χώρου γύρω από το σπλήνα.

Η διαγνωστική περιτοναϊκή πλύση (DPL) είναι μία ακόμη διαγνωστική εξέταση όπου ο γιατρός απομακρύνει υγρό από την κοιλιακή χώρα. Στις μέρες μας σπάνια πραγματοποιείται. Η ρήξη σπλήνα συχνά ταυτοποιείται μέσω μιας αξονικής τομογραφίας.

Σε μερικές περιπτώσεις, όταν για παράδειγμα ο ασθενής έχει πέτρες στους νεφρούς ή είναι αλλεργικός στο σκιαγραφικό υγρό που χρησιμοποιείται στην αξονική τομογραφία, ένα αιμοδυναμικά σταθερό άτομο με πιθανή ρήξη σπλήνα μπορεί να υποβληθεί σε μαγνητική τομογραφία, η οποία θα αναδείξει προβλήματα των μαλακών ιστών του σώματος.

Στάδια

Ποια είναι τα στάδια της ρήξης σπλήνα;

Ο τραυματισμός του σπλήνα ταξινομείται ανάλογα με τη σοβαρότητα λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο της βλάβης, τον τραυματισμό αγγείων και αρτηριών και το σχηματισμό θρόμβων. Η Αμερικανική Ένωση Χειρουργών Τραύματος ταξινομεί τον τραυματισμό του σπλήνα σύμφωνα με τα ακόλουθα στάδια:

• Βαθμός 1. Αυτό το στάδιο περιλαμβάνει μία ρήξη στο περίβλημα, η οποία είναι μικρότερη από 1 εκατοστό βαθιά στο σπλήνα, ή τη συσσώρευση αίματος με θρόμβων, γνωστό ως αιμάτωμα, κάτω από το περίβλημα. Το αιμάτωμα καλύπτει λιγότερο από το 10% της επιφάνειας του σπλήνα.
• Βαθμός 2. Σε αυτό το στάδιο, μία ρήξη 1-3 εκατοστά συμβαίνει η οποία δεν περιλαμβάνει αρτηρίες του σπλήνα. Εναλλακτικά, ένα αιμάτωμα μπορεί να εμφανιστεί κάτω από το περίβλημα που καλύπτει 10-50% της επιφάνειας του οργάνου. Αυτό το στάδιο επίσης περιλαμβάνει αιμάτωμα λιγότερο από 5 εκατοστά σε διάμετρο εντός του ιστού του οργάνου.
• Βαθμός 3. Η ρήξη σε αυτό το στάδιο είναι περισσότερο από 3 εκατοστά βαθιά. Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει την αρτηρία του σπλήνα ή ένα αιμάτωμα που καλύπτει πάνω από το 50% της επιφάνειας του οργάνου. Μία ρήξη βαθμού 3 επίσης σημαίνει ότι υπάρχει αιμάτωμα στον ιστό του οργάνου μεγαλύτερο από 5 εκατοστά.
• Βαθμός 4. Αυτή η ρήξη προκαλεί βλάβη στα μεγάλα αγγεία και απώλεια πάνω από το 25% της αιματικής παροχέτευσης του οργάνου.
• Βαθμός 5. Είναι μία εξαιρετικά σοβαρή ρήξη που προκαλεί βλάβη σε συγκεκριμένα αγγεία και ολική απώλεια της αιματικής παροχέτευσης προς το σπλήνα. Αυτό το στάδιο επίσης σημαίνει ότι ένα αιμάτωμα έχει καλύψει εντελώς το όργανο.

Η σταδιοποίηση της ρήξης σπλήνα βοήθα τους γιατρούς να καθορίσουν εάν χρειάζεται χειρουργική ή μη επεμβατική αντιμετώπιση.