Καρκίνος μαστού: Προοδευτική θεραπεία με Herceptin

Παρόλο που ο καρκίνος παραμένει μια ασθένεια για την οποία δεν έχει βρεθεί ακόμα οριστική θεραπεία, η συνεχής πρόοδος στον επιστημονικό τομέα έχει επιτρέψει σε μεγάλο πλήθος ανθρώπων να ζουν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ή και να συνεχίζουν τη ζωή τους απαλλαγμένοι οριστικά από τον καρκίνο. Ο τύπος καρκίνου που αντιμετωπίζεται με τα μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας είναι ο καρκίνος του μαστού, τόσο λόγω της κατανόησης των μηχανισμών του, όσο και λόγω των ποικίλων θεραπειών που έχουν αναπτυχθεί. Στο συγκεκριμένο άρθρο θα αναλύσουμε τη δραστικότητα του φαρμάκου Herceptin, η χορήγηση του οποίου για μόλις έξι μήνες ισοδυναμεί με την χορήγησή του για έναν ολόκληρο χρόνο ως προς την αποτελεσματικότητα.

Τι είναι το φάρμακο Herceptin για τον καρκίνο του μαστού;

Το φάρμακο Herceptin χορηγείται για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Κύρια ομάδα-στόχος του φαρμάκου είναι τα ενήλικα άτομα που παρουσιάζουν υπερέκφραση του γονιδίου HER2 που παράγει την αντίστοιχη πρωτεΐνη-υποδοχέα HER2 (υποδοχέας 2 του ανθρώπινου επιδερμικού αυξητικού παράγοντα). Ο υποδοχέας HER2 παίζει καθοριστικό ρόλο στην κυτταρική αύξηση και διαίρεση, συνεπώς η υπερέκφραση του γονιδίου αυτού οδηγεί στη δημιουργία καρκινικών όγκων που έχουν ως αποτέλεσμα υψηλά ποσοστά υποτροπής στους ασθενείς, επιθετικής μορφής νόσο και αυξημένη θνησιμότητα. Άτομα που θεωρούνται HER2-θετικά περιλαμβάνουν τους ασθενείς με καρκίνο του μαστού σε πρώιμο ή μεταστατικό στάδιο, καθώς και τους ασθενείς με γαστρικό καρκίνο σε μεταστατικό στάδιο (στάδιο 4).

Η τραστουζουμάμπη, η δραστική ουσία του φαρμάκου Herceptin, είναι ένα ανασυνδυασμένο εξανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα έναντι του υποδοχέα 2 του ανθρώπινου επιδερμικού αυξητικού παράγοντα. Η τραστουζουμάμπη ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα με δύο τρόπους, ενεργοποιώντας τόσο την έμφυτη όσο και την επίκτητη ανοσία. 

Με τους έμφυτους μηχανισμούς ανοσίας προκαλείται διακοπή του κυτταρικού κύκλου, αλλά παρόλο που η τραστουζουμάμπη από μόνη της δεν φαίνεται να προάγει σημαντικά τον θάνατο των καρκινικών κυττάρων, είναι αποτελεσματική σε συνδυασμό με τη μέθοδο της χημειοθεραπείας στα πρώιμα στάδια. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι σε ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο που έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον ένα κύκλο χημειοθεραπείας, το Herceptin χορηγείται χωρίς να συνδυαστεί με άλλες αντικαρκινικές προσεγγίσεις, ενώ μπορεί να χορηγηθεί πριν ή μετά τη χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης όγκου.

Όσον αφορά στην επίκτητη ανοσία, η τραστουζουμάμπη προκαλεί την ενεργοποίηση του υποδοχέα FC, ο οποίος εδράζεται στην επιφάνεια ορισμένων κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, ένα αντίσωμα με αντικαρκινική δράση που οφείλεται στην κυτταροτοξικότητα εξαρτώμενη από αντίσωμα.

Το φάρμακο Herceptin τι παρενέργειες προκαλεί;

Οι παρενέργειες του Herceptin διαφοροποιούνται από ασθενή σε ασθενή, αλλά διαμορφώνονται και ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου για τον οποίο χορηγούνται.

Κοινές παρενέργειες

Πάνω από 1 στους 10 ασθενείς με καρκίνο του μαστού ή γαστρικό καρκίνο εμφανίζουν πυρετό. Άλλες κοινές παρενέργειες περιλαμβάνουν:

• ουδετεροπενία: χαμηλός αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων (ουδετερόφιλων)
• αναιμία: χαμηλός αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων
• θρομβοπενία: χαμηλός αριθμός αιμοπεταλίων
• διάρροια
• κόπωση
• στοματίτιδα: πληγή ή φλεγμονή στο στόμα
• δυσγευσία: παραμορφωμένη αίσθηση της γεύσης
• απώλεια βάρους
• λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος
• ρινοφαρυγγίτιδα: οίδημα της μύτης και του λαιμού
• φλεγμονή των βλεννογόνων

Άλλες παρενέργειες που εμφανίζουν συχνά οι ασθενείς στους οποίους χορηγείται Herceptin σε ενέσιμη μορφή και πάσχουν από καρκίνο του μαστού περιλαμβάνουν:

• πονοκέφαλο
• βήχα
• εξανθήματα
• ναυτία
• αντιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος στο σημείο της ένεσης
• πρήξιμο
• έξαψη
• μυαλγία
• αρθραλγία: πόνος στις αρθρώσεις χωρίς φλεγμονή
• πόνος στα άκρα
• κρυάδες
• μόλυνση
• συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
• αϋπνία

Σπάνιες παρενέργειες

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ασθενείς εμφανίζουν σοβαρές αντιδράσεις στο Herceptin, οι οποίες συνήθως σχετίζονται με το αναπνευστικό σύστημα. Άλλες σοβαρές και σπάνια εμφανιζόμενες παρενέργειες, οι οποίες συνήθως παρουσιάζονται στο πρώτο 24ωρο μετά τη χορήγηση του φαρμάκου, περιλαμβάνουν:

• χαμηλή αρτηριακή πίεση
• ξαφνικό πρήξιμο και στένωση των αεραγωγών, που μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολία στην αναπνοή
• συσσώρευση υγρού γύρω από τους πνεύμονες
• υπερευαισθησία
• διάμεση πνευμονίτιδα: φλεγμονή του πνευμονικού ιστού
• θυρεοειδίτιδα (αυτοάνοση φλεγμονή του θυρεοειδούς) 
• ανακοπή
• καρδιαγγειακές νόσοι
• δυσλειτουργία των κοιλιών της καρδιάς
• πνευμονική υπέρταση (ένας τύπος υψηλής αρτηριακής πίεσης)

Επιπλέον, το Herceptin μπορεί να προκαλέσει μακροπρόθεσμες επιπλοκές και προβλήματα υγείας σε άλλα όργανα του σώματος.

Πριν και μετά την εγκυμοσύνη

Όσον αφορά τα θηλυκά άτομα που μπορούν να μείνουν έγκυες, συνιστάται η χρήση αντισυλληπτικού χαπιού κατά τη διάρκεια της θεραπείας και 7 μήνες μετά το τέλος της. Ο λόγος είναι ότι το Herceptin μπορεί να προκαλέσει διάφορες επιπλοκές τόσο στην έγκυο όσο και στο έμβρυο. Η πιο γνωστή επιπλοκή είναι το ολιγοϋδράμνιο, δηλαδή τα χαμηλά επίπεδα αμνιακού υγρού, μια κατάσταση που επηρεάζει το έμβρυο με διάφορους τρόπους, προκαλεί υπανάπτυξη των πνευμόνων και μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στον θάνατό του.

Καρδιαγγειακή υγεία

Τα άτομα που λαμβάνουν Herceptin εχουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών νόσων, ειδικά όταν συνδυάζεται με ανθρακυκλίνες, μια ομάδα αντικαρκινικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στη χημειοθεραπεία και είναι γνωστό ότι σχετίζονται με την πρόκληση καρδιακής βλάβης. Ωστόσο, η πιθανότητα αυτή μειώνεται με την παράλληλη χορήγηση άλλων φαρμάκων, συγκεκριμένα με αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης ή με β-αναστολείς του σχήματος του Herceptin και των ανθρακυκλινών.

Καταλήγοντας, το Herceptin έχει αποδειχθεί ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό φάρμακο ως προς την θεραπεία του καρκίνου του μαστού, όμως όπως κάθε θεραπευτική αγωγή συνοδεύεται από παρενέργειες για την υγεία. Αν λαμβάνετε αγωγή με Herceptin, το πιθανότερο είναι ότι θα βιώσετε κάποια από τα ήπια συμπτώματα που αναγράφονται παραπάνω, τα οποία συνήθως εξασθενούν μετά την χορήγηση της πρώτης δόσης. Αν ωστόσο αισθανθείτε δυσκολία στην αναπνοή, αυξημένο βήχα, ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό ή πρήξιμο στα πόδια, ζητήστε άμεσα ιατρική συμβουλή.