Υψηλή χοληστερόλη

Έλεγχος και φυσιολογικές τιμές

Ελέγξτε τα επίπεδα της χοληστερόλης

Αν είστε άνω των 20 ετών, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία προτείνει να ελέγχετε τα επίπεδα χοληστερόλης σας τουλάχιστον μία φορά κάθε 4 έως 6 χρόνια. Εάν έχετε ιστορικό υψηλής χοληστερόλης ή άλλων προδιαθεσικών παραγόντων για καρδιαγγειακές παθήσεις ο γιατρός θα σας προτείνει να ελέγχετε τα επίπεδα χοληστερόλης σας πιο συχνά.

Ο γιατρός μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα λιπιδικό πάνελ για τη μέτρηση της ολικής χοληστερόλης, καθώς και της LDL χοληστερόλης, της HDL χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Τα επίπεδα ολικής χοληστερόλης είναι η συνολική ποσότητα χοληστερόλης στο αίμα (περιλαμβάνει την LDL και την HDL χοληστερόλη).

Εάν τα επίπεδα της ολικής ή LDL χοληστερόλης είναι υψηλά ,θα διαγνωστείτε με υψηλή χοληστερόλη. Η κατάσταση γίνεται ιδιαίτερα επικίνδυνη όταν η συγκέντρωση της LDL χοληστερόλης είναι πολύ υψηλή και της HDL πολύ χαμηλή.

Συμβουλές

• Πρόσεξε τα κορεσμένα και τρανς λιπαρά στις ετικέτες τροφίμων, καθώς και τα πρόσθετα σάκχαρα. Όσο λιγότερα καταναλώνετε τόσο το καλύτερο. Το ποσοστό των κορεσμένων λιπαρών ή πρόσθετων σακχάρων στην καθημερινή σας διατροφή δεν θα πρέπει να ξεπερνά το 10% των συνολικών θερμίδων.

• Μην ανησυχείτε για το αν καταναλώνετε πολλή χοληστερόλη. Το σώμα σας παράγει χοληστερόλη ανεξάρτητα από το εάν την καταναλώνετε ή όχι.

• Επιλέξτε υγιεινά, μη κορεσμένα λιπαρά. Προσπαθήστε να αντικαταστήσετε το βούτυρο με εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο στο μαγείρεμα, αγοράστε άπαχα κρέατα και προτιμήστε για σνακ ξηρούς καρπούς και φρούτα αντί για τηγανητά ή επεξεργασμένα τρόφιμα.

Πρόσφατες οδηγίες για τα φυσιολογικά επίπεδα χοληστερόλης

Το σώμα σας χρειάζεται κάποια συγκέντρωση χοληστερόλης για να λειτουργεί φυσιολογικά, συμπεριλαμβανομένης της LDL χοληστερόλης. Όμως όταν η συγκέντρωσή της αυξάνεται, αυξάνεται και ο κίνδυνος σοβαρών προβλημάτων της υγείας.

Το 2013, το Αμερικανικό Κολέγιο Καρδιολόγων (ACC) και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (AHA) εξέδωσαν νέες οδηγίες για τη θεραπεία της υψηλής χοληστερόλης.

Πριν από αυτή την αλλαγή, οι γιατροί αντιμετώπιζαν τη χοληστερόλη με βάση αριθμούς σε ειδικούς πίνακες χοληστερόλης. Μετρούνταν τα επίπεδα της ολικής, της HDL και της LDL χοληστερόλης και ύστερα γιατρός αποφάσιζε εάν θα σας συνταγογραφούσε κάποιο φάρμακο για τη μείωση της χοληστερόλης συγκρίνοντας τη συγκέντρωσή σας με τους αριθμούς στον πίνακα.

Υπό τις νέες οδηγίες, επιπρόσθετα με τα επίπεδα χοληστερόλης, οι συνιστώμενες θεραπείες λαμβάνουν υπόψιν και άλλους προδιαθεσικούς παράγοντες για καρδιοπάθειες. Αυτοί οι προδιαθεσικοί παράγοντες περιλαμβάνουν το διαβήτη και τον εκτιμώμενο δεκαετή κίνδυνο για κάποιο καρδιακό επεισόδιο, όπως έμφραγμα ή εγκεφαλικό. Επομένως, τα «φυσιολογικά» επίπεδα χοληστερόλης εξαρτώνται από το εάν έχετε άλλους παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθειες.

Οι νέες οδηγίες αναφέρουν ότι, αν δεν έχετε παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθειες, ο γιατρός θα πρέπει να σας συνταγογραφήσει θεραπεία αν τα επίπεδα της LDL είναι υψηλότερα από 189 mg/dL.

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα της υψηλής χοληστερόλης;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η υψηλή χοληστερόλη είναι ένα «σιωπηλό» πρόβλημα, διότι δεν προκαλεί συμπτώματα. Τα περισσότερα άτομα δεν γνωρίζουν ότι έχουν υψηλή χοληστερόλη έως ότου εμφανίζουν κάποια σοβαρή επιπλοκή, όπως έμφραγμα ή εγκεφαλικό.

Για αυτό, θα πρέπει να ελέγχετε τα επίπεδα χοληστερόλης σας τακτικά. Αν είστε άνω των 20 ετών, ρωτήστε το γιατρό σας αν θα πρέπει να κάνετε εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο της χοληστερόλης.

Αίτια

Ποιες είναι οι αιτίες της υψηλής χοληστερόλης;

Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφών που είναι υψηλά σε χοληστερόλη, κορεσμένα λιπαρά και τρανς λιπαρά αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνιση της πάθησης. Άλλοι παράγοντες του τρόπου ζωής επίσης συνεισφέρουν στην υψηλή χοληστερόλη, όπως η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και το κάπνισμα.

Τα γονίδιά σας μπορούν επίσης να επηρεάσουν τις πιθανότητες εμφάνισης υψηλής χοληστερόλης. Και αυτό διότι τα γονίδια ορίζουν πώς το σώμα επεξεργάζεται τη χοληστερόλη και τα λιπαρά. Αν οι γονείς σας έχουν υψηλή χοληστερόλη, βρίσκεστε και εσείς σε αυξημένο κίνδυνο.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, η υψηλή χοληστερόλη προκαλείται από οικογενή υπερχοληστερολαιμία. Αυτή η γενετική διαταραχή αποτρέπει την απομάκρυνση της LDL χοληστερόλης. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας του Ανθρώπινου Γονιδιώματος των ΗΠΑ, οι περισσότεροι ενήλικες που πάσχουν από την εν λόγω ασθένεια έχουν ολική χοληστερόλη πάνω από 300 mg/dL και LDL χοληστερόλη πάνω από 200 300 mg/dL.

Άλλα προβλήματα υγείας, όπως ο διαβήτης και ο υποθυρεοειδισμός, επίσης αυξάνουν τον κίνδυνο υψηλής χοληστερόλης και σχετιζόμενων επιπλοκών.

Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες για την υψηλή χοληστερόλη;

Βρίσκεστε σε αυξημένο κίνδυνο υψηλής χοληστερόλης εάν:

• Είστε υπέρβαρος/η ή παχύσαρκος/η
• Ακολουθείτε μία ανθυγιεινή διατροφή
• Δεν ασκήστε τακτικά
• Καπνίζετε
• Έχετε οικογενειακό ιστορικό υψηλής χοληστερόλης
• Έχετε διαβήτη, νεφρικές νόσους ή υποθυρεοειδισμό

Άτομα όλων των ηλικιών, φύλων και εθνικοτήτων μπορούν να παρουσιάσουν υψηλή χοληστερόλη.

Επιπλοκές

Ποιες είναι οι επιπλοκές της υψηλής χοληστερόλης;

Αν δεν αντιμετωπιστεί, η υψηλή χοληστερόλη θα προκαλέσει τη συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες. Με την πάροδο του χρόνου, η πλάκα προκαλεί στένωση των αρτηριών, μία πάθηση γνωστή ως αθηροσκλήρωση.

Η αθηροσκλήρωση είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, διότι περιορίζει την αιματική ροή μέσω των αρτηριών και αυξάνει τον κίνδυνο σχηματισμού επικίνδυνων θρόμβων.

Η αθηροσκλήρωση μπορεί να οδηγήσει σε πολλές απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές όπως:

• Εγκεφαλικό
• Έμφραγμα
• Πόνο στο στήθος
• Υπέρταση
• Περιφερική αγγειοπάθεια
• Χρόνια νεφρική νόσο

Η υψηλή χοληστερόλη μπορεί επίσης να δημιουργήσει ανισορροπία της χολής, αυξάνοντας τον κίνδυνο χολόλιθων.

Διάγνωση

Πώς διαγιγνώσκεται υψηλή χοληστερόλη;

Η μέτρηση των επιπέδων της χοληστερόλης γίνεται με μία απλή εξέταση αίματος που ονομάζεται λιπιδικό πάνελ. Αυτή η εξέταση μετρά τα επίπεδα της ολικής, LDL και HDL χοληστερόλης, καθώς και των τριγλυκεριδίων.

Για αυτή την εξέταση, ο γιατρός μπορεί να σας ζητήσει να μην φάτε και πιείτε τίποτα τουλάχιστον 12 ώρες πριν.

Θεραπεία

Πώς να μειώσετε τα επίπεδα χοληστερόλης

Αν έχετε υψηλή χοληστερόλη, ο γιατρός θα σας προτείνει αλλαγές στον τρόπο ζωής για να τη μειώσετε. Για παράδειγμα, θα χρειαστεί να κάνετε αλλαγές στη διατροφή σας, στις συνήθειες άθλησης ή σε άλλες πτυχές της καθημερινής σας ρουτίνας. Αν καπνίζετε, θα πρέπει να το τερματίσετε.

Σε συνδυασμό με τις αλλαγές του τρόπου ζωής, μπορούν να συνταγογραφηθούν και φάρμακα για τη μείωση της χοληστερόλης.

Διατροφή

Μείωση της χοληστερόλης μέσω της διατροφής

Για να επιτύχετε και να διατηρήσετε υγιή επίπεδα χοληστερόλης, ο γιατρός θα σας προτείνει να αλλάξετε τη διατροφή σας.

Για παράδειγμα μπορεί να χρειαστεί:

• Να περιορίσετε την πρόσληψη τροφών που είναι υψηλά σε χοληστερόλη, κορεσμένα και τρανς λιπαρά
• Να επιλέξετε άπαχες πηγές πρωτεϊνών, όπως κοτόπουλο, ψάρι και όσπρια
• Να καταναλώνετε μία πληθώρα τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, όπως φρούτα, λαχανικά και προϊόντα ολικής άλεσης
• Να επιλέγετε ψητά ή βραστά τρόφιμα αντί για τηγανιτά
• Να αποφεύγετε το fast food

Τροφές που είναι υψηλές σε χοληστερόλη, κορεσμένα και τρανς λιπαρά είναι οι εξής:

• Κόκκινο κρέας, οργανικό κρέας, κρόκοι αυγών και υψηλών λιπαρών γαλακτοκομικά προϊόντα
• Επεξεργασμένα τρόφιμα που παρασκευάζονται με βούτυρο, φοινικέλαιο η έλαιο καρύδας
• Τηγανητά τρόφιμα, όπως το τηγανητές πατάτες, onion rings και τηγανητό κοτόπουλο
• Μπισκότα και muffins

Η κατανάλωση ψαριών και άλλων τροφών που περιέχουν ω-3 λιπαρά οξέα βοηθά στην μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης. Για παράδειγμα, ο σολομός, το σκουμπρί και η ρέγγα είναι πλούσιες πηγές ω-3 λιπαρών οξέων. Τα συγκεκριμένα λιπαρά οξέα επίσης εντοπίζονται σε καρύδια, αμύγδαλα, λιναρόσπορο και αβοκάντο.

Ποιες τροφές υψηλές σε χοληστερόλη πρέπει να αποφεύγετε

Η διατροφική χοληστερόλη εντοπίζεται σε ζωικά προϊόντα, όπως κρέας, αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα. Για την αντιμετώπιση της υψηλής χοληστερόλης, ο γιατρός θα σας προτείνει να περιορίσετε την κατανάλωση αυτών των τροφών.

Για παράδειγμα, τα ακόλουθα προϊόντα περιέχουν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης:

• Κομμάτια κόκκινου κρέατος με λίπος
• Συκώτι και άλλα οργανικά κρέατα
• Αυγά, ιδιαίτερα οι κρόκοι
• Γαλακτοκομικά προϊόντα πλήρων λιπαρών, όπως το τυρί, το γάλα, το παγωτό και το βούτυρο

Ανάλογα με τις οδηγίες του γιατρού σας, μπορεί να είστε σε θέση να καταναλώνετε κάποιες από αυτές τις τροφές μετριοπαθώς.

Φάρμακα και Συμπληρώματα

Φάρμακα για την αντιμετώπιση της υψηλής χοληστερόλης

Σε κάποιες περιπτώσεις, ο γιατρός μπορεί να σας συνταγογραφήσει φάρμακα για τη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης.

Οι στατίνες είναι τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα φάρμακα για την υψηλή χοληστερόλη. Αποτρέπουν την παραγωγή περισσότερης χοληστερόλης από το ήπαρ.

Παραδείγματα στατινών είναι τα εξής:

• Ατορβαστατίνη
• Φλουβαστατίνη
• Ροσουβαστατίνη
• Σιμβαστατίνη

Ο γιατρός μπορεί να σας συνταγογραφήσει και άλλα φάρμακα για την υψηλή χοληστερόλη, όπως:

• Νιασίνη
• Ρητίνες και δεσμευτικά χολικών οξέων, όπως κολεσεβαλάμη, κολεστιπόλη ή χολεστυραμίνη
• Αναστολείς απορρόφησης της χοληστερόλης, όπως εζετιμίμπη

Ορισμένα προϊόντα περιέχουν συνδυασμό φαρμάκων και βοηθούν στη μείωση της απορρόφησης της χοληστερόλης από τις τροφές και τη μείωση της παραγωγής χοληστερόλης από το ήπαρ. Ένα παράδειγμα είναι ο συνδυασμός εζετιμίμπης και σιμβαστατίνης.

Πώς να μειώσετε τα επίπεδα χοληστερόλης φυσικά

Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορείτε να μειώσετε τα επίπεδα χοληστερόλης χωρίς φαρμακευτική αγωγή. Επαρκεί να καταναλώνετε μία ισορροπημένη διατροφή, να ασκείστε τακτικά και να αποφεύγετε το κάπνισμα.

Κάποια άτομα επίσης ισχυρίζονται ότι συγκεκριμένα φυτικά και διατροφικά συμπληρώματα βοηθούν μείωση των επιπέδων χοληστερόλης, όπως για παράδειγμα:

• Σκόρδο
• Κράταιγος
• Αστράγαλος
• Κόκκινο ρύζι
• Συμπληρώματα φυτικών στερολών και στανολών
• Πίτουρο βρώμης
• Ξανθό ψύλλιο
• Λιναρόσπορος

Όμως, τα επιστημονικά δεδομένα που υποστηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς ποικίλλουν. Επίσης, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) δεν έχει εγκρίνει κανένα από αυτά τα προϊόντα για την αντιμετώπιση της υψηλής χοληστερόλης. Χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να διαπιστωθεί εάν όντως μπορούν να αντιμετωπίσουν την πάθηση.

Θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε το γιατρό σας προτού λάβετε οποιοδήποτε φυτικό ή διατροφικό συμπλήρωμα. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν αλληλεπιδράσεις με φάρμακα που ήδη λαμβάνετε.

Πρόληψη

Πώς μπορεί να προληφθεί η υψηλή χοληστερόλη;

Οι γενετικοί προδιαθεσικοί παράγοντες για την υψηλή χοληστερόλη δεν μπορούν να ελεγχθούν – μπορούν όμως οι παράγοντες του τρόπου ζωής.

Για να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης υψηλής χοληστερόλης:

• Ακολουθήστε μία ισορροπημένη διατροφή χαμηλή σε χοληστερόλη και ζωικά λιπαρά και υψηλή σε φυτικές ίνες.
• Αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
• Διατηρήστε ένα υγιές βάρος.
• Ασκηθείτε τακτικά.
• Μην καπνίζετε.

Θα πρέπει επίσης να ακολουθήσετε τις οδηγίες του γιατρού σας για τον τακτικό έλεγχο της χοληστερόλης. Αν βρίσκεστε σε αυξημένο κίνδυνο υψηλής χοληστερόλης ή στεφανιαίας αρτηριακής νόσου, θα πρέπει να είναι τα επίπεδα χοληστερόλης σας τακτικά.

Έκβαση

Ποια είναι η έκβαση της υψηλής χοληστερόλης;

αν δεν αντιμετωπιστεί, η υψηλή χοληστερόλη μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας, ακόμη και θάνατο. Ωστόσο, η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της πάθησης και σε πολλές περιπτώσεις στην αποφυγή επιπλοκών.

Για να μάθετε αν έχετε υψηλή χοληστερόλη θα πρέπει να υποβληθείτε σε εξετάσεις αίματος. Αν διαγνώσετε με υψηλή χοληστερόλη, ρωτήστε το γιατρό σας για τις θεραπευτικές επιλογές.

Για να μειώσετε τον κίνδυνο επιπλοκών από την υψηλή χοληστερόλη, ακολουθήστε υγιεινές συνήθειες και το θεραπευτικό πλάνο του γιατρού σας. Καταναλώστε μία ισορροπημένη διατροφή, ασκηθείτε τακτικά και αποφύγετε τα προϊόντα καπνού για να επιτύχετε και να διατηρήσετε σε υγιές εύρος τα επίπεδα χοληστερόλης σας. Αυτά επίσης μειώνουν τον κίνδυνο επιπλοκών από την υψηλή χοληστερόλη.