Η ενσυναίσθηση είναι δύναμή μας ή αδυναμία μας;

Τι είναι η ενσυναίσθηση;

Η ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα να αναγνωρίζεις, να κατανοείς και να μοιράζεσαι τις σκέψεις και τα συναισθήματα ενός άλλου ατόμου ή ζώου. Η ανάπτυξη της ενσυναίσθησης είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία σχέσεων και τη συμπονετική συμπεριφορά. Περιλαμβάνει τη βίωση οπτικής γωνίας ενός άλλου ατόμου και όχι μόνο της δικής μας, και επιτρέπει συμπεριφορές φιλοκοινωνικές ή βοηθητικές που προέρχονται από μέσα μας και δεν εξαναγκάζονται.

Το να βιώνετε εύκολα την οπτική γωνία των άλλων και να αισθάνεστε τη δυστυχία των άλλων σας κάνει πιο πιθανό να αναλάβετε την ευθύνη για την ευημερία των άλλων και να ενεργήσετε για να τους βοηθήσετε.

Η ενσυναίσθηση ως βασικό συστατικό της σωστής κοινωνίας ανθρώπων

Είστε ενσυναισθητικό, βοηθητικό άτομο; Σας ευχαριστώ! Οι άνθρωποι για τους οποίους νοιάζεστε, οι άνθρωποι με τους οποίους εργάζεστε, ακόμα και οι εντελώς άγνωστοι επωφελούνται από τη βοηθητική σας φύση.

Η συνεργασία και η εξυπηρετικότητα ανθρώπων σαν εσάς έχουν συμβάλει στην ανθρώπινη επιβίωση, στην κοινωνική αλλαγή και στην παραγωγικότητα. Οι ενσυναισθητικοί άνθρωποι αντισταθμίζουν τους πιο εγωιστές και αδίστακτους ανθρώπους που βρίσκονται επίσης ανάμεσά μας. Χωρίς αμφιβολία, χρειαζόμαστε ενσυναισθητικούς ανθρώπους σε αυτόν τον μερικές φορές ψυχρό και σκληρό κόσμο.

Η ενσυναίσθηση μας οδηγεί πάντα στο σωστό τρόπο δράσης; Μπορεί να υπερβάλλουμε;

Αν και όλα αυτά λέγονται, η ενσυναίσθηση δεν αποτελεί πάντα κίνητρο για υγιή βοήθεια. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ως συναισθηματική εμπειρία, η ενσυναίσθηση είναι επώδυνη, καθώς μερικές φορές τίνουμε να βοηθάμε όταν δεν θα έπρεπε ή με τρόπους που δεν αποτελούν βοήθεια. Η ενσυναίσθηση μπορεί να οδηγήσει σε παρορμητική διάσωση, όταν η διάσωση δεν είναι το καλύτερο πράγμα που πρέπει να κάνουμε. Μπορεί να οδηγήσει σε ανθυγιεινή βοήθεια που επιτρέπει την κακή απόδοση ή την ανευθυνότητα. Μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική αυτοθυσία ή σε βοήθεια με τρόπους που θέτουν σε κίνδυνο την ακεραιότητά σας.

Και, όπως μου υπενθύμισαν πρόσφατα, η ενσυναίσθηση μας μπορεί να κάνει τον καθορισμό και τη διατήρηση των ορίων αγχωτικό και προκλητικό. Για παράδειγμα μια δασκάλα βαθμολόγησε κάποια γραπτά, μετά από την παράδοση στους μαθητές εκείνοι λόγω των πιθανών κυρώσεων ζήτησαν από την δασκάλα να αλλάξει τους βαθμούς , παρόλο που οι ίδιοι δεν προσπάθησαν ώστε να καταφέρουν να πάρουν μεγαλύτερους βαθμούς. Εκείνη ένιωθε απαίσια γι’ αυτούς, επειδή μπορούσε να το δει από τη δική τους οπτική γωνία. Αυτό την έβαζε στον πειρασμό να “βοηθήσει”, παρόλο που η αλλαγή των βαθμών τους θα ήταν ανήθικη, μεταξύ άλλων προβλημάτων. Παρά τις καλά αιτιολογημένες πολιτικές της, έπρεπε ακόμα να δουλέψει για να διαχειριστεί την ενσυναισθητική της αντίδραση, ώστε να μην την οδηγήσει σε ανθυγιεινή βοήθεια.

Αν είστε σαν την δασκάλα στο παράδειγμα -ένα ενσυναισθητικό άτομο που βιώνει εύκολα τη δυστυχία των άλλων- ξέρετε πόσο δύσκολο είναι να θέσετε όρια γύρω από το τι θα κάνετε για τους άλλους και πόσο δύσκολο είναι όταν οι άνθρωποι “σπρώχνουν” αυτά τα όρια.

Έχοντας αυτό κατά νου, ακολουθούν μερικές στρατηγικές που χρησιμοποιώ για να κάνω την ενσυναίσθησή μου δύναμη στις διαπροσωπικές μου σχέσεις και όχι κατάρα:

1. Δεν σπεύδω να σώσω και να διορθώσω

Η ενσυναισθητική δυσφορία μπορεί να είναι έντονη και η επιθυμία σας να την καταπνίξετε μπορεί να οδηγήσει σε παρορμητική βοήθεια. Αλλά αν δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος για τη ζωή ή τη σωματική ακεραιότητα κάποιου άλλου, έχω μάθει να παρακάμπτω την ενσυναισθητική μου παρόρμηση για αρκετό χρονικό διάστημα ώστε να πάρω μια λογική απόφαση για το αν η παρέμβασή μου είναι πραγματικά η καλύτερη. Σκέφτομαι αν μπορώ σωματικά, συναισθηματικά ή οικονομικά να αντέξω να βοηθήσω και αν η βοήθεια με θέτει σε ηθικό ή νομικό κίνδυνο. Σκέφτομαι αν η βοήθειά μου θα επιτρέψει την ανωριμότητα, τον εθισμό ή την ανευθυνότητα κάποιου άλλου, και σε τι μπορεί να με δεσμεύσει αργότερα το να δώσω τώρα.

Υπενθυμίζω στον εαυτό μου ότι επειδή νιώθω ενσυναίσθηση δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πρέπει να αναλάβω την ευθύνη ή ότι χρειάζεται να αναλάβω την ευθύνη για τη διόρθωση της κατάστασής τους. Αν αποφασίσω να βοηθήσω, εξετάζω το είδος της βοήθειας που θα ήταν πιο χρήσιμο και πιο υγιές για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Θυμάμαι επίσης ότι όταν πολλοί άνθρωποι μου λένε τα προβλήματά τους, αναζητούν απλώς συναισθηματική υποστήριξη και δεν θέλουν ή περιμένουν από μένα να διορθώσω αυτούς ή το πρόβλημά τους.

2. Τιθασεύω την αμφιθυμία μου για τον καθορισμό ορίων και παρακάμπτω την “περιστροφή” της ενσυναίσθησης

Όταν θέτω ένα αναγκαίο όριο, η ενσυναίσθησή μου με οδηγεί μερικές φορές να αναρωτιέμαι αν το όριό μου είναι δίκαιο ή κακό, επειδή μπορώ να δω το όριό μου από την οπτική γωνία του άλλου ατόμου. Νιώθω την ταλαιπωρία ή την απογοήτευση που θα προκαλέσει το “όχι” μου και αυτό με κάνει να αμφισβητώ τον εαυτό μου. Αλλά γίνομαι όλο και καλύτερη στο να σταματάω αυτή την περιστροφή της ενσυναίσθησης υπενθυμίζοντας στον εαυτό μου γιατί το όριο είναι απαραίτητο και γιατί το να ενδώσω δεν είναι καλή ιδέα.

Αυτό παρακινεί επίσης τη διεκδικητικότητα που χρειάζομαι για να εξοντώσω τους επίμονους γλυκομίλητους πριν με κουράσουν. Η αναζήτηση υποστήριξης από φίλους ή συγγενείς που υποστηρίζουν τα όριά μου με βοηθά επίσης να ξεπεράσω αυτή τη δυσάρεστη περίοδο.

3. Γίνομαι πιο διεκδικητικός με τους “εμπλακόμενους” που επίμονα αγνοούν και δοκιμάζουν τα όριά μου

Κάθε τόσο, συναντώ ένα άτομο που προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την ενσυναίσθησή μου για να με χειραγωγήσει, ώστε να χαλαρώσω τα όριά μου. Δίνω προσοχή όταν αρχίζω να νιώθω ότι με χειραγωγούν για να βοηθήσω κάποιον με τρόπους που δεν θεωρώ σωστούς ή όταν αρχίζω να νιώθω δυσαρέσκεια. Κάνω ξεκάθαρο στον εαυτό μου ότι το άλλο άτομο δεν έχει καμία ενσυναίσθηση για μένα και τα όριά μου. Υπενθυμίζω στον εαυτό μου ότι δεν χρειάζεται να αποδέχεται τα όριά μου για να τα έχω εγώ. Από μένα εξαρτάται τι θα κάνω και τι δεν θα κάνω για κάποιον άλλον.

4. Καλλιεργώ την ενσυναίσθηση για τον εαυτό μου

Οι ενσυναισθητικοί άνθρωποι, ειδικά αυτοί που έχουν “φιλοκοινωνικές” αξίες που δίνουν έμφαση στην ανθρωποκεντρικότητα και την προσφορά, μπορεί να το παρακάνουν βάζοντας τους άλλους ανθρώπους πάνω από τον εαυτό τους. Δεν φέρονται στον εαυτό τους τόσο καλά όσο στους άλλους και μπορεί να υπερβάλλουν συναισθηματικά, σωματικά ή οικονομικά στην υπηρεσία των άλλων. Μαθαίνω να δίνω στον εαυτό μου λίγη από τη συμπόνια που τόσο γρήγορα δίνω στους άλλους, ώστε να μπορώ να θέσω τα όρια βοήθειας που χρειάζομαι για να διατηρήσω την ευημερία μου χωρίς ενοχές. Εργάζομαι για να αντιμετωπίσω τις σκέψεις που μπορούν να υποστηρίξουν το μαρτύριο της βοήθειάς μου.