Υπερλιπιδαιμία

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκεται η υπερλιπιδαιμία;

Η υπερλιπιδαιμία δεν έχει συμπτώματα, επομένως ο μοναδικός τρόπος εντοπισμού της είναι μέσω μιας εξέτασης αίματος, που ονομάζεται λιπιδαιμικό προφίλ. Αυτή η εξέταση καθορίζει τα επίπεδα χοληστερόλης. Ο γιατρός θα λάβει δείγμα αίματος και θα το αποστείλει στο εργαστήριο για ανάλυση. Τα αποτελέσματα θα δείξουν τα επίπεδα:

• Της ολικής χοληστερόλης
• Της χοληστερόλης LDL (λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας)
• Της χοληστερόλης HDL ((λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας)
• Των τριγλυκεριδίων

Ο γιατρός μπορεί να σας ζητήσει να νηστέψετε για 8 έως 12 ώρες πριν την εξέταση αίματος. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να τρώτε ή να πίνετε τίποτα κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος πέρα από νερό. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν ότι η νηστεία δεν είναι πάντα απαραίτητη, επομένως ακολουθήστε τις εξατομικευμένες οδηγίες του γιατρού σας.

Γενικά, επίπεδα ολικής χοληστερόλης άνω των 200 mg/dL θεωρούνται υψηλά. Όμως, τα ασφαλή επίπεδα χοληστερόλης ποικίλουν από άτομο σε άτομο ανάλογα με το ιστορικό υγείας και την ύπαρξη ιατρικών προβλημάτων και καθορίζονται από το γιατρό. Ο γιατρός θα χρησιμοποιήσει το λιπιδαιμικό προφίλ για την πραγματοποίηση της διάγνωσης υπερλιπιδαιμίας.

Αίτια

Ποιος βρίσκεται σε κίνδυνο υπερλιπιδαιμίας;

Υπάρχουν δύο τύποι χοληστερόλης η LDL και η HDL. Είναι πιθανό ότι θα τις έχετε ακούσει ως «κακή» και «καλή» χοληστερόλη, αντίστοιχα. Η LDL, η «κακή» χοληστερόλη, συσσωρεύεται στα τοιχώματα των αρτηριών καθιστώντας τα σκληρά και στενά. Η HDL, η «καλή» χοληστερόλη, καθαρίζει την πλεονάζουσα «κακή» χοληστερόλη και τη μεταφέρει από τις αρτηρίες πίσω στο ήπαρ. Η υπερλιπιδαιμία προκαλείται από την ύπαρξη μεγάλης ποσότητας LDL χοληστερόλης στο αίμα σας και τη μη επαρκή ποσότητα HDL για την απομάκρυνσή της.

Ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της «κακής» χοληστερόλης και να μειώσει την «καλή» χοληστερόλη. Αν είστε παχύσαρκος/η, καταναλώνετε πληθώρα λιπαρών τροφών, καπνίζετε ή δεν ασκείστε αρκετά, βρίσκεστε σε κίνδυνο υπερλιπιδαιμίας.

Οι επιλογές του τρόπου ζωής που σας θέτουν σε αυξημένο κίνδυνο υψηλής χοληστερόλης περιλαμβάνουν:

• Κατανάλωση τροφών με κορεσμένα και τρανς λιπαρά
• Κατανάλωση ζωικής πρωτεΐνης, όπως τα γαλακτοκομικά και το κρέας
• Μη επαρκής άσκηση
• Ανεπαρκής πρόσληψη υγιών λιπών
• Παχυσαρκία
• Μεγάλη περιφέρεια μέσης
• Κάπνισμα
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ

Μη φυσιολογικά επίπεδα χοληστερόλης επίσης εντοπίζονται σε άτομα με συγκεκριμένες παθήσεις, όπως:

• Νεφρική νόσος
• Διαβήτης
• Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
• Εγκυμοσύνη
• Υποθυρεοειδισμός
• Κληρονομικές παθήσεις

Επιπλέον τα επίπεδα χοληστερόλης μπορεί να επηρεάζονται από φάρμακα, όπως:

• Αντισυλληπτικά χάπια
• Διουρητικά
• Κάποια αντικαταθλιπτικά φάρμακα

Οικογενής μικτή υπερλιπιδαιμία

Υπάρχει ένας τύπος κληρονομικής υπερλιπιδαιμίας που ονομάζεται οικογενής μικτή υπερλιπιδαιμία. Η πάθηση αυτή προκαλεί υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων στο αίμα. Τα άτομα με οικογένεια μικτή υπερλιπιδαιμία συχνά εμφανίζουν υψηλή χοληστερόλη και υψηλά τριγλυκερίδια κατά την εφηβική ηλικία και λαμβάνουν διάγνωση μεταξύ 20 με 40 ετών. Η πάθηση αυτή αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρης στεφανιαίας αρτηριακής νόσου και εμφράγματος.

Σε αντίθεση με τα άτομα με τυπική υπερλιπιδαιμία, τα άτομα με οικογενή μικτή υπερλιπιδαιμία μπορεί να βιώσουν συμπτώματα καρδιαγγειακής νόσου ύστερα από λίγα χρόνια, όπως:

• Πόνο στο στήθος (σε νεαρή ηλικία)
• Έμφραγμα (σε νεαρή ηλικία)
• Κράμπες στις γάμπες κατά τη βάδιση
• Έλκη στα δάχτυλα των ποδιών που δεν επουλώνονται σωστά
• Συμπτώματα εγκεφαλικού, όπως δυσκολία κατά την ομιλία, πτώση της μιας πλευράς του προσώπου ή αδυναμία στα άκρα

Θεραπεία

Πώς να αντιμετωπίσετε την υπερλιπιδαιμία κατ’ οίκον

Οι αλλαγές του τρόπου ζωής αποτελούν σημείο κλειδί στη διαχείριση της υπερλιπιδαιμίας κατ’ οίκον. Ακόμη και αν η υπερλιπιδαιμία σας είναι κληρονομική (οικογενής μικτή υπερλιπιδαιμία), οι αλλαγές του τρόπου ζωής εξακολουθούν να παραμένουν αναπόσπαστο τμήμα της θεραπείας. Οι αλλαγές αυτές από μόνες τους μπορεί να επαρκούν για τη μείωση του κινδύνου επιπλοκών, όπως καρδιακή νόσος και εγκεφαλικό. Αν ήδη λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής θα βελτιώσουν την επίδραση των φαρμάκων στη μείωση της χοληστερόλης.

Ακολουθήστε μία υγιεινή για την καρδιά σας διατροφή

Οι αλλαγές στη διατροφή σας μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα της «κακής» χοληστερόλης και να αυξήσουν την «καλή» χοληστερόλη. Ακολουθούν μερικές χρήσιμες διατροφικές συμβουλές:

• Επιλέξτε υγιή λιπαρά. Αποφύγετε τα κορεσμένα λιπαρά που εντοπίζονται κυρίως στο κόκκινο κρέας, το μπέικον, τα λουκάνικα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα πλήρων λιπαρών. Επιλέξτε άπαχη πρωτεΐνη, όπως το κοτόπουλο ή τη γαλοπούλα και το ψάρι, όταν αυτό είναι εφικτό. Προτιμήστε γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών ή χωρίς λιπαρά. Χρησιμοποιήστε μονοακόρεστα λιπαρά, όπως το ελαιόλαδο ή το λάδι κανόλα, για το μαγείρεμα.
• Αποφύγετε τα τρανς λιπαρά. Τα τρανς λιπαρά εντοπίζονται σε τηγανητά και επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως τα μπισκότα, τα κράκερ και άλλα σνακ. Να ελέγχετε πάντα τα συστατικά στα προϊόντα που αγοράζετε. Αποφεύγετε οποιαδήποτε προϊόντα αναγράφουν «μερικώς υδρογονωμένα έλαια».
• Καταναλώστε περισσότερα ω3 λιπαρά οξέα. Τα ω3 λιπαρά οξέα έχουν πολλά οφέλη για την καρδιά. Μπορείτε να τα βρείτε σε ορισμένα ψάρια, όπως ο σολομός, ο μπακαλιάρος και η ρέγγα. Εντοπίζονται και σε κάποιους ξηρούς καρπούς και σπόρους, όπως τα καρύδια και ο λιναρόσπορος.
• Αυξήστε την πρόσληψη φυτικών ινών. Όλες οι φυτικές ίνες είναι ωφέλιμες για την καρδιά, αλλά οι διαλυτές ίνες, οι οποίες εντοπίζονται στη βρώμη, το πίτουρο, τα φρούτα, τα φασόλια και τα λαχανικά, μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα LDL χοληστερόλης.
• Μάθετε να μαγειρεύετε υγιεινές συνταγές. Στο διαδίκτυο μπορείτε να βρείτε πληθώρα υγιεινών συνταγών για γεύματα, σνακ και επιδόρπια που δεν αυξάνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης.
• Καταναλώστε περισσότερα φρούτα και λαχανικά. Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι υψηλά σε φυτικές ίνες και βιταμίνες και χαμηλά σε κορεσμένα λίπη.

Χάστε βάρος

Αν είστε υπέρβαρος/η ή παχύσαρκος/η, η απώλεια βάρους μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης. Ακόμη και πέντε κιλά μπορεί να κάνουν σημαντική διαφορά.

Η απώλεια βάρους ξεκινά με τον καθορισμό των θερμίδων που καταναλώνετε και των θερμίδων που «καίτε» μέσα στη μέρα.

Για να χάσετε βάρος, υιοθετήστε μία διατροφή χαμηλή σε θερμίδες και αυξήστε το επίπεδο δραστηριότητας, ώστε να καίτε περισσότερες θερμίδες από όσες καταναλώνετε. Θα σας βοηθήσει να αποφύγετε τα ροφήματα με ζάχαρη και το αλκοόλ και να ελέγχετε προσεκτικά τις μερίδες του φαγητού σας.

Ασκηθείτε

Η σωματική άσκηση είναι σημαντική για την γενικότερη διατήρηση της καλής υγείας, την απώλεια βάρους και τη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης. Όταν δεν ασκείστε επαρκώς, τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης μειώνονται. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει επαρκής ποσότητα «καλής» χοληστερόλης για να απομακρύνει την «κακή» χοληστερόλη από τις αρτηρίες σας.

Χρειάζεστε μόνο 40 λεπτά μέτριας έως έντονης άσκησης τρεις με τέσσερεις φορές την εβδομάδα για να μειώσετε τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης. Ο στόχος σας θα πρέπει να είναι 150 λεπτά συνολικής άσκησης την εβδομάδα. Οποιοδήποτε από τα παρακάτω θα σας βοηθήσει να εντάξετε την άσκηση στην καθημερινή σας ζωή:

• Πηγαίνετε στη δουλειά με το ποδήλατο.
• Κάντε μεγάλους περιπάτους με το σκύλο σας.
• Κολυμπήστε στη θάλασσα.
• Γραφτείτε στο κοντινό σας γυμναστήριο.
• Προτιμήστε τις σκάλες αντί του ανελκυστήρα.
• Αν χρησιμοποιείτε τα μέσα μαζικής μεταφοράς, σταματήστε μία με δύο στάσεις νωρίτερα και περπατήστε μέχρι τον προορισμό σας.

Τερματίστε το κάπνισμα

Το κάπνισμα μειώνει τα επίπεδα «καλής» χοληστερόλης και αυξάνει τα τριγλυκερίδια. Ακόμη και αν δεν έχετε διαγνωστεί με υπερλιπιδαιμία, το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής νόσου. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας αναφορικά με τρόπους τερματισμού του καπνίσματος ή δοκιμάστε επιθέματα νικοτίνης. Τα επιθέματα νικοτίνης είναι διαθέσιμα στα φαρμακεία και δεν απαιτούν ιατρική συνταγή.

Ποια φάρμακα χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υπερλιπιδαιμίας;

Εάν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση της υπερλιπιδαιμίας, ο γιατρός θα σας συνταγογραφήσει φαρμακευτική αγωγή. Κοινά φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη μείωση της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων περιλαμβάνουν:

• Στατίνες, όπως:
  • Ατορβαστατίνη
  • Φλουβαστατίνη
  • Λοβαστατίνη
  • Πιταβαστατίνη
  • Πραβαστατίνη
  • Ροσουβαστατίνη
  • Σιμβαστατίνη
• Ρητίνες σύνδεσης χολικών οξέων, όπως:
  • Χολεστυραμίνη
  • Κολεσεβελάμη
  • Κολεστιπόλη
• Αναστολείς απορρόφησης χοληστερόλης ,όπως ασεζετιμίμπη
• Ενέσιμα φάρμακα, όπως αλιροκουμάμπη ή εβολοκουμάμπη
• Φιβράτες, όπως φαινοφιβράτη ή γεμφιβροζίλη
• Νιασίνη
• Συμπληρώματα ω3 λιπαρών οξέων
• Άλλα συμπληρώματα μείωσης της χοληστερόλης

Έκβαση

Ποια είναι η έκβαση για τα άτομα με υπερλιπιδαιμία;

Τα άτομα με υπερλιπιδαιμία που δεν λαμβάνουν θεραπεία έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας αρτηρίας νόσου, συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό. Η στεφανιαία αρτηριακή νόσος είναι μία πάθηση στην οποία πλάκα συσσωρεύεται εντός των στεφανιαίων αρτηριών. Η σκλήρυνση των αρτηριών (αθηροσκλήρωση) συμβαίνει όταν η πλάκα συσσωρεύεται στα τοιχώματα των αρτηριών. Με την πάροδο του χρόνου, η συσσώρευση πλάκας στενεύει τις αρτηρίες και τις αποφράσσει τελείως, αποτρέποντας τη φυσιολογική αιματική ροή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έμφραγμα, εγκεφαλικό ή άλλα προβλήματα.

Πρόληψη

Πώς μπορεί να προληφθεί η υψηλή χοληστερόλη;

Μπορείτε να πραγματοποιήσετε αλλαγές στον τρόπο ζωής σας για την πρόληψη της αύξησης της χοληστερόλης ή τη μείωση του κινδύνου εκδήλωσης υπερλιπιδαιμίας:

• Ασκηθείτε αρκετές ημέρες την εβδομάδα.
• Ακολουθήστε μία διατροφή χαμηλή σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά.
• Καταναλώστε πληθώρα φρούτων, λαχανικών, φασολιών, ξηρών καρπών, προϊόντων ολικής άλεσης και ψαριών τακτικά στη διατροφή σας (Η μεσογειακή διατροφή είναι εξαιρετική για τη διατήρηση της καλής υγείας της καρδιάς).
• Απέχετε από την κατανάλωση κόκκινου κρέατος και επεξεργασμένων κρεάτων, όπως μπέικον και λουκάνικα.
• Προτιμήστε γάλα χαμηλών λιπαρών ή χωρίς λιπαρά.
• Διατηρήστε ένα υγιές βάρος.
• Καταναλώστε πληθώρα υγιών λιπών, όπως το αβοκάντο, τα αμύγδαλα και το ελαιόλαδο.