Τύφος

Συμπτώματα

Τι συμπτώματα εμφανίζει ένα άτομο με τύφο;

Τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει ένας ασθενής, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το είδος του τύφου, ενώ υπάρχουν κάποια βασικά συμπτώματα που σχετίζονται και με τους τρεις τύπους της νόσου, όπως:

• Πονοκέφαλος
• Πυρετός
• Ρίγος
• Εξανθήματα

Στον επιδημικό τύφο, τα συμπτώματα εμφανίζονται αρκετά ξαφνικά και περιλαμβάνουν:

• Έντονο πονοκέφαλο
• Σύγχυση
• Σοβαρό μυϊκό πόνο
• Υψηλό πυρετό, πάνω από 39°C
• Εξανθήματα που ξεκινούν από το στήθος ή την πλάτη και εξαπλώνονται
• Χαμηλή αρτηριακή πίεση (υπόταση)
• Υπνηλία και απώλεια επαφής με την πραγματικότητα
• Ευαισθησία στο έντονο φως

Στον ενδημικό τύφο, τα συμπτώματα διαρκούν 10 με 12 ημέρες και μοιάζουν αρκετά με αυτά του επιδημικού τύφου, αλλά συνήθως είναι λιγότερο σοβαρά. Τέτοια συμπτώματα, περιλαμβάνουν:

• Ξηρό βήχα
• Ευκοίλια
• Ναυτία και εμετό

Τέλος, στον εξανθηματικό τύφο τα συμπτώματα είναι:

• Διογκωμένοι λεμφαδένες
• Βήχας
• Εξανθήματα
• Κούραση
• Κοκκίνισμα και πόνος στο σημείο του τσιμπήματος

Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα της νόσου;

Η περίοδος επώασης της νόσου είναι κατά μέσο όρο 5 με 14 ημέρες, το οποίο πρακτικά σημαίνει ότι τα συμπτώματα θα εμφανιστούν 5 με 14 ημέρες μετά την μόλυνση από το βακτήριο. Ως αποτέλεσμα, συχνά άτομα που ταξιδεύουν σε περιοχές που υπάρχει έξαρση του τύφου και μολύνονται από αυτόν, δεν εμφανίζουν συμπτώματα της νόσου αμέσως, αλλά αφότου έχουν επιστρέψει από το ταξίδι τους. Για τον λόγο αυτόν, εάν κάποιος εμφανίζει τα συμπτώματα της νόσου, είναι σημαντικό να ενημερώνει τον ιατρό του για όλα τα πρόσφατα ταξίδια που έχει πραγματοποιήσει.

Αίτια

Από τι προκαλείται ο τύφος και πώς μεταδίδεται;

Ο τύφος δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του βήχα ή άλλων σωματικών εκκρίσεων, αλλά μόνο από αρθρόποδα στον άνθρωπο. Συγκεκριμένα, υπάρχουν 3 είδη τύφου, καθένα από τα οποία προκαλείται από διαφορετικό τύπο βακτηριών και μεταδίδεται από διαφορετικό είδος αρθρόποδου στον άνθρωπο. 

Επιδημικός τύφος: Ο τύφος αυτός προκαλείται από τα βακτήρια του γένους Rickettsia prowazekii και μεταδίδεται κυρίως από ψείρες, αλλά είναι πιθανό να μεταδοθεί και από κρότωνες. Η νόσος αυτή μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε, αλλά συνήθως παρουσιάζεται σε περιοχές με πολύ κόσμο και κακές συνθήκες υγιεινής, στις οποίες ευνοείται η ανάπτυξη των ψειρών.

Ενδημικός τύφος: Ο τύφος αυτός είναι γνωστός και ως τύφος του ποντικού και προκαλείται από βακτήρια του γένους Rickettsia typhi. Αυτά μεταδίδονται από ψύλλους που παρασιτούν σε αρουραίους και γάτες και μπορεί να εμφανιστούν σε όλο τον κόσμο και κυρίως σε άτομα που έρχονται σε στενή επαφή με αρουραίους.

Εξανθηματικός τύφος: Αυτό το είδος τύφου οφείλεται σε μόλυνση από βακτήρια του γένους Orientia tsutsugamushi και μεταδίδεται από ακάρεα, όταν αυτά βρίσκονται στο αναπτυξιακό στάδιο της λάβρας. Το είδος αυτό του τύφου είναι πιο κοινό στην Ασία, την Αυστραλία, την Νέα Γουινέα και τα Νησιά του Ειρηνικού Ωκεανού.

Τα αρθρόποδα γίνονται φορείς των βακτηρίων του τύφου και μεταδίδουν τη νόσο, όταν τραφούν από το αίμα ενός μολυσμένου τρωκτικού ή ενός μολυσμένου ατόμου. Κατόπιν, εάν ένα άτομο έρθει σε επαφή με τα αρθρόποδα που φέρουν την νόσο, μπορεί να μολυνθεί από αυτά με διάφορους τρόπους.

Τα βακτήρια μπορούν να μεταδοθούν μέσω τσιμπήματος από το αρθρόποδο, αλλά και μέσω των περιττωμάτων αυτού. Εάν ένα άτομο ξύσει το σημείο στο οποίο έχει τσιμπηθεί, τα βακτήρια που βρίσκονται στα περιττώματα του αρθρόποδου είναι δυνατό να εισέλθουν μέσω της πληγής στην κυκλοφορία του αίματος του ατόμου, προκαλώντας λοίμωξη.

Διάγνωση

Πώς μπορεί να γίνει η διάγνωση της νόσου;

Αρχικά, ο ιατρός θα ρωτήσει για τα συμπτώματα που βιώνει το άτομο, καθώς και για το ιατρικό ιστορικό του. Κατά την διαδικασία αυτή είναι σημαντικό το άτομο να ενημερώσει τον ιατρό σε περίπτωση που:

• Έχει ταξιδέψει πρόσφατα
• Γνωρίζει για επιδημία τύφου στην κοινότητα στην οποία διαμένει
• Ζει σε κάποια κοινότητα με πολύ κόσμο, π.χ. σε κάποιο καταυλισμό

Γενικά, η διάγνωση της νόσου θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς τα συμπτώματα της μοιάζουν πολύ με αυτά άλλων λοιμωδών νοσημάτων, όπως:

• Της ελονοσίας, ενός λοιμώδους νοσήματος που μεταδίδεται από τα κουνούπια.
• Της βρουκέλλωσης, ενός λοιμώδους νοσήματος που προκαλείται από το βακτήριο  Brucella και μεταδίδεται στον άνθρωπο με την κατανάλωση ζωικών προϊόντων ή την επαφή με ζώα κτηνοτροφίας.
• Του δάγκειου πυρετού.

Κάποια από τα διαγνωστικά τεστ που μπορεί να ζητήσει ένας ιατρός προκειμένου να ελέγξει την ύπαρξη του τύφου, περιλαμβάνουν:

• Βιοψία δέρματος, κατά την οποία δείγμα από κάποιο δερματικό εξάνθημα εξετάζεται εργαστηριακά για την παρουσία βακτηρίων.
• Western blot, το οποίο αποτελεί μια εργαστηριακή τεχνική για την ανίχνευση πρωτεϊνών των βακτηριών που προκαλούν τη νόσο του τύφου.
• Τεχνικές ανοσοφθορισμού, οι οποίες χρησιμοποιούν φθορίζουσες χρωστικές για την ανίχνευση των αντιγόνων του τύφου, σε δείγμα αίματος του ασθενούς.
• Άλλες αναλύσεις αίματος, των οποίων τα αποτελέσματα υποδεικνύουν την παρουσία λοίμωξης στον οργανισμό.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται θεραπευτικά ο τύφος;

Ο τύφος θεραπεύεται κυρίως με την χρήση αντιβιοτικών, και τα πιο κοινά χορηγούμενα είναι:

• Δοξοκυκλίνη, αποτελεί την κύρια προτεινόμενη θεραπεία κατά του τύφου.
• Χλωραμφαινικόλη, η οποία όμως δεν είναι κατάλληλη για έγκυες ή θηλάζουσες μητέρες.
• Σιπροφλοξασίνη, χορηγείται σε ενήλικες που δεν μπορούν να λάβουν δοξοκυκλίνη.

Πόσο αποτελεσματική είναι η θεραπεία του τύφου και πόσο γρήγορα ανακάμπτει ένας ασθενής;

Εφόσον, κάποιος λάβει έγκαιρη χορήγηση αντιβιοτικών και ολοκληρώσει τον κύκλο της θεραπείας του σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντα ιατρού, πιθανότατα θα ανακάμψει πλήρως και χωρίς την εμφάνιση επιπλοκών. Παρ' όλα αυτά, καθυστερημένη θεραπεία ή λανθασμένη διάγνωση είναι πιθανό να οδηγήσουν στην εμφάνιση αρκετά σοβαρών επιπλοκών στο άτομο. 

Είναι δυνατόν ο τύφος να οδηγήσει στον θάνατο κάποιου;

Γενικότερα, η επιδημία του τύφου είναι πιο συχνή σε φτωχές περιοχές με έλλειψη βασικών αγαθών υγιεινής και πρόβλημα υπερπληθυσμού. Συνήθως, οι άνθρωποι που είναι πιο πιθανόν να πεθάνουν από την νόσο είναι αυτοί που δεν έχουν την δυνατότητα πρόσβασης σε υγειονομική περίθαλψη και επομένως δεν λαμβάνουν έγκαιρη θεραπεία.

Το ποσοστό θνησιμότητας στην περίπτωση μη θεραπείας της νόσου του τύφου, εξαρτάται από τον τύπο της νόσου και άλλους παράγοντες, όπως η ηλικία και η γενικότερη κατάσταση της υγείας του ατόμου. Συγκεκριμένα, υψηλότερο ποσοστό εμφανίζεται σε τρίτης ηλικίας ή υποσιτισμένα άτομα , ενώ τα παιδιά συνήθως ανακάμπτουν από την νόσο, ακόμα και χωρίς θεραπεία.

Επίσης, άτομα με χρόνιες παθήσεις, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, ο αλκοολισμός ή χρόνια νεφρικά προβλήματα, έχουν υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών από την νόσο. Πιο αναλυτικά, τα ποσοστά θνησιμότητας για την επιδημική μορφή του τύφου, στην περίπτωση που δεν ληφθεί θεραπεία, κυμαίνεται από 10 έως και 60%, ενώ για τον εξανθηματικό τύφο είναι κοντά στο 30%. Τέλος, στον ενδημικό τύφο, το ποσοστό θνησιμότητας είναι χαρακτηριστικά μικρό με ή χωρίς θεραπεία, και δεν ξεπερνάει το 4%, σύμφωνα  με άρθρο από το περιοδικό Clinical Infectious Diseases.

Επιπλοκές

Τι επιπλοκές μπορεί να εμφανίσει ένα άτομο που νοσεί από τύφο;

Πιθανές επιπλοκές που μπορεί να εμφανίσει ένα άτομο που νοσεί από τύφο, αποτελούν:

• Ηπατίτιδα, που είναι η φλεγμονή στο ήπαρ
• Γαστροοισοφαγική αιμορραγία
• Μειωμένος όγκος αίματος στον οργανισμό

Πρόληψη

Τι μπορεί να κάνει κάποιος για να αποφύγει τη μόλυνση από τον τύφο;

Κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, εξαιτίας της εκτεταμένης επιδημίας του τύφου, δημιουργήθηκε ένα εμβόλιο για την νόσο αυτή. Παρ' όλα αυτά, σήμερα εξαιτίας των μειωμένων κρουσμάτων της νόσου, αυτό δεν χορηγείται πλέον. Ως εκ τούτου, ο πιο εύκολος τρόπος να αποφύγει κάποιος την νόσο του τύφου σήμερα, είναι να αποφύγει την επαφή με τα αρθρόποδα που την μεταδίδουν και τα ζώα στα οποία αυτά παρασιτούν, όπως οι γάτες και οι αρουραίοι.

Κάποιες προτάσεις για την πρόληψη της νόσου είναι:

• Διατήρηση της προσωπικής υγιεινής, αυτό είναι σημαντικό για την αποφυγή παρασίτων, όπως οι ψείρες.
• Περιορισμός του πληθυσμού των τρωκτικών της περιοχής, καθώς αυτά συνήθως μεταφέρουν τα αρθρόποδα, που κουβαλούν την νόσο.
• Αποφυγή επίσκεψης χωρών ή περιοχών που υπάρχει έξαρση της νόσου ή υψηλός κίνδυνος εμφάνισης της, εξαιτίας χαμηλής δημόσιας υγιεινής.
• Χημειοπροφύλαξη με χορήγηση χαμηλών συγκεντρώσεων δοξυκυκλίνης, αυτή χρησιμοποιείται ως προληπτικό μέτρο μόνο σε άτομα υψηλού κινδύνου, όπως άτομα που συμμετέχουν σε ανθρωπιστικές καμπάνιες σε εξαιρετικά φτωχιές περιοχές με προβλήματα υγιεινής.