Υπασβαιστιαιμία

Συμπτώματα

Είναι πιθανό τα πρώιμα στάδια έλλειψης ασβεστίου να μην παρουσιάσουν κανένα σύμπτωμα. Βέβαια, τα συμπτώματα θα εμφανιστούν με την προοδευτική εξέλιξη της κατάστασης.

Τα πιο σοβαρά εξ αυτών περιλαμβάνουν:

• Μυϊκούς σπασμούς
• Μυϊκές κράμπες
• Εύκολα κατάγματα στα οστά
• Αδύναμα νύχια
• Παραισθήσεις
• Σύγχυση ή απώλεια μνήμης
• Κατάθλιψη
• Αίσθηση μουδιάσματος σε χέρια, πόδια και πρόσωπο

Η ανεπάρκεια ασβεστίου δύναται να επηρεάσει όλα τα μέρη του σώματος οδηγώντας σε βραδεία ανάπτυξη των μαλλιών, αδύναμα νύχια και ευαίσθητο δέρμα.

Το ασβέστιο διαδραματίζει, επίσης, καταλυτικό ρόλο στην απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών και τις μυϊκές συσπάσεις. Επομένως, η έλλειψή του μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις σε, κατά τα άλλα, υγιή άτομα.

Αν αρχίσετε να εμφανίζετε νευρολογικά συμπτώματα, όπως απώλεια μνήμης, μούδιασμα, παραισθήσεις ή επιληπτικές κρίσεις, επισκεφθείτε τον γιατρό σας όσο το δυνατόν συντομότερα.

Αίτια

Ουκ ολίγοι είναι εκείνοι που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο ανεπάρκειας ασβεστίου με την πάροδο των ετών. Η εν λόγω έλλειψη μπορεί να οφείλεται σε μια πληθώρα παραγόντων, όπως:

• Δυσανεξία σε τροφές πλούσιες σε ασβέστιο
• Ορμονικές διαταραχές, ιδιαιτέρως στις γυναίκες
• Φάρμακα που μειώνουν την απορρόφηση του ασβεστίου
• Ελλιπής πρόσληψη ασβεστίου για παρατεταμένη χρονική περίοδο, ειδικά κατά την παιδική ηλικία
• Γενετικοί παράγοντες

Επειδή το απαιτούμενο για τον οργανισμό ασβέστιο αλλάζει καθώς το άτομο μεγαλώνει, είναι κρίσιμο να λαμβάνουμε την σωστή ποσότητα ανάλογα με την ηλικία μας.

Για τα παιδιά και τους εφήβους, η συνιστώμενη ποσότητα προσλαμβανόμενου ασβεστίου είναι η ίδια για τα δύο φύλα. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ, η ημερήσια πρόσληψη αναγράφεται στον παρακάτω πίνακα:

Ηλικιακές ομάδες	Συνιστώμενη Ημερήσια Ποσότητα Πρόσληψης Ασβεστίου
9-18 ετών	1300 mg
4-8 ετών	1000 mg
1-3 ετών	700 mg
7-12 μηνών	260 mg
0-6 μηνών	200 mg

Σύμφωνα με τις διατροφικές οδηγίες της Αμερικανικής κυβέρνησης, οι απαιτήσεις σε ασβέστιο για τους ενήλικες είναι:

Ηλικιακές ομάδες	Συνιστώμενη Ημερήσια Ποσότητα Πρόσληψης Ασβεστίου
	Άνδρες	Γυναίκες
51+ ετών	1000 mg	1200 mg
31-50 ετών	1000 mg	1000 mg
19-30 ετών	1000 mg	1000 mg

Όπως καθίσταται εμφανές και από τον παραπάνω πίνακα, οι γυναίκες πρέπει να αυξήσουν το προσλαμβανόμενο ασβέστιο σε μικρότερη ηλικία από τους άνδρες, γύρω στα 50 έτη. Και αυτό είναι ιδιαιτέρως κρίσιμο, καθώς πλησιάζουν στην εμμηνόπαυση.

Όχι μόνο πριν, αλλά και κατά την διάρκεια της εμμηνόπαυσης, είναι απαραίτητο για τις γυναίκες να αυξήσουν την πρόσληψη ασβεστίου για να μειώσουν τον κίνδυνο της οστεοπόρωσης και της υπασβεστιαιμίας. Η μείωση των οιστρογόνων κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου κάνει τα οστά των γυναικών να φθίνουν γρηγορότερα.

Η ορμονική διαταραχή που ονομάζεται υποπαραθυρεοειδισμός μπορεί επίσης να προκαλέσει ανεπάρκεια ασβεστίου. Οι πάσχοντες δεν παράγουν αρκετή παραθυρεοειδή ορμόνη, η οποία ελέγχει τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα.

Άλλες αιτίες υπασβεστιαιμίας περιλαμβάνουν την ελλιπή διατροφή (όταν δεν λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά μέσω των τροφών) και την ελλιπή απορρόφηση (όταν λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, αλλά δεν απορροφώνται σωστά).

Επιπρόσθετα αίτια είναι τα εξής:

• Χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, κάτι το οποίο δυσχεραίνει την απορρόφηση ασβεστίου
• Παγκρεατίτιδα
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Συγκεκριμένα χημειοθεραπευτικά φάρμακα
• Υπερμαγνησιαιμία ή υπομαγνησιαιμία
• Φάρμακα, όπως η φαινυτοϊνη, η φαινοβαρβιτάλη, η ριφαμπικίνη και τα κορτικοστεροειδή
• Φάρμακα που χρησιμοποιούνταν για τα αυξημένα επίπεδα ασβεστίου στο παρελθόν
• Υπερφωσφαταιμία
• Σηπτικό σοκ
• Μετάγγιση πολύ μεγάλης ποσότητας αίματος
• Αφαίρεση του παραθυρεοειδή αδένα ως μέρος της εγχείρησης για την αφαίρεση του θυρεοειδή
• «Σύνδρομο πεινασμένου οστού», που εμφανίζεται συνήθως μετά από εγχείρηση για υπερπαραθυρεοειδισμό

Αν μία ημέρα δεν λάβετε την ημερήσια δόση ασβεστίου σας, δεν θα εμφανίσετε ανεπάρκεια την επομένη. Αλλά είναι πολύ σημαντικό να καταβάλλετε προσπάθεια να λαμβάνετε αρκετό ασβέστιο καθημερινά, καθώς το σώμα το χρησιμοποιεί γρήγορα. Όσοι ακολουθούν αυστηρά χορτοφαγική (vegan) διατροφή είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν ανεπάρκεια ασβεστίου, επειδή δεν καταναλώνουν τα πλούσια σε ασβέστιο γαλακτοκομικά προϊόντα.

Η ανεπάρκεια του στοιχείου αυτού δεν προκαλεί βραχυπρόθεσμα συμπτώματα, διότι το σώμα τείνει να διατηρεί τα επίπεδά του σταθερά λαμβάνοντάς το απευθείας από τα οστά. Ωστόσο, τα μακροχρόνια χαμηλά επίπεδα ασβεστίου μπορούν να έχουν πολύ σοβαρές επιπτώσεις.

Διάγνωση

Ο γιατρός θα σας ζητήσει τόσο το προσωπικό όσο και το οικογενειακό ιατρικό ιστορικό και θα χρειαστεί να δώσετε πληροφορίες αναφορικά με περιστατικά ανεπάρκειας ασβεστίου και οστεοπόρωσης από τον οικογενειακό σας κύκλο.

Αν ο γιατρός υποπτεύεται έλλειψη ασβεστίου, θα ζητήσει εξετάσεις αίματος, προκειμένου να ελέγξει τα «ολικά» επίπεδα ασβεστίου, τα «ελεύθερα» επίπεδα ασβεστίου και τα επίπεδα της αλβουμίνης. Η αλβουμίνη είναι μία πρωτεΐνη η οποία δεσμεύει το ασβέστιο και το μεταφέρει στο αίμα. Τα παρατεταμένα χαμηλά επίπεδα ασβεστίου θα επιβεβαιώσουν την ανεπάρκειά του.

Τα φυσιολογικά επίπεδα για τους ενήλικες κυμαίνονται από 8,8 ως 10,4 mg/dl, σύμφωνα με το εγχειρίδιο Merck. Πιθανώς βρίσκεστε σε κίνδυνο ανεπάρκειας αν η συγκέντρωση στο αίμα σας σας είναι χαμηλότερη από 8,8 mg/dl. Τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν συνήθως υψηλότερα επίπεδα ασβεστίου από τους ενήλικες.

Θεραπεία

Η έλλειψη ασβεστίου είναι συνήθως εύκολα θεραπεύσιμη και τυπικά περιλαμβάνει την προσθήκη περισσότερου ασβεστίου στην διατροφή. Μην επιχειρήσετε, όμως, να την θεραπεύσετε μόνοι σας με μια πληθώρα συμπληρωμάτων. Η λήψη περισσότερης από την συνιστώμενη δόση χωρίς την έγκριση γιατρού μπορεί να οδηγήσει σε πολύ σοβαρά προβλήματα, όπως οι πέτρες στους νεφρούς.

Τα πιο κοινά συμπληρώματα ασβεστίου περιλαμβάνουν:

• Καρβονικό ασβέστιο: είναι το πιο οικονομικό και περιέχει την μεγαλύτερη ποσότητα στοιχειακού ασβεστίου.
• Κιτρικό ασβέστιο: είναι το πιο εύκολα απορροφήσιμο.
• Φωσφορικό ασβέστιο: απορροφάται εύκολα και δεν προκαλεί δυσκοιλιότητα.

Τα συμπληρώματα ασβεστίου είναι διαθέσιμα σε υγρή μορφή, μορφή ταμπλέτας, καθώς και σε μορφή τσίχλας.

Πρέπει οπωσδήποτε να τονιστεί πως ορισμένα φάρμακα αλληλεπιδρούν αρνητικά με τα συμπληρώματα ασβεστίου. Αυτά παρατίθενται παρακάτω:

• Τα αντιόξινα που περιέχουν αργίλιο μπορούν να αυξήσουν την συγκέντρωση του τελευταίου στο αίμα.
• Τα οιστρογόνα μπορούν να συνεισφέρουν στην αύξηση της συγκέντρωσης ασβεστίου.
• Η απορρόφηση ορισμένων αντιβιωτικών, όπως οι φθοροκινολόνες και οι τετρακυκλίνες, μπορεί να μειωθεί εξαιτίας των συμπληρωμάτων ασβεστίου.
• Τα διουρητικά μπορούν είτε να αυξήσουν (υδροχλωροθειαζίδη) είτε να μειώσουν (φουροσεμίδη) τα επίπεδα του ασβεστίου.
• Οι βήτα-αδρενεργικοί αναστολείς για την αρτηριακή πίεση, όπως η ατενολόλη, πιθανώς να μειώσουν την απορρόφηση του ασβεστίου αν ληφθούν μέσα σε δύο ώρες από την λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου.
• Οι συμπλοκοποιητές χολικών οξέων για την μείωση της χοληστερόλης, όπως η κολεστιπόλη, μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση του ασβεστίου και να αυξήσουν την έκκρισή του στα ούρα.
• Η τοξικότητα της διγοξίνης μπορεί να αυξηθεί με αυξανόμενα επίπεδα ασβεστίου.

Ορισμένες φορές μία αλλαγή στην διατροφή και τα συμπληρώματα δεν είναι αρκετά για να θεραπεύσουν μία ανεπάρκεια ασβεστίου. Σε αυτήν την περίπτωση ο γιατρός θα ελέγξει τα επίπεδά του χορηγώντας το ενδοφλέβια σε τακτική βάση.

Μπορείτε να αναμένετε αποτελέσματα μέσα στις πρώτες εβδομάδες θεραπείας. Σε σοβαρές περιπτώσεις ανεπάρκειας η νόσος παρακολουθείται ανά διαστήματα ενός ως τριών μηνών.

Πρόληψη

Ο απλούστερος τρόπος πρόληψης είναι η αύξηση στην κατανάλωση ασβεστίου μέσω της διατροφής.

Πρέπει να γνωρίζετε ότι τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα, μπορεί επίσης να είναι πλούσια σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά. Να επιλέγετε τροφές χαμηλές σε λίπος, ώστε να μειώσετε τον κίνδυνο αύξησης της χοληστερόλης και εμφάνισης καρδιοπάθειας.

Μπορείτε να λάβετε από το ¼ ως το 1/3 της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας πρόσληψης ασβεστίου με μία μόνο μερίδα γάλακτος ή γιαουρτιού. Σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, άλλα τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε ασβέστιο είναι τα ακόλουθα:

Τρόφιμα	Συνιστώμενη ποσότητα	Ποσότητα ασβεστίου ανά μερίδα προϊόντος
«Ενισχυμένο» tofu	1/3 του φλυτζανιού	434 mg
«Ενισχυμένος» χυμός πορτοκαλιού	1 φλυτζάνι	364 mg
Σαρδέλες (σε ελαιόλαδο)	106 g	351 mg
Λαχανίδες (μαγειρεμένες)	1 φλυτζάνι	268 mg
Σολομός (ροζ, σε κονσέρβα)	85 g	183 mg
Λευκά φασόλια	1 φλυτζάνι	161 mg
Πράσινα φασολάκια σόγιας (edamame)	1 φλυτζάνι	71-98 mg
Σύκα (αποξηραμένα)	5 σύκα	68 mg
Μπρόκολο (μαγειρεμένο)	1 φλυτζάνι	62 mg
Σταρένιο ψωμί	1 φέτα	36 mg

Και ενώ είναι πολύ σημαντικό να ανταποκρίνεστε στις καθημερινές ανάγκες του οργανισμού σας σε ασβέστιο, πρέπει να προσέξετε και την υπερκατανάλωσή του. Σύμφωνα με την κλινική Mayo, τα ανώτατα όρια προσλαμβανόμενου ασβεστίου σε mg για τους ενήλικες είναι:

• 2000 mg την ημέρα για άνδρες και γυναίκες άνω των 51 ετών
• 2500 mg την ημέρα για άνδρες και γυναίκες 19-50 ετών

Πιθανώς να χρειάζεται να ενισχύσετε την διατροφή σας λαμβάνοντας πολυβιταμίνες. Ειδάλλως, ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει συμπληρώματα αν είστε σε υψηλό κίνδυνο εμφάνισης ανεπάρκειας. Οι πολυβιταμίνες, ωστόσο, ίσως να μην περιέχουν όλο το ασβέστιο που χρειάζεστε, για αυτό οφείλετε να εστιάσετε την προσοχή σας πρωτίστως στην ισορροπημένη διατροφή. Αν είστε έγκυος, μπορείτε να λάβετε προγεννητικές βιταμίνες.

Επιπλοκές

Οι επιπλοκές περιλαμβάνουν προβλήματα στα μάτια, ανώμαλο καρδιακό παλμό και οστεοπόρωση.

Οι επιπλοκές λόγω οστεοπόρωσης εστιάζονται κυρίως:

• Στην δυσκολία στο περπάτημα και την κίνηση
• Στα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης ή άλλων οστών

Αν δεν θεραπευτεί, η ανεπάρκεια ασβεστίου μπορεί να αποβεί θανατηφόρα.

Βιταμίνη D

Ο ρόλος της βιταμίνης D είναι ιδιαίτερα κρίσιμος, καθώς αυξάνει την απορρόφηση του ασβεστίου. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας σχετικά με την απαραίτητη ποσότητά της.

Προκειμένου να αυξήσετε την πρόσληψη ασβεστίου, μπορείτε να εμπλουτίσετε την διατροφή σας με τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη D, όπως:

• Τα μανιτάρια portobello
• Το «ενισχυμένο» γάλα
• Οι «ενισχυμένοι» χυμοί πορτοκαλιού
• Τα αυγά
• Τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός και ο τόνος

Όπως συμβαίνει και με τα πλούσια σε ασβέστιο γαλακτοκομικά προϊόντα, έτσι και τα πλούσια σε βιταμίνη D γαλακτοκομικά προϊόντα μπορεί να περιέχουν αυξημένα κορεσμένα λιπαρά.

Η ηλιακή ακτινοβολία είναι μία ακόμη πηγή βιταμίνης D, καθώς πυροδοτεί την σύνθεσή της από τον οργανισμό. Επομένως, η τακτική έκθεση στον ήλιο μπορεί να ενισχύσει τα επίπεδά της.

Τρόπος ζωής

Παράλληλα με την διατήρηση της συγκέντρωσης ασβεστίου και βιταμίνης D εντός των φυσιολογικών ορίων, μπορείτε να κάνετε ορισμένες αλλαγές στον τρόπο διαβίωσής σας ώστε να ενισχύσετε την υγεία των οστών. Αυτές περιλαμβάνουν:

• Την τακτική άσκηση
• Την διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους
• Τον περιορισμό του καπνίσματος και της κατανάλωσης αλκοόλ