Στομαχικά έλκη

Αίτια

Τι προκαλεί τα στομαχικά έλκη;

Τα στομαχικά έλκη προκαλούνται σχεδόν πάντα εξαιτίας:

• Μιας λοίμωξης από το βακτήριο Helicobacter pylori
• Μακροχρόνιας χρήσης μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, όπως η ασπιρίνη, η ιβουπροφαίνη ή η ναπροξένη

Σπάνια, μία πάθηση γνωστή ως σύνδρομο Zollinger-Ellison μπορεί να προκαλέσει στομαχικά και εντερικά έλκη, αυξάνοντας την παραγωγή οξέος από το σώμα. Το εν λόγω σύνδρομο θεωρείται ότι προκαλεί λιγότερο από το 1% όλων των πεπτικών ελκών.

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα των στομαχικών ελκών;

Μία πληθώρα συμπτωμάτων σχετίζονται με τα στομαχικά έλκη. Η σοβαρότητά τους εξαρτάται από τη σοβαρότητα του έλκους.

Το πιο κοινό σύμπτωμα είναι μία αίσθηση καψίματος ή πόνου στο μέσο της κοιλιακής χώρας μεταξύ του στήθους και του ομφαλού. Τυπικά, ο πόνος είναι πιο έντονος όταν το στομάχι είναι άδειο και μπορεί να διαρκέσει από λίγα λεπτά ως αρκετές ώρες.

Έτερες κοινές ενδείξεις και συμπτώματα ελκών περιλαμβάνουν:

• Αμβλύ πόνο στο στομάχι
• Καούρα, η οποία είναι μία αίσθηση καψίματος στο στήθος
• Απώλεια βάρους
• Φούσκωμα
• Πόνο που βελτιώνεται όταν τρώτε, πίνετε ή λαμβάνετε αντιόξινα
• Απώλεια όρεξης εξαιτίας του πόνου
• Εμετό με αίμα ή με όψη κόκκων καφέ
• Ναυτία ή εμετό
• Σκούρα κόπρανα με όψη πίσσας
• Αίσθηση πληρότητας μετά από κατανάλωση μικρής ποσότητας φαγητού
• Αναιμία, της οποίας τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν κόπωση, δυσκολία στην αναπνοή ή χλωμό χρώμα δέρματος
• Ερυγή ή γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

Μιλήστε στο γιατρό σας αν έχετε οποιοδήποτε σύμπτωμα στομαχικού έλκους. Παρόλο που η δυσφορία μπορεί να είναι ήπια, τα έλκη επιδεινώνονται αν δεν αντιμετωπιστούν. Τα αιμορραγικά έλκη μπορούν να απειλήσουν τη ζωή του ασθενούς.

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκονται τα στομαχικά έλκη;

Η διάγνωση και η θεραπεία εξαρτώνται από τα συμπτώματα και τη σοβαρότητα του έλκους. Για να διαγνώσει στομαχικό έλκος, ο γιατρός θα ζητήσει το ιατρικό ιστορικό σας και θα εξετάσει τα συμπτώματά σας και οποιαδήποτε συνταγογραφούμενα ή μη φάρμακα λαμβάνετε.

Για να αποκλειστεί η λοίμωξη από το Helicobacter pylori μπορεί να χρειαστούν εξετάσεις αίματος, κοπράνων ή αναπνοής. Σε μία εξέταση αναπνοής, θα σας δοθεί η οδηγία να πιείτε ένα καθαρό υγρό και να αναπνέετε εντός μίας σακούλας, η οποία στη συνέχεια θα σφραγιστεί. Εάν είναι παρόν το βακτήριο Helicobacter pylori, το δείγμα αναπνοής θα περιέχει υψηλότερα από το φυσιολογικό επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα.

Άλλες εξετάσεις που χρησιμοποιούνται στη διάγνωση των στομαχικών υλικών περιλαμβάνουν:

• Κατάποση βαρίου. Θα χρειαστεί να καταπιείτε ένα παχύρρευστο λευκό υγρό (βάριο) που θα καλύψει τον άνω γαστρεντερικό σωλήνα και θα βοηθήσει το γιατρό να δει το στόμαχο και το λεπτό έντερο σε μία ακτινογραφία ακτίνων-Χ.
• Ενδοσκόπηση. Ένας λεπτός ευέλικτος σωλήνας με ένα φακό στην άκρη εισάγεται από το στόμα στο στομάχι και στο πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου. Αυτή η εξέταση χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό ελκών, αιμορραγίας και οποιουδήποτε μη φυσιολογικού ιστού.
• Ενδοσκοπική βιοψία. Ένα τμήμα του ιστού του στομάχου αφαιρείται, ώστε να αναλυθεί στο εργαστήριο.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζονται τα στομαχικά έλκη;

Η αντιμετώπιση ποικίλει ανάλογα με την αιτία του έλκους. Τα περισσότερα έλκη αντιμετωπίζονται με συνταγογραφούμενα φάρμακα, αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση.

Είναι πολύ σημαντικό ένα έλκος να θεραπευτεί με τον κατάλληλο τρόπο. Συζητήστε με τον γιατρό σας το θεραπευτικό πλάνο. Αν έχετε ένα ενεργό αιμορραγικό έλκος, θα χρειαστεί να νοσηλευτείτε για εντατική θεραπεία με ενδοσκόπηση και ενδοφλέβια φάρμακα. Επίσης, μπορεί να χρειαστείτε μετάγγιση αίματος.

Μη χειρουργική αντιμετώπιση

Εάν το έλκος στομάχου είναι αποτέλεσμα λοίμωξης από Helicobacter pylori, θα χρειαστείτε αντιβιοτικά και φάρμακα που ονομάζονται αναστολείς αντλίας πρωτονίων. Οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων μπλοκάρουν τα κύτταρα του στομάχου που παράγουν οξέα.

Επιπρόσθετα με αυτές τις θεραπείες, ο γιατρός μπορεί επίσης να προτείνει:

• Τερματισμό χρήσης όλων των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων
• Αναστολείς Η2 υποδοχέων (φάρμακα που επίσης παρεμποδίζουν την έκκριση οξέος)
• Προβιοτικά (χρήσιμα βακτήρια που συνεισφέρουν στην θανάτωση των βακτηρίων Helicobacter pylori)
• Ενδοσκόπηση παρακολούθησης
• Συμπληρώματα βισμουθίου

Τα συμπτώματα ενός έλκους μπορεί να υποχωρήσουν γρήγορα με τη θεραπεία. Όμως, ακόμη και αν εξαφανιστούν, θα πρέπει να συνεχίσετε να λαμβάνετε οποιαδήποτε φάρμακα σας έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε λοίμωξη από Helicobacter pylori, ώστε να βεβαιωθείτε ότι όλα τα βακτήρια έχουν εξαλειφθεί.

Οι παρενέργειες των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των στομαχικών ελκών μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Διάρροια
• Ναυτία
• Κοιλιακό άλγος
• Ζάλη
• Πονοκέφαλο

Οι παρενέργειες αυτές είναι τυπικά προσωρινές. Αν οποιαδήποτε από αυτές σάς προκαλεί εξαιρετική δυσφορία, μιλήστε στο γιατρό σας για να αλλάξετε το φάρμακο.

Χειρουργική αντιμετώπιση

Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, ένα στομαχικό έλκος με επιπλοκές μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση. Αυτό μπορεί να συμβεί για έλκη που:

• Αιμορραγούν
• Επανεμφανίζονται
• Προκαλούν ρήξη στο στομάχι
• Δεν επουλώνονται
• Αποτρέπουν τη διέλευση της τροφής από το στομάχι στο λεπτό έντερο

Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να περιλαμβάνει:

• Αφαίρεση ολόκληρου του έλκους
• Λήψη ιστού από άλλο τμήμα του εντέρου και συρραφή του πάνω στο τμήμα του έλκους
• Αποκοπή των νευρικών απολήξεων στο στομάχι, ώστε να μειωθεί η παραγωγή στομαχικού οξέος
• Επούλωση αρτηρίας που αιμορραγεί

Κατ’ οίκον θεραπείες για στομαχικά έλκη

Επιπρόσθετα με την κατανάλωση υγιεινών τροφών, τα ακόλουθα μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση των επιπτώσεων του Helicobacter pylori, βακτήριο το οποίο είναι υπεύθυνο για πολλά στομαχικά έλκη. Ωστόσο, αυτά τα συμπληρώματα δεν έχουν ως σκοπό να αντικαταστήσουν τα συνταγογραφούμενα φάρμακα ή το τρέχον θεραπευτικό σας πλάνο. Οι κατ’ οίκον θεραπείες περιλαμβάνουν:

• Μέλι
• Προβιοτικά
• Γλουταμίνη (διατροφικές πηγές της γλουταμίνης περιλαμβάνουν το κοτόπουλο, τα αυγά, τα ψάρια, το σπανάκι και το μαρούλι)

Διατροφή

Ποια διατροφή πρέπει να ακολουθούν τα άτομα με στομαχικά έλκη;

Στο παρελθόν θεωρούνταν πως η διατροφή θα μπορούσε να προκαλέσει έλκη. Σήμερα γνωρίζουμε πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Επιπλέον, γνωρίζουμε ότι, παρόλο που οι τροφές που καταναλώνετε δεν μπορούν να προκαλέσουν ή να θεραπεύσουν ένα στομαχικό έλκος, μία υγιεινή διατροφή μπορεί να βοηθήσει το πεπτικό σύστημα και τη γενικότερη εικόνα της υγείας σας.

Γενικά, καλό είναι να καταναλώνετε μία διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και φυτικές ίνες.

Επίσης, είναι πιθανό πως κάποιες τροφές μπορεί να διαδραματίσουν ρόλο στην εξάλειψη των βακτηρίων Helicobacter pylori. Τέτοιες τροφές που καταπολεμούν το βακτήριο ή ενισχύουν την άμυνα του σώματος έναντι αυτού περιλαμβάνουν:

• Φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι και το κέιλ
• Μήλα
• Μπρόκολο, κουνουπίδι, μαρούλι και ραδίκια
• Μύρτιλα, κόκκινα μούρα, φράουλες και μαύρα μούρα
• Ελαιόλαδο
• Τροφές πλούσιες σε προβιοτικά, όπως το γιαούρτι (ιδιαίτερα με βακτήρια lactobacillus και saccharomyces)

Επιπρόσθετα, από τη στιγμή που τα άτομα με στομαχικά έλκη εμφανίζουν και νόσο γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, είναι καλό να αποφεύγετε καυτερές τροφές για όσο διάστημα το έλκος επουλώνεται.

Επιπλοκές

Πότε πρέπει να καλέσετε ή να επισκεφτείτε το γιατρό σας

Αν πιστεύετε ότι έχετε στομαχικό έλκος καλέστε το γιατρό σας. Θα συζητήσετε τα συμπτώματα και τις θεραπευτικές επιλογές. Είναι πολύ σημαντικό να φροντίσετε το στομαχικό έλκος, διότι χωρίς θεραπεία τα έλκη και το βακτήριο Helicobacter pylori μπορεί να προκαλέσουν:

• Διάτρηση, η οποία συμβαίνει όταν τα έλκη δημιουργούν μία τρύπα στο τοίχωμα του πεπτικού σωλήνα
• Αιμορραγία από το σημείο του έλκους που μπορεί να γίνει απειλητική για τη ζωή
• Απόφραξη του πεπτικού σωλήνα εξαιτίας των ιστών που έχουν υποστεί διόγκωση ή φλεγμονή
• Διείσδυση, η οποία συμβαίνει όταν το έλκος μετακινείται μέσω του τοιχώματος του πεπτικού σωλήνα σε ένα άλλο όργανο, όπως το πάγκρεας
• Καρκίνο του στομάχου, ιδιαίτερα non-cardia γαστρικό καρκίνο

Τα συμπτώματα αυτών των επιπλοκών μπορεί να περιλαμβάνουν τα παρακάτω. Αν βιώνετε οποιοδήποτε από αυτά, καλέστε αμέσως το γιατρό σας:

• Δυσκολία στην αναπνοή
• Ξαφνικό οξύ πόνο στην κοιλιακή χώρα που δεν υποχωρεί
• Αδυναμία
• Κόκκινο ή μαύρο εμετό ή κόπρανα

Πρόληψη

Πώς μπορούν να προληφθούν τα στομαχικά έλκη;

Για την πρόληψη της εξάπλωσης των βακτηρίων που μπορεί να προκαλούν ένα στομαχικό έλκος, πλένετε τα χέρια σας με σαπούνι και νερό σε τακτική βάση. Επίσης, θα πρέπει να πλένετε σχολαστικά τα τρόφιμα και να τα μαγειρεύετε όπως ακριβώς χρειάζεται.

Για την πρόληψη των ελκών που προκαλούνται από μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, σταματήστε τη χρήση τους (εάν είναι δυνατόν) ή περιορίστε τη. Εάν χρειάζεται να λάβετε μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, βεβαιωθείτε ότι ακολουθείτε την συνιστώμενη δοσολογία και αποφεύγετε την κατανάλωση αλκοόλ σε συνδυασμό με τα φάρμακα αυτά. Θα πρέπει πάντα να τα λαμβάνετε μαζί με φαγητό και υγρά.