Βαρότραυμα στα αυτιά

Συμπτώματα

Πώς καταλαβαίνει κάποιος ότι έχει βαρότραυμα στα αυτιά;

Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα του βαροτραύματος είναι η αίσθηση της πίεσης στο εσωτερικό του αυτιού. Ταυτόχρονα, το άτομο μπορεί να βιώσει κάποια αρχικά ήπια συμπτώματα, τα οποία είναι δυνατόν να επιδεινωθούν με το πέρασμα του χρόνου. Τα ήπια συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ενοχλήσεις στο αυτί.
• Ζαλάδα.
• Μειωμένη ακουστική ικανότητα.
• Αίσθηση βουλώματος του αυτιού.

Εάν αυτά δεν αντιμετωπιστούν και η κατάσταση είναι πιο σοβαρή υπάρχει πιθανότητα το άτομο να νιώσει σταδιακά πιο έντονα τα συμπτώματα και να βιώσει επίσης:

• Ρινορραγία.
• Έντονη πίεση στα αυτιά, όπως όταν κάποιος είναι κάτω από το νερό.
• Πόνο στα αυτιά.
• Σταδιακή απώλεια ακοής.
• Τραυματισμό του ακουστικού τυμπάνου.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η απώλεια ακοής που προκύπτει κατά το βαρότραυμα είναι θεραπεύσιμη και είναι εξαιρετικά σπάνιο να προκληθεί μόνιμη βλάβη στο ακουστικό τύμπανο.

Αίτια

Πώς προκαλείται το βαρότραυμα;

Το βαρότραυμα προκαλείται από απόφραξη της ευσταχιανής σάλπιγγας, η οποία εξισορροπεί την πίεση στο εσωτερικό των αυτιών με την αυτή του εξωτερικού περιβάλλοντος. Όταν αυτή είναι κλειστή υπάρχει διαφορετική πίεση στο εσωτερικό και το εξωτερικό μέρος του τυμπάνου του αυτιού με αποτέλεσμα το άτομο να βιώνει τα συμπτώματα του βαροτραύματος. Φυσιολογικά, η σάλπιγγα ανοίγει κατά το χασμουρητό, ενώ η απόφραξη της προκαλείται λόγω απότομων μεταβολών της εξωτερικής πίεσης, όπως στις παρακάτω περιπτώσεις:

• Έντονη μεταβολή υψομέτρου, όπως για παράδειγμα κατά την απογείωση ή προσγείωση ενός αεροσκάφους. 
• Ορειβασία.
• Οδήγηση μέσα από βουνά.
• Καταδύσεις, καθώς κάτω από το νερό η πίεση που δέχεται το ανθρώπινο σώμα είναι πολύ μεγαλύτερη απ' ότι η ατμοσφαιρική και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος τραυματισμού για τους δύτες, ειδικότερα για τα πρώτα 14 πόδια βάθους. Αυτό οφείλεται εν μέρη και στο γεγονός ότι η πίεση κάτω από το νερό αλλάζει πολύ γρήγορα και έτσι είναι σημαντικό για την πρόληψη τραυματισμού, οι άνθρωποι αυτοί να κατεβαίνουν όσο γίνεται πιο αργά κατά την κατάδυση.

Ποια άτομα έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης αυτής;

Αυξημένο κίνδυνο έχουν τα άτομα που έχουν κάποιο ωτορινολαρυγγολογικό πρόβλημα το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει απόφραξη της ευσταχιανής σάλπιγγας. Τέτοια προβλήματα είναι οι αλλεργίες, το κρυολόγημα και οι λοιμώξεις του αναπνευστικού.

Επίσης, αυξημένο κίνδυνο έχουν και τα μικρά παιδιά, καθώς η ευσταχιανή σάλπιγγα σε αυτά είναι πιο μικρή και σε διαφορετική θέση σε σχέση με τους ενήλικες με αποτέλεσμα να είναι πιο εύκολο να αποφραχθεί. 

Διάγνωση

Πώς γίνεται η διάγνωση του βαροτραύματος;

Τις περισσότερες φορές το βαρότραυμα υποχωρεί μόνο του χωρίς να προκαλέσει κάποιο πρόβλημα στον ασθενή και χωρίς να απαιτεί ιατρική παρέμβαση. Όμως, σε περιπτώσεις που τα συμπτώματα δεν υποχωρούν ή τείνουν να επιδεινώνονται περιλαμβάνοντας έντονο πόνο ή και αιμορραγία στο αυτί, το άτομο θα πρέπει να απευθυνθεί άμεσα σε κάποιον ιατρό, καθώς υπάρχει κίνδυνος λοίμωξης της περιοχής.

Η ανίχνευση του βαροτραύματος από τον ιατρό είναι σχετικά απλή και γίνεται συνήθως μέσω φυσικής παρατήρησης με την χρήση ωτοσκοπίου. Κατά την διαδικασία αυτή παρατηρείται εάν το ακουστικό τύμπανο είναι στη θέση του ή έχει μετατοπιστεί ελαφρώς πιο μπροστά ή πιο πίσω εξαιτίας μεταβολών της πίεσης. Επιπλέον, ο ιατρός μπορεί να εμφυσήσει αέρα στο αυτί του ασθενούς προκειμένου να καταλάβει εάν υπάρχει συσσώρευση υγρού ή αίματος πίσω από το τύμπανο. Ακόμα όμως και αν η φυσική εξέταση δεν δείξει κάποια ανωμαλία, είναι σημαντικό το άτομο να περιγράψει όλα τα συμπτώματα που βιώνει στον ιατρό καθώς και την κατάσταση κατά την οποία αυτά ξεκίνησαν προκειμένου να είναι δυνατή η διάγνωση.

Θεραπεία

Πώς αντιμετωπίζεται η κατάσταση του βαροτραύματος;

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η κατάσταση αυτή δεν απαιτεί ιατρική παρέμβαση αλλά υποχωρεί μόνη της μετά από λίγο. Στο διάστημα αυτό το άτομο μπορεί να κάνει κάποιες ενέργειες για την εξισορρόπηση της πίεσης, όπως:

• Χασμουρητό.
• Μάσημα τσίχλας.
• Ασκήσεις αναπνοής.
• Χρήση αντιισταμινικών ή αποσυμφορητικών σκευασμάτων.

Ενώ, σε περιπτώσεις που τα συμπτώματα είναι πιο σοβαρά και απαιτείται ιατρική παρέμβαση, η θεραπεία εξαρτάται από την σοβαρότητα της κατάστασης. Για παράδειγμα, αν υπάρχει λοίμωξη ή φλεγμονή, ο ιατρός μπορεί να χορηγήσει αντιβιοτικά ή στεροειδή. Ενώ, αν έχει προκληθεί ζημιά στο ακουστικό τύμπανο, αυτό μπορεί να θεραπευτεί μόνο του σε διάστημα τουλάχιστον 2 μηνών ή να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση.

Η χειρουργική επέμβαση συνιστάται κυρίως σε χρόνιες ή σοβαρές μορφές βαροτραύματος και έγκειται στην τοποθέτηση ειδικού κυλινδρικού σωλήνα διαμέσου του ακουστικού τυμπάνου, προκειμένου να απελευθερωθεί η ροή του αέρα. Ο σωλήνας αυτοί ονομάζεται σωλήνας τυμπανοστομίας και χρησιμοποιείται κυρίως σε παιδιά για την πρόληψη μόλυνσης εξαιτίας του βαροτραύματος ή σε άτομα που εμφανίζουν συχνά την πάθηση αυτή όπως άτομα που ταξιδεύουν συχνά με αεροπλάνο. Ο σωλήνας αυτός παραμένει συνήθως στο αυτί για 6 με 12 μήνες. 

Ένας άλλος τρόπος χειρουργικής θεραπείας είναι η δημιουργιά μιας μικροσκοπικής σχισμής στο ακουστικό τύμπανο για την καλύτερη εξισορρόπηση της πίεσης και την απομάκρυνση τυχόν συσσωρευμένου υγρού. Αυτό όμως, δεν αποτελεί μόνιμη λύση καθώς η σχισμή θα κλείσει μόνη της μετά από πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Πόσο γρήγορα ανακάμπτει κάποιος μετά από το βαρότραυμα;

Η ανάκαμψη εξαρτάται από την σοβαρότητα της κατάστασης, αλλά οι περισσότεροι ανακάμπτουν γρήγορα, πλήρως και χωρίς κάποιο μόνιμο πρόβλημα.  Αυτό γίνεται συνήθως αυθόρμητα χωρίς να ακολουθηθεί κάποια συγκεκριμένη θεραπεία. Ενώ, κανονικά συνιστάται το άτομο να αποφεύγει τις έντονες υψομετρικές αλλαγές κατά την ανάκαμψη.

Εάν το βαρότραυμα οφείλεται σε αλλεργία ή αναπνευστική λοίμωξη αυτό θα υποχωρήσει, εφόσον θεραπευτεί η αιτία που το προκάλεσε. Σε κάθε περίπτωση ο χρόνος ανάκαμψης ποικίλει από περίπου 2 εβδομάδες για ήπιες περιπτώσεις, σε 6 με 12 μήνες για σοβαρές περιπτώσεις που χρειάστηκαν χειρουργική επέμβαση.

Επιπλοκές

Τι επιπλοκές μπορεί να επιφέρει το βαρότραυμα;

Το βαρότραυμα συνήθως είναι προσωρινό και σπάνια προκαλεί επιπλοκές, παρ' όλα αυτά εάν είναι χρόνιο και δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να οδηγήσει σε πιο σοβαρές καταστάσεις όπως:

• Λοίμωξη του αυτιού.
• Σπάσιμο στο ακουστικό τύμπανο.
• Απώλεια ακοής.
• Συνεχές πόνο.
• Χρόνια ζαλάδα και έλλειψη ισορροπίας.
• Αιμορραγία από την μύτη ή τα αυτιά.

Πότε πρέπει να επισκεφτεί κάποιος έναν ιατρό;

Εάν κάποιος βιώνει έντονο πόνο στο αυτί του, απώλεια ακοής, επαναλαμβανόμενα συμπτώματα ή κάποια από τις παραπάνω επιπλοκές θα πρέπει να επισκεφτεί κάποιον ιατρό, ώστε να προληφθούν περαιτέρω προβλήματα. Αυτό είναι σημαντικό καθώς είναι πιθανόν το άτομο να έχει χρόνιο ή σοβαρό βαρότραυμα για το οποίο συνήθως απαιτείται ιατρική θεραπεία. Ο ιατρός θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα και θα δώσει στο άτομο συμβουλές για την αποφυγή επανεμφάνισης του.

Βαρότραυμα σε παιδιά

Στα βρέφη και τα μικρά παιδιά η ευσταχιανή σάλπιγγα είναι πιο στενή και ευθεία με αποτέλεσμα να πάλλεται πιο έντονα κατά την εξισορρόπηση της πίεσης και να είναι πιο εύκολη η απόφραξη της. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να είναι πιο ευαίσθητα στο βαρότραυμα του αυτιού σε σχέση με τους ενήλικες. Ως αποτέλεσμα εάν ένα παιδί είναι ανήσυχο και παραπονιέται ότι πονάει κατά την διάρκεια αλλαγής του υψομέτρου, πιθανότατα να βιώνει βαρότραυμα στο αυτί. 

Προκειμένου να αποφύγει κάποιος την δημιουργία βαροτραύματος σε ένα παιδί, μπορεί να το ταΐζει ή να του δίνει κάτι να πιεί κατά την διάρκεια της αλλαγής του υψομέτρου, όπως για παράδειγμα κατά την απογείωση ή την προσγείωση του αεροσκάφους. Ενώ, σε παιδιά που βιώνουν συχνά την κατάσταση αυτή ο ιατρός είναι δυνατόν να συνταγογραφήσει ειδικές σταγόνες για τα αυτιά για την ανακούφιση του πόνου. 

Πρόληψη

Τι μπορεί να κάνει κάποιος προκειμένου να αποφύγει το βαρότραυμα;

Είναι δυνατόν ένα άτομο να μειώσει την πιθανότητα ανάπτυξης βαροτραύματος παίρνοντας αντιισταμινικά ή αποσυμφορητικά χάπια πριν από κάποια έντονη αλλαγή υψομέτρου, όπως για παράδειγμα μια πτήση ή μια κατάδυση. Είναι σημαντικό σε αυτήν την περίπτωση να έχει συζητηθεί με τον ιατρό η χρήση των συγκεκριμένων σκευασμάτων και να έχουν εξεταστεί προσεκτικά οι παρενέργειες που αυτά μπορεί να έχουν για το άτομο. Άλλα προληπτικά μέτρα που μπορεί να πάρει το άτομο είναι:

• Να κατεβαίνει αργά κατά την διάρκεια μιας κατάδυσης.
• Να καταπίνει, να μασάει κάτι ή να χασμουριέται εάν νιώθει πίεση στα αυτιά του, καθώς αυτό μπορεί να ανακουφίσει την πίεση.
• Να αναπνέει από την μύτη, κατά την διάρκεια αλλαγής στο υψόμετρο.
• Να αποφύγει να φοράει ωτοασπίδες κατά την διάρκεια πτήσης ή βουτιάς.